3سال تا دسترسی ریلی به قطب انرژی کشور

سیده زهرا عباسی _ خبرنگار 

بعد از اعلام تامین اعتبار موردنیاز طرح‌های کلان راه‌آهن از محل تهاتر (فروش) نفت، 8طرح ریلی در دستور کار قرار گرفت که از میان آنها چند طرح ریلی با هدف بین‌المللی شدن شبکه حمل‌ونقل کشور اهمیت ویژه‌ای دارند. یکی از این طرح‌های ریلی که از 14سال پیش تاکنون فقط 10درصد پیشرفت داشته، طرح ریلی شیراز- بوشهر-عسلویه است که استاندار بوشهر آن را مسیری برای توسعه اقتصادی این استان و کشور توصیف می‌کند. گفت‌وگوی همشهری با احمد محمدی‌زاده را در این‌باره می‌خوانید.

14سال از بلاتکلیفی طرح ریلی شیراز- بوشهر گذشته است. این پروژه در این مدت پیشرفت فیزیکی هم داشت؟
به‌طور کلی 3خط راه‌آهن، مرکز را به جنوب کشور و خلیج‌فارس وصل می‌کنند؛ راه‌‌آهن تهران- یزد- کرمان- بندرعباس، راه‌آهن تهران- لرستان- خوزستان-خرمشهر و راه‌آهن سوم تهران-قم- اصفهان- شیراز – بوشهر. 2راه‌آهن اول فعال هستند، اما راه‌آهن سوم کامل نشده و قطعه شیراز-بوشهر از 14سال پیش تا‌کنون با وجود فعالیت 2پیمانکار در 2استان فارس و بوشهر، متأسفانه کمتر از 10درصد پیشرفت داشته است. دلیل این روند کند، کمبود منابع اعتباری است. اگر قرار بود به همین شکل ادامه دهیم باید 120سال دیگر منتظر می‌ماندیم تا صدای بوق قطار را آن هم نه خودمان، بلکه نوادگان‌مان بشنوند. البته در دولت سیزدهم عسلویه هم به این مسیر اضافه و طرح به شیراز-بوشهر- عسلویه تبدیل شد.
درباره جزئیات تامین اعتبار این طرح ریلی توضیح دهید. این پروژه چه زمانی به بهره‌برداری خواهد رسید؟
راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه به یک مطالبه مردمی تبدیل شده است؛ از این‌رو در سفر رئیس‌جمهوری به استان، ایشان از قطعه راه‌آهن در بوشهر بازدید کردند و قرار شد 200میلیون دلار از تهاتر نفت به این طرح اختصاص یابد. بعد از آن رئیس‌جمهوری در سفر به استان فارس هم همین‌ مقدار اعتبار را برای قطعه شیراز درنظر گرفتند تا اینکه در ادامه با تأکید و تأیید مقام معظم رهبری درباره تکمیل خطوط کلان ریلی از محل تهاتر نفت، قرار شد یک‌میلیارد و 200میلیون دلار به راه‌آهن شیراز- بوشهر -عسلویه اختصاص یابد. براساس این مصوبه که به وزارت نفت و راه و شهرسازی هم ابلاغ شده، قرار شد طی مدت 3سال و هر سال با اختصاص مبلغ 400میلیون دلار، طرح به بهره‌برداری برسد.
عملیات اجرایی این طرح ریلی از سر گرفته شده است؟
قرار شد علاوه بر 2پیمانکار فعلی، پیمانکار سومی هم برای مسیر بین شیراز و بوشهر تعیین و احتمالا پیمانکار چهارمی هم برای مسیر عسلویه مشخص شود. تا زمان فروش نفت و پرداخت پول از محل تهاتر، راه و شهرسازی از محل فروش املاک 500میلیارد تومان منابع مالی تامین خواهد کرد و بخشی از اعتبار این طرح هم از محل بودجه 1401در مهرماه و الباقی نیز یکی، دو ماه دیگر اختصاص می‌یابد تا کارگاه‌ها دوباره فعال شوند.
طرح ریلی شیراز-بوشهر به مهم‌ترین پروژه در دستور پیگیری استان تبدیل شده است. اهمیت آن برای استان چیست؟
اگر قطعه شیراز – بوشهر – عسلویه تکمیل نشود، این خط راه‌آهن مثل دستی می‌ماند که از مچ قطع شده و کارایی ندارد؛ درحالی‌که تکمیل آن می‌تواند تهران، شیراز و اصفهان را به دریا و بنادر جنوبی متصل کند و در کنار طرح‌های ریلی مهمی چون رشت-آستارا- جمهوری آذربایجان و زاهدان-بیرجند-ترکمنستان، شبکه حمل‌ونقل ریلی ما را به خطوط بین‌المللی متصل کند. از نگاه کلی‌تر راه‌آهن نقش بزرگی در حمل‌ونقل بار و جابه‌جایی مسافر دارد و یکی از عوامل پیشرفت و توسعه کشورها محسوب می‌شود و از این نظر اهمیت زیادی دارد.
در کشور ما هم به این موضوع اهمیت داده شده و بعد از انقلاب خطوط ریلی توسعه خوبی پیدا کرده‌اند، اما در عین حال دچار خلأهایی در این زمینه هستیم که هنوز نتوانسته راه‌آهن ما را به یک شبکه بین‌المللی متصل کند.
بوشهر طرح‌های مهمی هم در حوزه حمل‌و نقل جاده‌ای دارد که از سال‌ها پیش در دستور کار بود. در این زمینه اقدامی صورت گرفته است؟
بله. یک جاده قدیمی بین بوشهر و فارس با طول 280کیلومتر وجود داشت که یکطرفه و یک بانده بود. در سال‌های گذشته برای تبدیل این مسیر به بزرگراه در 2استان اقدامات متعددی انجام شد که تقریبا 14کیلومتر در بوشهر و 30کیلومتر در فارس هنوز یک‌بانده است.
طی سفر معاون اجرایی رئیس‌جمهوری به استان، ایشان از 14کیلومتر باقیمانده در بوشهر که شکل گردنه‌ای دارد و هر سال منجر به تصادف‌های زیاد و فوت بیش از 30نفر می‌شود، بازدید کردند. در نهایت قرار شد این پروژه که از 6سال پیش شروع شده و با داشتن 2پیمانکار حداکثر 40درصد پیشرفت فیزیکی داشته است به‌دلیل کوهستانی بودن و ضرورت ایجاد تونل در یک زمان 3ساله و با حدود 800میلیارد تومان اعتبار از محل منابع مالی سازمان برنامه و بودجه، وزارت راه و شهرسازی و استانی تکمیل شود.
قرار بود یک طرح آزادراهی نیز بین شیراز و بوشهر ایجاد شود. آیا این موضوع نیز در دستور کار قرار گرفته است؟
بله. با توجه به اینکه فارس و بوشهر مکمل هم هستند آزادراهی طراحی شده است که درصورت راه‌اندازی مسافت 280کیلومتری 2استان را از 4ساعت به 2ساعت کاهش می‌دهد. این طرح در دستور کار 2استان قرار دارد و پیگیری برای تامین منابع مالی حدود 2میلیارد دلاری طرح در جریان است و امیدواریم تا یکی، دو ماه آینده به چشم‌انداز روشنی در این‌باره برسیم و عملیات اجرایی آن را تا پایان سال‌جاری آغاز کنیم.
به‌نظر شما تکمیل پروژه‌های مرتبط با حمل‌ونقل چقدر می‌تواند روی اقتصاد استان تأثیر بگذارد؟
بوشهر مرکز انژری کشور در حوزه گاز، نفت و پتروشیمی است که هم‌اکنون 22واحد پتروشیمی آن بیش از 50درصد مواد پتروشیمی کشور را تولید می‌کنند و 19واحد دیگر هم در حال ساخت است. حمل‌ونقل محموله‌های پتروشیمی هم‌اکنون با کامیون و حمل‌ونقل جاده‌ای صورت می‌گیرد؛ درصورتی که تکمیل خطوط ریلی موجب می‌شود این محموله‌ها با سرعت بالا و هزینه کمتر به کارخانه‌ها و صنایع فعال در شهرهای مرکزی کشور برسد.
از سوی دیگر، 50درصد میگو و 15درصد خرمای کشور در بوشهر تولید و بیش از 90درصد آنها صادر می‌شود که صادرات آنها نیازمند زیرساخت‌های بندری و حمل‌و‌نقل است.
نکته دیگر اینکه با توجه به اهمیت حمل‌ونقل دریایی، بیش از 70درصد شهرهای بزرگ دنیا در کنار ساحل شکل گرفته‌اند و امروزه شاهد هستیم در کشور ما نیز صنایع و کارخانه‌ها با توجه به خشکسالی به استقرار در کنار دریا تمایل بیشتری دارند.
با توجه به همه موارد گفته شده، حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی اساس زیرساخت توسعه ما در بوشهر و کشور است و ما هر 3محور را به موازات هم پیگیری می‌کنیم.‌