گزارش
«نه» به بی‌عدالتی آموزشی
گزارش همشهری از تجمع اعتراضی دانش‌آموزان مناطق محروم و مرزی که معتقدند با مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و تأثیر قطعی معدل بر کنکور، هزینه تحصیل‌شان گران‌تر و فرصت ورودشان به دانشگاه کمتر شده است
مریم سرخوش-روزنامه‌نگار
بیشتر از 400، 500کیلومتر راه از مناطق مرزی و محروم آمده‌اند تا بگویند مصوبات جدید درباره کنکور، تیر خلاصی است به عدالت آموزشی که همیشه فقط شعارش را شنیده‌اند. به‌گفته خودشان تمام این سال‌های کمبود و نبود امکانات آموزشی را تحمل کرده‌اند اما حالا قرار است با همین کمبودها برای ورودشان به دانشگاه ارزیابی شوند؛ اتفاقی که بوی بی‌عدالتی و تبعیض می‌دهد. آنها روز گذشته همزمان با دیدار با اعضای دیده‌بان شفافیت و عدالت و تعدادی از نمایندگان مجلس، تجمع کرده و صدای اعتراض‌شان به مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره تأثیر قطعی معدل در کنکور، را بلند کردند. تجمع‌شان در مسجد الرحمان خیابان سپهبدقرنی و با صحبت‌های احمد توکلی، رئیس هیأت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت، رسمی می‌شود. کنار هم نشسته و پلاکاردهایی هم در دست‌شان است. روی پلاکاردها نوشته شده: «ما دیگه پول نداریم برای معدل بذاریم» «نه به بی‌عدالتی آموزشی»، «آی مافیا دیگه بسه، رات نمی‌دیم به مدرسه»، «مردیم از زور استرس، مجلس به داد ما برس» رئیس هیأت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت هم با اعلام حمایت از اعتراض این دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان درباره تأثیر قطعی معدل در کنکور گفت: «رهبر انقلاب بارها مخالفتش را با بی‌عدالتی آموزشی مطرح کرده است. باید فرصت قبول شدن در کنکور برای همه وجود داشته باشد و اجازه نداریم فرصت‌های نامناسب را بیشتر کنیم. دانشگاه دولتی برای عموم جامعه است و توزیع امتیازات باید عادلانه صورت بگیرد. باید به مسئولان کمک کنیم که جلوی چنین مصوباتی گرفته شود چرا که ما طرفدار جوانانی هستیم که به‌دنبال حق خودشان هستند. ما طرفدار کسانی هستیم که با این مصوبه به آنها ظلم می‌شود. با این وضعیت دانش‌آموزانی که بضاعت کمتری دارند نمی‌توانند از امکانات موجود استفاده کنند.»
ادامه مراسم، به‌دست نمایندگان دانش‌آموزان در هر استان، افتاد. آنها هم درباره متضاد بودن مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با فرمایشات رهبر انقلاب و درخواست از نمایندگان مجلس برای رد این مصوبه تبعیض آمیز و ناعادلانه صحبت و اعلام کردند که تنها امیدشان برای عبور از زندگی سخت در مناطق محروم، از دست رفته. پولی شدن آموزش یک راه برایشان می‌گذارد، اگر پسر باشند بی‌سواد بمانند و کارگری کنند و اگر هم دختر، تن به ازدواج‌های اجباری بدهند.
مشکلات مصوبه جدید بیش از گذشته
مسعود رشیدی، نماینده دانش‌آموزان مریوانی است. کارشناسی الهیات دارد اما می‌خواهد در کنکور تجربی شرکت کند. او درباره مشکلات دانش‌آموزان منطقه‌اش صحبت کرد: «مهم‌ترین مشکل تأثیر قطعی معدل این است که در منطقه‌ای مثل زاهدان یا کردستان یک دانش‌آموز محروم از امکانات آموزشی باید با کسی رقابت کند که بهترین معلم و آموزش‌ها را در اختیار داشته است. مهم این است که امنیت سؤالات امتحانات نهایی وجود ندارد. طبق گفته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی 25/0کم گرفتن نمره باعث می‌شود حدود 15هزار رتبه کاهش پیدا کند و این عین بی‌عدالتی است. در تأثیر مثبت معدل چنین مشکلی وجود نداشت اما در تأثیر قطعی معدل بحث امکانات، آموزش و معلم در مناطق محروم مؤثر است چرا که اکنون امتحانات نهایی مدنظر است و باید دانش‌آموز از عدالت آموزشی برخوردار باشد.» او ادامه داد: «برای کنکور آینده می‌خواهند زیرگروه و ضریب‌ها را حذف کنند. هیچ اشکالی ندارد ما امتحانات نهایی را قبول می‌کنیم اما چه‌کسی تضمین می‌کند که این امتحانات امنیت دارند. کنکور به شیوه قبلی مشکل داشت اما با مصوبه جدید، کنکور 100برابر بدتر می‌شود.
ترمیم نمره؛ 5تا 10میلیون تومان
علی محمدی، از طرف دانش‌آموزان آذربایجان غربی صحبت کرد:«این مصوبه ایرادهای زیادی دارد، از تأثیر قطعی معدل تا ناهمسان بودن مدارس در نقاط مختلف کشور، تقلب‌ها و نبود امنیتی که در برگزاری امتحانات مدارس می‌تواند وجود داشته باشد. حداقل در شهرهای مرزی و محروم آذربایجان غربی هیچ معلمی نداریم که به معنی واقعی دروس تخصصی را آموزش دهد. کمبود معلم باعث می‌شود معلم ریاضی درس فیزیک بدهد و معلم زیست کلاس شیمی برگزار کند. سال‌هاست این نابرابری باعث شده دانش‌آموزان مناطق محروم، خودخوان باشند و اگر هم چیزی یاد می‌گیرند به واسطه تلاش‌های فردی است.» او ادامه داد: «با شرایطی که اکنون برای ما به‌وجود آورده‌اند باید هزینه اضافه‌ای هم برای ترمیم معدل و دروس پرداخت کنیم. علاوه بر آن پکیج‌های ترمیم نمره 5تا 10میلیون به بالا فروخته می‌شوند. آموزش و پرورش هیچ اهمیتی برای ما قائل نیست و حتی برای امتحانات ترمیم معدل هم از ما پول می‌گیرد و برای هر درس باید 60تا 70هزار تومان پرداخت کنیم.»
یزدان مصطفایی، به نمایندگی از دانش‌آموزان بروجرد، اعتراضی به این مصوبه کرد: «از مشکلات این مصوبه ایرادات ترازی است. وقتی که تأثیر قطعی معدل درنظر گرفته می‌شود معدل تراز پیدا می‌کند و نسبت به بقیه داوطلبان سنجیده می‌شود. سؤالات امتحانات نهایی در دوره‌های مختلف، شرایط متفاوتی دارد. زمانی که سؤالات سخت است گرفتن تراز بالا سخت‌تر می‌شود و با سؤالات آسان، تراز بهتری به‌دست می‌آید. دانش‌آموزان این منطقه به هیچ عنوان نمرات مناسبی ندارند که شانس قبولی در رشته‌های خوب را داشته باشند و این یعنی که امید به کسب نمره مناسب در کنکور و شانس قبولی هم برای این دانش‌آموزان دیگر وجود نخواهد داشت.»
لو رفتن سؤالات پیش از برگزاری آزمون
احمد ابویی، از لرستان آمده: «خیلی از کانال‌های تلگرامی که اتفاقا اعضای زیادی هم دارند پاسخ سؤالات امتحانات را پیش از برگزاری منتشر می‌کنند. نمونه آن پنجشنبه 3شهریور برای امتحان دینی بود که ساعت امتحان 8صبح بود اما ساعت 6صبح جواب سؤالات در کانال‌های تلگرامی قرار گرفت. خودم جواب‌ها را داشتم و تمام‌شان را پاسخ دادم.»
حسین مرادی، اهل کرمانشاه است: «2فرزند پشت کنکوری دارم و با حقوق کارمندی حتی نمی‌توانم هزینه‌های ترمیم معدل آنها را تامین کنم. تورم و مشکلات اقتصادی به اندازه کافی منجر به سختی زندگی شده و این افزایش هزینه‌ها برای آموزشی که قرار بود رایگان باشد، ناعادلانه است. ما جزو مناطق محروم هستیم و کلاس‌های درسی ما هیچ شباهتی با تهران ندارد. از نظر سطح آموزشی هم بسیار پایین است و اگر قرار باشد فرزندان من در کنکور قبول شوند، باید 40تا 50میلیون تومان برای هر کدام آنها هزینه کنم تا شاید شانس قبولی داشته باشند.» او این را هم گفت که: «بی‌سوادی هدیه این مصوبه برای دانش‌آموزان مناطق محروم است که می‌دانند دیگر هیچ شانسی برای قبولی در کنکور و برخورداری از یک زندگی مناسب نخواهد داشت.»
دانشگاه؛ کورسوی امید خانواده‌های بی‌بضاعت
آزاده حقیقی دانش‌آموز کرجی است. او، اعتراضش را اینگونه بیان کرد: «برای دخترانی مثل من با این همه محدودیت‌های خانوادگی هیچ راهی جز قبولی در کنکور وجود ندارد. پدرم می‌گوید یا کنکور قبول شو یا ازدواج کن. من حتی اجازه ندارم کارهایی مثل آرایشگری یاد بگیرم تا بتوانم درآمدی برای خودم داشته باشم.»، آمنه محمدی، مادر یکی از دانش‌آموزان تهرانی هم گفت: «این مصوبه باید تغییر کند. دانشگاه کورسوی امید خانواده‌های بی‌بضاعت برای رسیدن فرزندانشان به زندگی بهتر است. این چیزی است که سال‌ها در گوش ما خوانده‌اند و هیچ راه دیگری هم برای ما نگذاشته‌اند. در جامعه ایرانی یا باید پولدار باشی که احترام اجتماعی برایت قائل شوند یا مدرک دانشگاهی داشته باشی آن هم مدرک مهندسی و دکترا.»
ارزیابی برای آموزش‌های نصفه و نیمه!
«جمعیتی که امروز اینجا جمع شده‌اند، آنقدر زیاد نیستند اما هرکدامشان نماینده هزاران دانش‌آموزی هستند که پدرشان کارگر، کولبر یا چوپان است. هیچ امکانات آموزشی به جز همین آموزش رایگان و نصفه و نیمه هم ندارند اما حالا می‌خواهند ما را براساس همین آموزش‌های کم ارزیابی کنند.» اینها را زهرا باقری می‌گوید که از عشایر لرستان است و به یکبار فرصت ترمیم معدل هم اعتراض دارد: «این شرایط ما را مجبور به خرید پکیج‌های آموزشی می‌کند اما قطعا پولش را نداریم. در 2سال کرونا برخی دوستان من حتی نتوانستند یک گوشی موبایل برای شرکت در کلاس‌های آنلاین تهیه کنند، حالا این چه عدالتی است که آنها را براساس معدل و نمره 3سال پایانی تحصیل‌شان ارزیابی می‌کنند.» به‌گفته او در روستای وارک لرستان اینترنت وجود ندارد و همین نشان‌دهنده وضعیت اسفناک دانش‌آموزان این منطقه است: «کنکوری‌های مناطق محروم و دانش‌آموزان عشایر افسردگی گرفته‌اند. آنها آینده‌ای ندارند و تنها امیدشان را هم با این مصوبه از دسته رفته می‌بییند. اگر قرار است تأثیر قطعی معدل لحاظ شود، باید آموزش برای دانش‌آموزان کانکس و کپرنشین با مدارس تهران یکسان باشند.» رحمتی هم معلم ریاضی است و چنین مصوبه‌ای را با توجه به فقر آموزشی در مناطق محروم عادلانه نمی‌داند: «کتاب‌های درسی هر سال تحلیل می‌رود چون بسیاری از معلمان در مناطق محروم امکان تدریس آن را ندارند.» صحبت‌های او را ایمان آزاد ادامه می‌دهد که محصل یکی از مدارس جنوب تهران است: «برای تأیید این مصوبه نظرسنجی می‌گذارند اما نظرسنجی‌هایشان پر از تناقض است. در شبکه شاد نظرسنجی می‌گذارند که حتی دانش‌آموزان کلاس اول هم می‌توانند رأی دهند. یا در صدا و سیما نظرسنجی می‌گذارند که آرای مخالفان مصوبه بیشتر از موافقان است. مردم و دانش‌آموزانی که قرار است از این مصوبه سود ببرند همه ناراضی هستند و نمی‌دانیم سودش به چه کسانی خواهد رسید.» امیر علوی هم از دانش‌آموزان کرمانی است: «سال93و 94 تأثیر قطعی معدل وجود داشت و دیوان عدالت اداری سال94 آن را لغو و منوط به این کرد که باید برای 3سال پایانی دوره متوسطه امتحانات نهایی برگزار شود. اما حالا تنها برای سال دوازدهم این مسئله وجود دارد. به همین دلیل مصوبه شورا خلاف این رأی است.»
علوی به اصلاحیه‌های مداوم مصوبه هم اعتراض دارد و عنوان می‌کند: «یکبار می‌گویند 10بار امکان امتحان برای ترمیم نمره وجود دارد، بعد به 4بار کاهش پیدا می‌کند و بعد هم می‌شود یکبار. در مصوبه‌ای هم که رئیس‌جمهوری ابلاغ کرده برای سال تحصیلی 1403-1402 است اما برای کنکور آینده قرار است اجرا شود، ما که نمی‌دانیم قرار است چه بلایی سرمان بیاورند.»
نکته
رشته های خوب برای بچه پولدارها
با پایان صحبت‌های نمایندگان دانش آموزان، جلال رشیدی کوچی، نماینده مجلس که پیش از این هم انتقادات زیادی به مصوبه شورای‌عالی داشته پاسخگوی معترضان می‌شود. او گفت: «این مصوبه، مثل قرارداد ترکمانچای این بار در حوزه آموزش است و به این معنا که از این پس رشته‌های خوب برای بچه‌هایی که خانواده‌های پولدار دارند خواهد بود و آینده بهتر تنها برای آنها فراهم خواهد شد.» او تأکید می‌کند که کنکور در گذشته هم شرایط خوبی نداشته اما از چیزی که اکنون مصوب شده، بهتر بوده است: «تلاش می‌کنیم که راهکار قانونی برای متوقف یا ابطال کردن آن پیدا کنیم، چرا که قرار نبود رئیس‌جمهوری این مصوبه را ابلاغ کند و به همین دلیل هم دوفوریت آن از صحن علنی مجلس خارج شده بود. البته در آخرین جلسه‌ای که در این‌باره با هیأت دولت برگزار شد، برخی از اعضای هیأت رئیسه این مسئله را مطرح کردند و رئیس‌جمهوری هم قول داد که مجدد این مصوبه را بررسی کنند.» رشیدی کوچکی همچنین در حاشیه این اعتراض و در پاسخ به سؤال همشهری که ؛ به نظر می‌رسد با این مصوبه دیگر شاهد تحقق شعار آموزش رایگان نیستیم، می‌گوید: «در قانون اساسی تکالیف دولت کاملا مشخص شده و یکی از آنها آموزش رایگان است. دولت باید شرایطی را فراهم کند که آموزش رایگان برای آحاد مردم اتفاق بیفتد. اما واقعا با این روند شرایط به سمت پولی شدن آموزش در حرکت است. مدارس دولتی اکنون در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته‌اند و به نوعی کسانی در آنجا حضور دارند که نمی‌توانند هزینه تحصیل در مدارس دیگر را تامین کنند. مسیر عدالت آموزشی و آرمان‌های انقلاب در حال انحراف است و این نگرانی زیادی را به‌وجود آورده است.» او ادامه می‌دهد: «این مصوبه عملا به جای کمک به عدالت آموزشی منجر به تبعیض آموزشی است و دلیل اصرار به اجرای آن را نمی‌دانیم و این اتفاق در دولتی که داعیه‌دار کمک به مستضعفین است نباید رخ بدهد.» این نماینده مجلس درباره اینکه چرا کنکور در مناطق محروم به‌عنوان تنها امید دانش‌آموزان برای عبور از فقر و محرومیت مطرح است، هم گفت: «سیستم آموزشی ایران کنکور محور است و این تصور در همه شکل گرفته که برای برخورداری از زندگی خوب باید حتما وارد دانشگاه شد. این اشتباه است و بسیاری از کسانی که در دنیا موفق شده‌اند افراد تحصیل‌کرده در دانشگاه نبودند اما از نبوغ‌شان در مسیر درست استفاده کرده‌اند. دانش‌آموزی داریم که در درس ریاضی قوی و در درس ادبیات ضعیف است، به جای تقویت بیشتر در حوزه ریاضی او را به سمت یادگیری بیشتر ادبیات سوق می‌دهیم تا نقاط ضعفش پوشش داده شود. این اشتباه است. حالا ما جمعیت زیادی از تحصیل‌کردگان بیکار داریم چرا که به جای محور قرار دادن آموزش و پرورش روی کنکور و سنجش تمرکز کرده‌ایم. تجربه نشان داده که افراد برای برخورداری از شغل و درآمد خوب نیازمند آموزش‌های فنی هستند اما در مناطق محروم این شرایط وجود ندارد و کنکور تنها امید این بچه‌ها شده است.» این نماینده مجلس معتقد است با این مصوبه مسیر اشتباه گذشته تقویت خواهد شد.
در همینه زمینه :
