عالمی که اموال کاخ نیاوران را حفظ کرد

علی احمدی فراهانی _  تاریخ‌پژوه

عالم انقلابی زنده‌یاد آیت‌الله سیدحسن سعادت مصطفوی، در زندگی اجتماعی خویش مراحلی را پشت سر نهاد که یکی از آنها حفاظت از اموال کاخ نیاوران تهران به‌مدت 6سال، در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. یکی از مهم‌ترین ضوابط آن روحانی نامور در تحقق این وظیفه خطیر، حداقلی ساختن عبور و مرور به محدوده کاخ بود. چنان‌که خود در فرازی از خاطراتش، بدان اشارت برده است؛ «کاخ نیاوران را جوانان نیاوران فتح کردند.این جوانان هم مؤدب و موقر بودند و هم معترض به اینکه کاخ توسط آنها فتح شده، اما کسی دیگر عهده‌دار آن شده است! مرحوم آقای انوری هم از این سروصدا ترسیده و خواستار آمدن من شده بود. خلاصه من که رسیدم، از دو سوی نیروهای هوایی و بچه‌های نیاوران تیراندازی می‌شد و خواستار ریاست من بر کاخ بودند. آقای انوری گفتند: اینها فقط شما را قبول دارند، این سمت را بپذیرید. خلاصه شبانه حکم ریاست کاخ به فرمان حضرت امام(ره) و دفتر نخست‌وزیری صادر شد و من هم از فردا صبحش، در کاخ حضور پیدا کردم. یکی از سیاست‌های من در کاخ، این بود که کسی را برای بازدید راه نمی‌دادم! هر کس می‌آمد، می‌گفتم: یا باید مجوز بنیاد مستضعفان داشته باشند یا دولت. 6سال سرپرستی کاخ را برعهده داشتم. یک‌بار که آیت‌الله اشراقی از طرف حضرت امام(ره) به کاخ آمد، متوجه شد که همه‌‌چیز سالم مانده است. خیلی از شخصیت‌ها چون آیت‌الله مطهری، آیت‌الله مفتح، آیت‌الله محمدی گیلانی، آیت‌الله قدوسی، آقای خلخالی و ... به آنجا می‌آمدند. طوری من کاخ را سالم نگه‌داشته بودم که عده‌ای به من می‌گفتند: آقای مصطفوی شما کاخ را برای شاه نگه‌داشتید که هیچ‌کس را به داخل راه نمی‌دهید!... .»

از دیگر تدابیر آیت‌الله مصطفوی در حراست بهینه از کاخ، عدم‌ورود قوای انتظامی ازجمله کمیته‌های وقت، به محدوده آن بود. این موجب می‌شد که تنها نیروهای شناخته شده و تحت امر ایشان، بتوانند مسئولیت قبول کنند و پاسخگو باشند. در فرازی دیگر از خاطرات ایشان آمده است: «همانطور که عرض کردم، سعی کردم کاخ را سالم نگه‌دارم. به همین دلیل هر کسی را به داخل راه نمی‌دادم، حتی خودمان که می‌خواستیم بیرون برویم، می‌گفتیم 2مأمور ما را بگردد که چیزی از کاخ بیرون نرود! ما در اطراف کاخ، محدوده‌ای تعیین کردیم و با آیت‌الله مهدوی کنی هماهنگ کردیم که هیچ کمیته‌ای نیز نتواند به آنجا وارد شود. اول کامرانیه، آغاز مرز ما بود که ماشین‌ها را نگه‌می‌داشتند، اسلحه را می‌گرفتند و راهی‌شان می‌کردند و از آن طرف هم کاشانک آخر محدوده ما بود و سربازانی که داشتیم، همه مسلح بودند و از نخست‌وزیری هم جواز اسلحه داشتیم. کاخ اسلحه‌های زیادی داشت که هیچ کمیته‌ای نداشت، حتی جلیقه‌های ضدگلوله و سلاح‌های پیشرفته هم داشت که ما همه اینها را حفظ کردیم... .»
اهمیت اقدام آیت‌الله مصطفوی در حفظ اموال بیت‌المال که توسط شاه و به شکل اشیای قیمتی در کاخ نیاوران نگهداری می‌شد، هنگامی آشکار می‌شود که بخشی از فهرست آن را مورد بازخوانی قرار دهیم. آن مرحوم در بخش دیگری از یادمان‌های خویش، درباره برخی اقلام موجود در کاخ می‌گوید: «جدا از ۷۰۰ کیلو طلا، یک کشتی طلا در دفتر شاه بود، که متعلق به ۶۰۰ سال پیش بود. کلکسیون سکه‌های فرح بی‌نظیر بود که الان در بانک مرکزی نگهداری می‌شود. این سکه‌ها از ماقبل تاریخ، یعنی هزاره اول و دوم و همه سلطنت‌های مختلف را شامل می‌شد. یک تابلویی یهودی‌های صهیونیست به شاه هدیه داده بودند که برلیان بود. ما در طول آن مدت، نتوانستیم برای آن قیمتی تعیین کنیم! زمانی که می‌خواستیم اینها را به بانک مرکزی یا جای دیگری تحویل دهیم، می‌ترسیدیم! خودم برای بار اول، همراه گروه رفتم. در بانک مرکزی به زیرزمینی رفتم که تا چشم کار می‌کرد آیینه و شیشه و طلا، اقسام کلاه‌های سلطنتی، ‌تخت طاووس، قلیان‌های کار شده ناصرالدین شاه و جواهرات خانواده پهلوی، مدال‌های شاه، شمشیرها و قلاف‌ها نگهداری می‌شد. اموال کاخ نیاوران نیز، در همان محل نگهداری می‌شود... .»