غیرمتخصص‌ها حق توصیه به غربالگری ندارند

مریم سرخوش- روزنامه‌نگار

 وزیر بهداشت اخبار منتشر شده درباره باطل شدن مجوز برخی پزشکان به‌دلیل توصیه به غربالگری را تأیید نمی‌کند اما می‌گوید «براساس مصوبات قانونی، هیچ پزشک غیرمرتبط با حوزه زنان مجاز به توصیه و ارائه خدمات تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی نیست.» در مصوبات قانون جوانی جمعیت، واژه غربالگری به تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی تغییر نام داده و اجرای آن هم از سطح یک (پزشکان غیرمرتبط با حوزه زنان، مراکز بهداشتی و درمانی و پایگاه‌های سلامت) به سطح2 (پزشک متخصص زنان) ارتقا یافته است. اواخر تیر امسال هم کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت هم از مجازات حبس و ابطال پروانه برای پزشکان مشوق به انجام تست غربالگری جنین خبر داده و اعلام کرده بود «هرگونه آموزش، مشاوره، توصیه به انجام غربالگری ناهنجاری‌های جنینی در کلیه سطوح مدیریتی و محیطی سطح یک است.» براساس اعلام حیدری «انجام غربالگری کاملا اختیاری بوده و باید به درخواست والدین و از سوی متخصص زنان و زایمان در سطح2و 3 انجام شود.» او همچنین از پایش مستمر عملکرد مدیران و روسای شبکه بهداشت و درمان و پرسنل سطوح مدیریتی ازجمله بهورزان، مراقبان سلامت، ماماها و پزشکان و برخورد با متخلفان در این هم خبر داده بود که می‌توانند مشمول مجازات حبس، جزای نقدی، ابطال پروانه پزشکی و... شوند. حالا اعمال این قوانین سختگیرانه، باعث شده که طی هفته‌های اخیر، اخباری از ابطال پروانه و پلمب مطب برخی پزشکان به‌دلیل تشویق به این غربالگری‌ها در فضای مجازی منتشر شود و این در حالی است که بسیاری از متخصصان هم معتقدند که محدود شدن غربالگری‌ها می‌تواند منجر به کاهش اطلاع خانواده‌ها، بروز مشکلات در تشخیص سلامت نوزادان، احتمال افزایش تولد جنین با اختلالات ژنتیک و بیشترشدن جمعیت مبتلایان به بیماری‌های خاص شود. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در مراسم تجلیل از خبرنگاران حوزه سلامت در پاسخ به سؤالات همشهری درباره دلایل موافقت وزارت بهداشت با کاهش غربالگری، اعمال قوانین سختگیرانه در شبکه‌های بهداشت، برخورد با پزشکان توصیه‌کننده و تغییراتی که در اجرای این غربالگری‌ها رخ داده، می‌گوید: «قانون جوانی جمعیت از سوی مجلس تصویب شده و وزارت بهداشت موظف به اجرای آن است. در این‌باره قرارگاه جوانی جمعیت تشکیل شده و بسیاری از متخصصان کشور در این قرارگاه حضور دارند.» وزیر بهداشت با بیان اینکه سطح غربالگری در کشور متفاوت است، عنوان می‌کند: «این مسئله پیش از این در سطح یک در کشور پراکنده بود و به‌صورت غیرتخصصی انجام می‌شد. به همین دلیل هر کسی اجازه داشت در این حوزه اظهارنظر و اقدام کند، اما اکنون این مسئله تنها به متخصصان حوزه زنان واگذار شده است.» او تأکید می‌کند: «البته دیگر چیزی به‌عنوان غربالگری وجود ندارد و کلیه این خدمات تحت عنوان تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی و در سطح 2انجام می‌شود. یعنی تنها متخصصان این حوزه ازجمله زنان مجاز هستند که انواع آزمایش‌ها را نسبت به تشخیص این ناهنجاری‌ها انجام دهند. این مسئله به‌ویژه درباره خانواده‌هایی که سوابق ناهنجاری‌های کروموزمی یا SMA و تالاسمی و... را دارند، بیشتر رعایت خواهد شد و این افراد اجازه دارند که آزمایش‌های مربوطه را انجام دهند.» وزیر بهداشت درباره ضرورت‌های نظارت علمی بر تشخیص‌ این ناهنجاری‌ها بیان می‌کند: «آزمایش تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی سطوح مختلفی دارد که برخی غیرتهاجمی است، مثل آزمایش خون و به راحتی انجام می‌شود. اما برخی آزمایش‌ها ازجمله آمنیوسنتز تهاجمی هستند و می‌توانند منجر به سقط شدن جنین سالم هم شوند. البته اینها به‌معنای رفع تکلیف برای انجام ندادن چنین آزمایشاتی نیست. متخصص زنان موظف است که هم سلامت مادر را تامین کند و هم از سلامت جنین خبردار باشد. اگر هم تشخیص دهد که ناهنجاری کروموزمی در جنین وجود دارد، طبق روالی که در آیین‌نامه قید شده اقدام خواهد کرد.» به‌گفته وزیر بهداشت هم‌اکنون تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی براساس مصوبه قانونی و کاملا تخصصی انجام می‌شود و تنها افراد متخصص در این حوزه مجاز به انجام آن خواهند بود. او درباره انتشار اخباری مبنی بر پلمب مطب یا باطل شدن مجوز پزشکان هم بیان می‌کند: «افراد غیرمجاز حق ندارند چنین خدماتی را توصیه یا ارائه کنند.»