توافق برجام نزدیک است؟

انتقادها از آمریکا برای تعلل در پاسخگویی به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا و همچنین پاسخ ایران به این پیش‎نویس در حال بالا گرفتن است؛ موضوعی که حتی صدای مسئول سیاست ‎خارجی اتحادیه اروپا را نیز درآورده و زمینه‎ساز طرح انتقادهای ضمنی در این زمینه از سوی جوزپ بورل شده ‎است.
به ‎گزارش همشهری، بورل که در روزهای اخیر پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا را «معقول» ارزیابی و تأکید کرده بود همچنان در انتظار ارائه پاسخ از سوی طرف آمریکایی است، دیروز بار دیگر مواضع خود در این زمینه را تکرار و به‎صورت تلویحی از تعلل واشنگتن در این زمینه انتقاد کرد. مسئول سیاست‎ خارجی اتحادیه اروپا در گفت‎وگو با یک شبکه اسپانیایی اظهار کرد که بیشتر کشورهای طرف مذاکره هسته‌ای با ایران با پیشنهاد این اتحادیه موافق هستند، اما هنوز جوابی از سوی آمریکا دریافت نشده ‎است و انتظار می‎رود واشنگتن در هفته‎ جاری میلادی پاسخ خود را ارائه دهد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین نیز به تعلل طرف آمریکایی در تصمیم‎گیری برجامی واکنش نشان داد و در توییتی نوشت: «آمریکا عقیده دارد برخی مسائل هنوز در مذاکرات وین باقی ‌مانده‌اند و به زمان بیشتری برای تشریح مواضعش درباره آنها نیاز دارد. این، تبدیل به یک رویه شده‎است؛ به محض اینکه تقریبا به خط پایان نزدیک می‌شویم، مشکلات جدیدی ایجاد می‌شود، اما این، دلیلی برای بدبینی نیست.»

شکست رایزنی‎های ضدبرجامی تل‎آویو
اینها در حالی است که گمانه‎زنی‎ها حکایت از آن دارند که طرفین به دستیابی به توافق نزدیک‎تر شده‎اند. اگرچه طرف آمریکایی تاکنون پاسخی به متن پیشنهادی نداده، اما تحلیلگران معتقدند ناامیدی صهیونیست‎ها پس ‎از رایزنی با مقام‎های اروپایی و آمریکایی، نشان می‎دهد تلاش‎های آنان برای حصول توافق تا این لحظه چندان با موفقیت همراه نبوده ‎است. بر همین اساس هم بود که برخی مقام‎های رژیم صهیونیستی اعتراف کرده‎اند تلاش‎هایشان برای قانع کردن آمریکا به عدم‌توافق با ایران با شکست روبه‎رو شده ‎است.
درچنین شرایطی یک رسانه عبری اعلام کرد با توجه به پیشرفت مذاکرات هسته‌ای با ایران، دیدار وزیر امور خارجه آمریکا با مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی لغو شده‎ است. از سوی دیگر گزارش‌ها حکایت از آن دارد که رایزنی نخست‎وزیر این رژیم با رئیس‌جمهور فرانسه نیز تل‎آویو را ناامیدتر کرده ‎است، چرا که گفته می‎شود امانوئل مکرون به یائیر لاپید تأکید کرده احیای توافق هسته‎ای با ایران بهترین گزینه موجود است.

واکنش آمریکا به انتقادها
افزایش انتقادها از تعلل آمریکا در تصمیم‎گیری درباره متن پیشنهادی اتحادیه اروپا در شرایطی است که سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور در نشست ‎خبری اخیر خود ضمن رد موضوع «تعلل در تصمیم‎گیری»، تلاش کرد بار دیگر توپ را به زمین ایران بیندازد.
ند پرایس با بیان اینکه ایران برای متن پیشنهادی اتحادیه اروپا پاسخ‌های متعددی ارائه کرده ‎است، کوشید دلیل تعلل واشنگتن در ارائه پاسخ خود را به بررسی نقطه‎نظرات تهران مرتبط کند. وی با اشاره به اینکه آمریکا به ‎صورت جدی درحال بررسی نظرات جمهوری ‎اسلامی است، تأکید کرد که واشنگتن درحال تعامل با متحدان خود در این زمینه است. پرایس اگرچه عنوان کرد واشنگتن در «سریع‎ترین شکل ممکن» پاسخ خود را ارائه خواهد کرد، اما باز هم از اعلام زمان مشخص در این زمینه طفره رفت.
اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه اما گمانه‎زنی‎های انجام شده در روزهای اخیر را که تعلل واشنگتن در تصمیم‎گیری ناشی از رایزنی‎ برای قانع کردن صهیونیست‎ها و همچنین مخالفان داخلی برجام بوده ‎است، تأیید می‎کند. پرایس در این زمینه به خبرنگاران گفت که کاخ ‎سفید در هر قدم از مذاکرات برجامی با تل‎آویو در ارتباط بوده‌ و آنها را در جریان اطلاعات جدید از وضعیت جاری قرار داده ‎است.
وی همچنین با اشاره به نگرانی‎های ادعایی تل‎آویو از توافق با تهران، تأیید کرد که تقریبا در همه تعامل‎های عمیق جاری میان آمریکا و رژیم صهیونیستی، ایران «بحث اصلی» است.

واقعیت درباره رفع تحریم‎های سپاه
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بخش دیگری از کنفرانس خبری هفتگی خود به موضوع حذف نام سپاه پاسداران از فهرست ادعایی «سازمان‌های تروریستی خارجی» آمریکا نیز اشاره و تصریح کرد که بایدن در این زمینه «صریح»، «قاطع» و همچنین مصر بوده که نام سپاه از این فهرست خارج نشود. پرایس کوشید این‎گونه القا کند که تهران در پاسخ خود به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا به ‎نوعی از رفع تحریم‎های سپاه دست برداشته است.
این ادعا درحالی است که به اذعان منابع مطلع، در جریان مذاکرات گذشته طرف آمریکایی در قبال پذیرش شروطی از قبیل «حذف تحریم‎های سنتکام»، «حذف تحریم‎های 60مقام آمریکایی»، «عدم‌تهدید شهروندان ایرانی و آمریکایی ازسوی دوطرف» و «برقراری خط مستقیم دریا میان ایران و آمریکا در خلیج‎فارس» حاضر بوده نام سپاه پاسداران را از فهرست FTO (فهرست سازمان‎های تروریستی وزارت امورخارجه آمریکا) خارج کند.
دراین میان با توجه به اینکه چنین پیشنهادی باهدف تحت‎تأثیر قراردادن پرونده ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی ارائه شد، مورد قبول تیم مذاکره‎کننده ایران قرار نگرفت و بحث درباره آن به پس ‎از دستیابی به توافق موکول شده‎ است؛ بنابراین طرح موضوع‎هایی از قبیل عقب‎نشینی ایران از مطالبه رفع تحریم‎های سپاه‎پاسداران نوعی فرافکنی طرف آمریکایی به‎شمار می‎رود که در روزهای اخیر به ‎دفعات شاهد آن بوده‎ایم.

مکث
آژانس، ابزار سیاسی غرب

در شرایط کنونی مذاکرات، اگرچه طرف آمریکایی تلاش می‎کند مسائل پادمانی میان ایران و آژانس را موضوعی «غیرسیاسی» و «درحیطه اختیارات آژانس» جلوه دهد، اما اکنون بیش‎از هر زمان دیگری روشن شده که این نهاد بین‎المللی به ابزاری سیاسی در دست طرف‎های غربی برای تحت ‎فشار قرار دادن جمهوری ‎اسلامی تبدیل شده‎است. غربی‎ها و به‎ویژه واشنگتن در روزهای اخیر بر این موضوع تأکید داشته‎اند که ایران باید به سؤالات آژانس پاسخ دهد و این موضوع برگ‎برنده‎ای علیه تهران به‎حساب نمی‎آید. طرح این موضوع درحالی است که جمهوری‎اسلامی بارها اقدام‎های شفاف‎ساز مؤثری انجام داده و به طرف‎های مقابل ثابت کرده فعالیت‎های هسته‎ای‎اش درمسیر صلح‎آمیز درحال حرکت است. اینها در شرایطی است که به‎نظر می‎رسد آژانس همچنان با اتخاذ رویکردهای سیاسی در قبال فعالیت‎های هسته‎ای صلح‎آمیز ایران، می‎کوشد در کنار رژیم صهیونیستی، به نقش‎آفرینی مخرب خود در زمینه دستیابی به توافق در وین ادامه دهد. در همین چارچوب هم بود که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز در گفت‌وگویی به شبکه سی‌ان‌ان گفت که این نهاد بین‎المللی قید پیگیری برای رسیدن به شفاف‌سازی هسته‌ای ازسوی ایران را نخواهد زد. رافائل گروسی درحالی از انجام وظیفه قانونی از سوی این نهاد سخن می‎گوید که رویه آژانس، به‎ویژه در ماه‎های اخیر اثبات‎کننده رویکرد سیاسی این نهاد بین‎المللی در مواجهه با جمهوری ‎اسلامی است. مواضع اخیر گروسی اما با واکنش رئیس سازمان انرژی‎ اتمی کشورمان مواجه شد و محمد اسلامی در گفت‎وگو با رسانه‎های داخلی با بیان اینکه همه فعالیت‎های هسته‎ای ایران براساس ضوابط پادمان انجام می‎شود، تأکید کرد: تهران به‎هیچ‎وجه نمی‎پذیرد که مواضع و فشارهای رژیم صهیونیستی، به‎عنوان دستورکار مدیرکل آژانس، مورد پیگیری قرار گیرد. وی همچنین با اشاره به اینکه ایران همه فعالیت‎های هسته‎ای خود را از نخستین روز با هماهنگی و ضوابط آژانس دنبال کرده‎ است، افزود: «موارد ادعایی»، «مکان‎های ادعایی» و «مدارک ادعایی» ساخته و پرداخته ضدانقلاب و رژیم صهیونیستی است و بارها جوابش را گرفته‎اند.