گزارش
جای بهانه‌گیری، راه‌حل عملیاتی بدهید
نسبت به رویداد اربعین بهانه‌گیری‌هایی از سوی برخی رسانه‌ها شده که البته منصفانه نیست و بیشتر به موج‌سواری شباهت دارد
صفیه رضایی _ روزنامه‌نگار
پیاده‌روی اربعین مراسمی مردم‌نهاد است و تمامی موکب‌ها و آیین عزاداری توسط اجتماع عزاداران حسینی انجام می‌شود. با این حال یکی از موضوعاتی که همواره برای مخالفان مراسم اربعین و رسانه‌های آنها در دستور کار بوده، دولتی نشان دادن پیاده‌روی اربعین است. البته بدیهی است که به‌دلیل ضعف زیرساخت‌های عمرانی، اقتصادی و... در عراق، کشور ایران مجبور است تلاش بیشتری در هماهنگی و مدیریت موکب‌ها داشته باشد وگرنه ذات پیاده‌روی اربعین، مردمی است و همین مردم‌نهاد بودن است که عکس‌العمل‌ها در مورد آن را بیشتر کرده است؛ نذورات مردمی و پیوستگی آنها قطعا جلوه همگانی آن را آنقدر پررنگ می‌کند که فضای احاطه حاکمیتی در آن کمتر به چشم می‌آید. درواقع حکومت هیچ‌گاه مردم را مجبور نکرده که به پیاده‌روی اربعین بروند، موکب‌ها را نیز مجبور نکرده که در عراق خدمت کنند، بلکه تمام روند مراسم اربعین مردمی است؛ حالا اگر برخی زیرساخت‌ها در عراق فراهم نیست یا مراسم با کثرت جمعیت راهپیمایان همراه است این ربطی به برنامه‌ریزی دولتی ندارد. با این حال برخی مخالفان و رسانه‌ها سعی دارند که مراسم اربعین را دولتی نشان دهند و رویدادهای پیش آمده را گردن دولت بیندازند و بگویند که مثلا شما برنامه‌ریزی ندارید؛ به‌عنوان نمونه، عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات توییتی را منتشر کرده و گفته: «شما (اصولگرایان) توان اداره یک نانوایی را ندارید چه برسد به مراسم اربعین!» گویا ایشان این نکته را در خاطر ندارند که اصلا مراسم اربعین از ابتدا یک جنبش مردمی بوده و ربطی به دولت نداشته که اینطور خودتحقیری را تزریق می‌کند، بلکه دولت فقط روند را تسهیل‌سازی می‌کند.
بی‌خیال دردسر شویم!
طبیعی است که وقتی چند میلیون نفر یکجا وارد عراق می‌شوند و با جمعیت میلیونی عراقی‌ها که در راهپیمایی اربعین هر ساله شرکت می‌کنند، ترکیب می‌شوند، آن منطقه شلوغ می‌شود. مردم گله‌ای ندارند و گویا برخی رسانه‌ها کاسه داغ‌تر از آش شده‌اند؛ مثلا حسین مرعشی، دبیر کل حزب کارگزاران در روزنامه سازندگی نوشته است: «عراق به‌شدت دچار بحران امنیتی است و بهتر بود این مراسم از سوی ایران برگزار نشود.» همچنین گفته: «به‌عنوان کسی که سال‌ها در امور گردشگری و میراث فرهنگی سابقه دارم به‌صراحت اعلام می‌کنم که این رخداد ناشی از تلاش دولت فعلی برای ثبت احساسات مردم به سیدالشهدا به کارنامه سیاسی خودشان است.» در حالی این سیاستمدار اصلاح‌طلب سعی دارد با ایجاد نفاق، تخم اختلاف میان مردم ایران و عراق بکارد که به تعبیر معاون اول رئیس‌جمهور همکاری برادرانه ایران و عراق برای خدمت‌رسانی به زائران مشهود است. روزنامه هم‌میهن نیز نسبت به رویداد اربعین دل‌نگران شده و مطلبی را تحت این مضمون منتشر کرده که هیچ‌چیز سر جای خودش نیست و دولت بی‌برنامه است. البته سیاه‌نمایی اصلاح‌طلبان تمامی ندارد؛ چراکه روزنامه اعتماد نیز با بحرانی نشان دادن شرایط در مرز ایران و عراق به‌گونه‌ای فضا را تشریح کرده که شور و حرارت این مراسم معنوی و حضور همه اقشار در این پیاده‌روی تحت‌تأثیر برخی کمبودها قرار بگیرد. البته روزنامه جمهوری اسلامی نیز بحث دولتی شدن اربعین را مطرح و اینطور موضع‌گیری کرده که مردم را آزاد بگذارید. گویا درنظر نگرفته‌اند که مردم به اراده خود خواسته‌اند که در راهپیمایی شرکت کنند و تنها دولت می‌خواهد امور را تسهیل کند. یک وجه موضع‌گیری‌های تند آنها برمی‌گردد به این مسئله که می‌خواهند اهمیت اربعین را خدشه‌دار و مردم را ناامید کنند وگرنه این موضع‌گیری‌ها را رسانه‌های اپوزیسیون خارجی هم از مدت‌ها قبل نسبت به رویداد اربعین داشته‌اند؛ هر چند این موضع‌گیری‌ها از جانب برخی رسانه‌های داخلی هم جدید نیست و در ماه‌های گذشته برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب با حمله سنگین رسانه‌ای به مراسم «اجتماع جشن غدیر در تهران» این اجتماع و گردهمایی مذهبی را مورد هجمه قرار داده و آن را تخطئه کردند. موضع‌گیری نسبت به سرود سلام فرمانده یا انواع اجتماعاتی که رویکرد مذهبی، ملی یا تبلور وحدت دارد گویا باعث نگرانی آنها می‌شود. با این حال پیشنهاد به این دسته از بهانه‌گیر‌ها این است که در این مراسم لحظه‌ای شرکت کنند تا ببینند آنچه ازدحام در مرزهاست و شلوغی و کمبود جا، به‌خاطر اشتیاق مردم است؛ نه بی‌برنامه بودن دولت. غافلگیری هم در کار نبوده، بلکه حضور مردم بیشتر بوده است. ای کاش مثل محمدعلی وکیلی، چهره اصلاح‌طلب کمی واقع‌بین باشند که نوشته است: «راستش را بخواهید پیش از این خیلی با راهپیمایی اربعین به عللی مانند عدم‌امنیت زوار، مسائل بهداشتی، احترام به استقلال یک کشور و احتمال تحریک سایر مسلمانان علیه شیعیان همدل نبودم. می‌گفتم آسیبش بر نفعش می‌چربد.» و سپس ادامه می‌دهد: «اما اکنون که به صحنه نگاه می‌کنم می‌بینم توفان ریزش اعتقادات در‌گرفته و هیچ قدرت مقاومتی در مقابل سیل‌بنیان برافکن اعتقادات وجود ندارد، اما به گمانم این راهپیمایی می‌تواند نقش سیل‌بند را داشته باشد. شیعه نیازمند نماد‌ها و نمایش‌های جدید است. این مذهب با خون امام‌حسین(ع) حیات دارد. باید برای امام‌حسین(ع) هیئت جدید برپا کرد. هیئتی که در هیبت جهان جدید دیده و شنیده شود. بار دیگر پلتفرم راهپیمایی چند میلیونی می‌تواند این هیئت جدید باشد. راهپیمایی در این ابعاد چیزی فراتر از یک مسئله حکومتی است.» حالا این موضع‌گیری را بگذارید کنار موضع‌گیری امثال عباس عبدی یا مرعشی که می‌گویند اصلا اربعین برگزار نکنید، ضرر دارد. همینطور بیکار بمانیم. یا مدیریت هیئتی را مسخره می‌کنند؛ لابد بعد هم لازم می‌بینند که اندر عزای ملکه انگلیس مطلب نوشته و موضع‌گیری کنند!
منصفانه قضاوت کنیم
قاسم ساعدی، نماینده مجلس گفته که مدیریت در خاک ایران و مرز عالی است و تنها حجم زیادی زائر به عراق وارد می‌شوند که جابه‌جایی زوار در عراق را مشکل کرده است. این گفته ساعدی را اگر در کنار گرمای هوا، ازیاد و ازدحام زوار بگذاریم خواهیم دید که اگر دولت اصلاح‌طلبان هم سر کار بود با همین مشکل مواجه بود که این دولت گرفتار آن شده است؛ چراکه مسئله زیرساخت‌ها در عراق موضوع جدیدی نیست و کلا شرایط عراق با کشور ما متفاوت است. ما می‌خواهیم امکاناتی که در کشور خودمان داریم را با آنجا مقایسه کنیم و البته که قابل مقایسه نیست؛ ضمن اینکه مردم می‌دانند که بالاخره سفر اربعین چالش دارد؛ اینکه به قول مرعشی هیچ کاری نکنیم و مدیریت لیبرالی داشته باشیم و صرفا بیکار بنشینیم! که نمی‌شود. هادی بیگی‌نژاد، نماینده مجلس گفته: «اربعین همواره شرایط سختی داشته است؛ چراکه وقتی جمعیتی چند میلیونی متشکل از هموطنان ایرانی، مردم عراق و سایر کشورها در یک مراسم شرکت کنند، طبیعی است که مشکلاتی به‌وجود بیاید. زمانی که بخواهیم برای حضور مردم در اربعین مشابهی بیاوریم، متوجه سخت بودن آن می‌شویم؛ مشابه‌ترین حادثه به راهپیمایی اربعین مراسم حج است که جمعیت آن یک‌دهم شرکت‌کنندگان مراسم اربعین است. تعداد زائران ایرانی در مراسم حج حداکثر 60هزار نفر است؛ درحالی‌که جمعیت ایرانیان حاضر در مراسم اربعین امسال حدود 5میلیون نفر تخمین زده می‌شود؛ این در حالی است که زائران سایر کشورهای جهان اعم از هندوستان، پاکستان و افغانستان و حتی شیعیان دورترین نقاط جهان در این مراسم شرکت می‌کنند.» به‌نظر می‌رسد که رسانه‌های اصلاح‌طلب به جای اینکه دل‌نگران برپایی مراسم باشند و مدام بهانه‌گیری کنند، لازم است راه‌حل‌های اجرایی و عملیاتی بدهند؛ مثلا داوود مهدوی‌زادگان، استاد دانشگاه در توییتی اعلام کرده که همه مسلمانان جهان برای بهتر برگزار شدن اربعین مشارکت کنند؛ یعنی به اعتقاد وی اجتماع مسلمانان، هم موضوع دولتی و ایرانی بودن اربعین را رد می‌کند و هم اینکه تمام تقصیرها از گردن عراق و ایران برداشته می‌شود. به‌نظر می‌رسد که باید این نگاه در ابعاد نظری و عملیاتی به‌کارگیری شود؛ چراکه هر سال جمعیت مشتاقان امام‌حسین(ع) بیشتر می‌شود.
در همینه زمینه :
