خشکسالی چین؛ پاشنه آشیل اقتصاد جهان

خشکسالی بی‌سابقه و موج گرمای 11هفته‌ای چین تمامی برنامه‌های دولت این کشور برای احیای اقتصاد را برهم زده است. تغییرات اقلیمی حس امنیت و رشد اقتصادی در چین را بیش از هر زمان دیگری تهدید می‌کند. کمبود و قطع برق، تعطیلی کارخانه‌ها و تأخیرهای لجستیکی ناشی از خشکسالی در مناطق جنوب غرب چین باعث شده تا «شی جین‌پینگ» در آستانه سومین دوره حکومتش بر این کشور، با چالش‌هایی جدی برای مدیریت اقتصاد چین مواجه شود؛ چالش‌هایی که نوع مدیریت چین بر آنها می‌تواند با تهدید محیط‌زیست و چرخه تامین جهانی، بر آینده جهان هم اثرگذار باشد. دولت چین مدت‌هاست که برای مدیریت رکود بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در تقلاست؛ رکودی که ناشی از قرنطینه‌های سختگیرانه سیاست
کووید‌-صفر چین و سقوط بازار مسکن در این کشور است. روند اشتغال در چین تحت‌تأثیر این رکود کند شده است و بی‌اعتمادی نسبت به آینده باعث افزایش روند پس‌انداز و خودداری از خرید ملک توسط شهروندان و تشدید بحران بازار مسکن شده است. اما اکنون خشکسالی که طی 60سال گذشته بی‌سابقه بوده، ابعاد این بحران‌ها را تشدید کرده است.

خشکسالی بی‌سابقه
گرمای شدید و خشکسالی، سنگینی چالش‌های پیشین را با مختل کردن زنجیره تامین برق، تهدید محصولات کشاورزی و ایجاد آتش‌سوزی‌های وسیع بیشتر ساخته است. بزرگی اقتصاد و عظمت جمعیت چین به این معنی است که هرگونه اختلال عمده در تامین برق این کشور می‌تواند باعث زیان و رنجی عظیم در سطح ملی و بین‌المللی شود. چین برای تامین برق خود به‌شدت به انرژی برقابی متکی است و این منبع حدود 15درصد از ترکیب انرژی کل این کشور را تشکیل می‌دهد.  موج گرما بیش از 2ماه است که چین را درگیر خود ساخته و مناطقی وسیع، از سیچوان در جنوب غربی تا سواحل شرقی این کشور را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. 
خشکسالی، بحرانی که در ماه‌های اخیر غیرمنتظره‌ترین مناطق زمین ازجمله اروپا را تحت‌تأثیر خود قرار داده، ده‌ها رودخانه و مخازن آبی را در چین خشک کرده و ظرفیت تولید برقابی را کاهش داده است. در «اژو»، شهری در نزدیکی ووهان سطح رودخانه یانگ‌تسه به پایین‌ترین سطح خود در این فصل از سال 1865تاکنون رسیده است. رسانه‌های چینی هفته‌ گذشته اعلام کردند سطح رود یانگ‌تسه به آن حدی رسیده است که معمولا باید در فصل خشک زمستان آن را تجربه کند. خشکسالی همچنین تولید برق در سیچوان، یکی از قطب‌های تولید انرژی برقابی در چین را به نصف کاهش داده است. نیروگاه‌های برقابی این منطقه معمولا 80درصد از برق سیچوان، استانی با جمعیت بیش از90میلیون نفری را تامین می‌کنند اما اکنون با خشک شدن منابع آبی در این استان، تولید برق طی ماه جاری 50درصد کاهش یافته و در نتیجه تولیدات صنعتی را تحت‌تأثیر خود قرار داده است.
بسیاری از شهرهای چین در راستای این اختلالات در شبکه توزیع برق، مجبور به اعمال خاموشی‌های ناگهانی یا محدود کردن و جیره‌بندی مصرف انرژی شده‌اند. 

کشاورزی در بحران
خشکسالی در چین به بخش کشاورزی این کشور هم نیز ضربه سختی وارد کرده است زیرا بیشتر استان‌هایی که تحت‌تأثیر خشکسالی قرار گرفته‌اند، سبدهای غذایی چین هستند و بیش از 20درصد از تولید داخلی کشاورزی این کشور را تشکیل می‌دهند. برداشت‌های پاییزی تحت‌تأثیر خشکسالی در این استان‌ها بسیار محدود خواهد بود، ‌رویدادی که می‌تواند بر بازار جهانی کالاهای کشاورزی هم اثر منفی بگذارد و منجر به افزایش قیمت‌ها شود. بیشترین تهدید اما به‌گفته مرکز سرمایه‌گذاری «گلدمن‌ساکس» متوجه محصولات برنج و غلات است. باغ‌های میوه هم از خشکسالی در امان نمانده‌اند و درحال نابودی هستند، درحالی‌که جایگزینی هر درخت میوه‌ای که در خشکسالی از بین می‌رود دست‌کم به 5سال زمان نیاز دارد. این وضعیت باعث چند برابر شدن قیمت محصولات کشاورزی در شهرهای مختلف چین شده است. وضعیت خشکسالی باعث شده تا دولت چین برای کمک به مزارع 1.5میلیارد دلار و برای کمک به برنجکاران 1.5میلیارد دلار دیگر بودجه کمکی درنظر بگیرد.

تبعات جهانی اختلال انرژی در چین
واکنش چین به بحران انرژی اخیر بر سایر نقاط جهان تأثیر خواهد گذاشت. این کشور 1.4میلیارد نفری بزرگ‌ترین تولید‌کننده دی اکسید کربن در جهان است و در انتشار جهانی کربن سهمی 27درصدی دارد. در این شرایط پکن تلاش کرده است حداقل بخشی از انرژی برقابی از دست رفته ناشی از خشکسالی خود را با افزایش خروجی نیروگاه‌های زغال سنگ خود جبران کند. میزان استخراج داخلی زغال سنگ در چین به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده و همچنین آمارهای گمرک چین حاکی از افزایش میزان واردات زغال سنگ از روسیه است. روندی که به نگرانی‌های محیط‌زیستی در جهانی که گوشه‌گوشه آن درگیر تبعات تغییرات اقلیمی است دامن زده است. سیچوان برای تخفیف تبعات بحران انرژی ناشی از خشکسالی، نیروگاه‌های زغال سنگ خود را دوباره راه‌اندازی کرده است. بزرگ‌ترین نیروگاه زغال‌سنگ در سیچوان طی 21روز گذشته با ظرفیت کامل فعالیت کرده است و انتظار می‌رود تولید برق در این نیروگاه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته 313درصد افزایش داشته باشد. این استان همچنین در حال استخراج بیشتر زغال سنگ است و سطح استخراج را در بزرگ‌ترین معدن سیچوان به 2برابر افزایش داده است. همچنین آمارهای دولت چین حاکی از آن است که مصرف روزانه زغال سنگ در نیروگاه‌ها در سراسر چین در 2هفته اول ماه جاری نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته 15درصد افزایش داشته است. با توجه به حمایت دولت چین از تولید و مصرف بیشتر زغال‌سنگ، ‌این نگرانی به‌وجود می‌آید که درصورت تداوم اختلال در شبکه برق چین، دولت این کشور پروژه‌های بیشتر و طولانی‌مدت‌تری را برای تولید و مصرف این سوخت فسیلی آلوده تصویب کند. در این صورت، بزرگ‌ترین آلاینده جهان می‌تواند به راحتی اهداف محیط‌زیستی خود را قربانی تامین برق و گرداندن چرخ‌های صنعت خود سازد. از سویی دیگر، کمبود برق که منجر به تعطیلی کارخانه‌ها یا محدود شدن زمان فعالیت یا سطح خروجی آنها شده است می‌تواند بر زنجیره تامین جهانی که از گذشته تحت‌تأثیر تبعات کرونا، ‌سیاست کووید-صفر و جنگ اوکراین مختل بود، ضربه کاری دیگری وارد کند. به‌گفته کارشناسان، ‌بحران انرژی در چین می‌تواند عرضه هرنوع کالایی در جهان، ‌از آلومینیوم گرفته تا قطعات خودرو، ‌کود، شیشه، فولاد و مواد غذایی را تهدید کند. قطعی‌های مکرر برق در چین تاکنون فعالیت شرکت‌های خودروسازی متعدد را مختل ساخته است که نتیجه آن اختلال در تامین قطعات در بازارهای جهانی و احتمالا افزایش قیمت‌ها در این صنعت خواهد بود. فولکس واگن کارخانه 6هزار نفری خود در چنگدو را از حدود 10روز پیش تعطیل کرده و شرکت تویوتا به‌طور موقت فعالیت کارخانه مونتاژ خود را به حالت تعلیق درآورده است. همچنین فاکس‌کان، تولیدکننده عظیم لوازم الکترونیکی تایوانی، و CATL، بزرگ‌ترین سازنده باتری خودروهای الکتریکی در جهان، هر دو تولید را در کارخانه‌های خود در این مناطق کاهش داده‌اند. قطع برق همچنین فعالیت شرکت‌های تسلا و اپل را در چین مختل ساخته است. گزارش‌های محلی حاکی از آن هستند که 90درصد از کارخانه‌های تولیدی در استان سیچوان، یکی از قطب‌های تولید در چین، تعطیل شده‌اند. همچنین به گزارش دفتر اتاق بازرگانی اروپا در چنگدو، 80درصد از مشاغل در مناطقی مانند چنگدو و چونگ‌کینگ به‌طور کامل برای 2هفته تعطیل شده‌اند و این تعطیلی شامل شرکت‌های بزرگ و کوچک، ‌داخلی و خارجی است.