طرح آزادسازی واردات لوازم خانگی روی میز وزارت صنعت

ازسرگیری واردات لوازم خانگی در دفاتر تخصصی وزارت صمت به‌طور جدی در فرایندهای تصمیم‌گیری در حال پیگیری است. سخنگوی وزارت صمت روز گذشته در پاسخ به پرسش همشهری از عزم جدی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آزادسازی واردات لوازم خانگی خبر داد. امید قالیباف گفت: تیراژ تولید محصولات لوازم خانگی به حد مطلوبی رسیده و بعد از این، حمایت از این صنعت باید سمت و سوی تازه‌ای به‌خود بگیرد تا اتفاقی که با ممنوعیت واردات در زمینه خودرو رخ داد و مردم با تولیدات کم‌کیفیت مواجه شدند، برای لوازم خانگی تکرار نشود. 
او مهم‌ترین هدف از بررسی طرح آزادسازی واردات لوازم خانگی را ارتقای کیفیت تولید از مسیر رقابتی شدن بازار اعلام و اضافه کرد: تا پیش از ممنوعیت واردات، بسیاری از محصولاتی که با برند خارجی در بازار ایران عرضه می‌شدند، در واقع محصولات وارداتی نبودند بلکه به‌صورت تولید مشترک بین شرکت‌های ایرانی و خارجی در داخل کشور تولید، مونتاژ و در بازار عرضه می‌شدند. 
به‌گفته قالیباف، عمق تولید داخلی برخی از این محصولات تولید مشترک به 40درصد رسیده بود؛ به این معنا که 40درصد از قطعات لوازم خانگی تولید و عرضه ‌شده با برندهای خارجی، ساخت ایران بود. سخنگوی وزارت صمت افزود: انتظار داریم با آزادسازی واردات و رقابتی‌شدن بازار لوازم خانگی، علاوه بر افزایش دوباره عمق ساخت داخل، شاهد رشد کیفیت محصولات و افزایش رضایتمندی مصرف‌کنندگان باشیم. سخنگوی وزارت صنعت تأکید کرد: به لحاظ قانونی اگر این وزارتخانه درباره آزادسازی واردات لوازم خانگی به جمع‌بندی نهایی برسد، تصمیمش بلافاصله از قابلیت اجرا برخوردار خواهد بود.

استقبال بازار از واردات هدفمند 
بازار لوازم خانگی در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی در زمینه افزایش شدید قیمت، کاهش تنوع و هم‌تراز نبودن کیفیت محصولات با سطح سلیقه و نیاز مصرف‌کنندگان مواجه بوده است. در عین حال وجود تقاضا برای برندهای خارجی، بازار کالاهای قاچاق را نیز گرم کرده است؛ محصولاتی که تماما بدون خدمات پس از فروش عرضه می‌شوند و اغلب فیک و غیراصلی هستند اما بخشی از مصرف‌کنندگان بدون توجه به این حقیقت و صرفا براساس سابقه‌ ذهنی از کیفیت برندهای خارجی، خرید کالاهای قاچاق را به کالاهای ایرانی ترجیح می‌دهند.
از سوی دیگر مشاهدات میدانی نشان می‌دهد در بازار برخی کالاها، تولیدکنندگان به‌رغم تلاش چهارساله در دوران مممنوعیت واردات، هنوز توان تولید برخی اقلام را به‌دست نیاورده‌اند. چنان‌که رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران در گفت‌وگو با همشهری در این زمینه گفت: بازار داخلی در زمینه تامین بعضی لوازم ریز خانگی دچار مشکل است و در زمینه اقلام درشت نیز برخی کالاها مثل کولرگازی و ماکروفر هنوز تولید داخلی ندارند. 
اکبر پازوکی ضمن تأکید بر لزوم هدفمند بودن واردات لوازم خانگی افزود: دولت باید واردات کالاهایی را که تولیدکننده داخلی در این 5/4سال ممنوعیت واردات، نتوانسته‌ به تکنولوژی ساخت آن دست یابد، آزاد کند و در زمینه محصولاتی که تولیدکننده داخلی ادعایی در زمینه ساخت آن دارد نیز از او ضمانتنامه مدت‌دار بگیرد؛ به این معنا که تا زمان رسیدن تولیدات داخل به میزان انبوه، بازار با واردات تامین و پس از آن میزان واردات تعدیل شود. او واردات هدفمند را مانعی بر سر راه ورود کالاهای قاچاق به بازار دانست و افزود: یکی از شرکت‌های داخلی به‌تازگی و در همین یک ماه اخیر ماکروفر تولید و به بازار عرضه کرده، اما در 5سال گذشته این کالا تماما به شکل قاچاق وارد شده و نیاز بازار نادیده گرفته شده بود.
این فعال صنفی، آزادسازی واردات لوازم خانگی را از لحاظ به‌روز شدن تکنولوژی تولید و ساخت محصولاتی مطابق با استانداردهای ظاهری و کیفیت روز دنیا گامی بسیار مثبت ارزیابی کرد و افزود: به‌رغم تلاش برخی از شرکت‌ها که با صرف هزینه بسیار، شرکت‌های دانش‌بنیان تاسیس کرده و نخبگان دانشگاهی را برای نوآوری و ارتقای فناوری تولید به خدمت گرفته‌اند، ما هنوز برند ملی برای صادرات نداریم. این در حالی است که تولید فقط به قصد مصرف ‌داخلی افتخاری نیست و کالای تولیدشده باید توان صادرات و رقابت با مشابه خارجی را داشته باشد.

در کدام محصولات نیاز به واردات داریم
علاوه بر کولر گازی و ماکروفر که در اظهارات رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی به آنها اشاره شد، مشاهدات میدانی خبرنگاران همشهری و گفت‌وگو با فروشندگان نشان می‌دهد بازار در زمینه کالاهای ریزی مثل سرخ‌کن، پلوپز، گوشت‌کوب برقی، غذاساز، هواپز و دیگر اقلام مشابه و همچنین در زمینه اقلام درشتی مثل یخچال‌فریزرهای ساید، ماشین ظرفشویی و لباسشویی و تلویزیون، به لحاظ تنوع تولید و تامین سلیقه مصرف‌کنندگان با کمبود مواجه است. به‌ویژه اینکه تجربه بازار نشان می‌دهد همزمان با رویدادهایی مثل جام جهانی فوتبال که در آستانه برگزاری آن هستیم، خرید تلویزیون افزایش می‌یابد و این محصول ازجمله اقلامی است که با وجود تولید داخلی اقبال مصرف‌کنندگان هنوز به برندهای خارجی است. در کنار کیفیت نه‌چندان بالای برخی تولیدات داخلی، قیمت بسیار بالای این محصولات در سال‌های اخیر به معضل بزرگی برای مصرف‌کنندگان تبدیل شده است؛ معضلی که اگر با توجه به هزینه بالای تولید توجیه‌پذیر باشد، از لحاظ ناهمخوانی با قدرت خرید مصرف‌کنندگان قابل توجیه نیست.

افزایش عمق داخلی‌سازی لوازم خانگی
در نیمه دوم دهه70 با توجه به حجم بالای واردات برندهای خارجی لوازم خانگی به کشور و استقبال خوب مصرف‌کنندگان از این محصولات، بازار در اختیار این برندها قرار گرفته بود و به همین دلیل دولت وقت با هماهنگی مجلس تصمیم گرفت برای حمایت از تولید داخلی به شرکت‌هایی که بتوانند بخشی از قطعات مورد نیاز را در داخل کشور تولید یا فرایند واردات محصول کامل را به مونتاژ تبدیل کنند، مشوق‌ها و امتیازاتی مثل کاهش تعرفه گمرکی و موارد مشابه اعطا کند.
این اتفاق بستر همکاری مشترک شرکت‌های داخلی با برندهای معتبر خارجی را فراهم کرد و اعتبار این برندها و انتقال تکنولوژی این شرکت‌ها به شرکای ایرانی زمینه توسعه سرمایه‌گذاری در این حوزه را فراهم کرد تا جایی که از دل این همکاری مشترک، ایران به هاب تولید لوازم خانگی در منطقه تبدیل شد.
 اشتغال بیش از 4هزار نفر در بخش تولید و افزون بر یکصدهزار نفر در بخش خدمات پس از فروش و پشتیبانی، از تبعات مشترک این همکاری مشترک بود. این در حالی بود که در بازار نیز مردم به لوازم خانگی قانونی با استانداردهای بالای جهانی دسترسی داشتند و مزیت قاچاق از بین رفته بود. در این دوران به اذعان کارشناسان، مدیران صنایع و نمایندگان مجلس که از خطوط تولید شرکت‌های ایرانی دارای شرکای خارجی بازدید داشتند، عمق داخلی‌سازی بسیار زیاد بود و این عمق تا 40درصد برآورد می‌شد.