جهان‌نما
خروج بی‌خداحافظی فرانسه از مالی
نظامیان فرانسوی پس از حدود یک‌دهه عملیات ضدتروریسم در مالی، بدون دستاورد خاصی از این کشور خارج شدند
تابستان گرم2013 در خیابان‌های شهر باماکو، پایتخت کشور آفریقایی مالی، تصاویری از یک رهبر غربی دیده می‌شد که زیر آن نوشته شده بود: «رهایی‌بخش». این تصاویر ژست‌های مختلفی از فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور وقت فرانسه را نشان می‌داد که در آن روزها نقش یک قهرمان را در مالی بازی می‌کرد. اولاند از ژانویه2013 به ارتش فرانسه فرمان یک لشکرکشی همه‌جانبه به‌سوی مالی داده بود تا این کشور محصور در خشکی واقع در غرب آفریقا را از چنگ شورشیان جدایی‌طلب نجات دهد.
کشور 20میلیون نفری مالی با 90درصد جمعیت مسلمان از مارس2012 درگیر شورش جدایی‌طلبانی بود که با همدستی گروه‌های نزدیک به گروه «القائده مغرب اسلامی» توانسته بودند کنترل شهرهای کلیدی این کشور را به‌دست بگیرند. دولت وقت فرانسه 9ماه بعد از پیشروی شورشیان استقلال‌طلب تصمیم گرفت تا مستعمره سابق خود را از آشفتگی نجات دهد و «عملیات سروال» را با هدف جلوگیری از پیشروی افراط‌گرایان آغاز کرد و به فاصله کمی کنترل بسیاری از مناطق را به‌دست گرفت.
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شد تا فرانسه خود را نسبت به تحولات مالی حساس نشان دهد، به همان تاریخ استعماری حضور فرانسه در مالی از 1881 مربوط است. مالی اگرچه در سال1960 توسط یک سوسیالیست ضدفرانسه به نام مودیبو کیتا به استقلال رسیده بود، اما فرانسه نیز مانند بسیاری دیگر از کشورهای استعماری علاقه داشت تا مستعمرات سابق خود را به‌عنوان پایگاهش در مناطق مختلف نشان دهد. با این حال فرانسه در ادامه تحولات مالی، دیگر کشورهای اروپایی را نیز به حمایت از عملیات نظامی خود در آفریقا تحت عنوان مبارزه با تروریسم دعوت کرد. با اضافه شدن نیروهای منطقه‌ای و بین‌المللی، عملیات نظامی فرانسه در سال2014 به عملیات گسترده‌تری با عنوان «بارخانه» تبدیل شد.
در عملیات بارخانه علاوه‌بر نظامیان فرانسوی و دولت مالی، نظامیان دیگری از 4کشور آفریقایی شامل بورکینافاسو، چاد، موریتانی و نیجر مشارکت کردند. همه این کشورها مستعمرات سابق فرانسه به‌شمار می‌روند. این عملیات همچنین از سوی کشورهای سوئد، چک، آمریکا، کانادا، دانمارک و انگلیس مورد حمایت قرار گرفت. طی همه سال‌هایی که عملیات بارخانه با حضور نیروهای مشترک 5کشور آفریقایی و فرانسه جریان داشت، نه‌تنها از شدت خشونت‌ها کاسته نشد، بلکه حضور فرانسه منجر به شکل‌گیری گروه‌های بنیادگرای جدیدی شد که برخی از آنها وابسته به داعش بودند. از این نظر برخلاف تصور اولیه، حضور فرانسوی‌ها به تشدید تنش‌ها و خشونت‌های بیشتر در مالی منجر شد.
تشدید تنش و بی‌ثباتی در مالی همزمان با عملیات بارخانه حتی کار را به‌جایی رساند که این کشور طی 2سال گذشته 2کودتای نظامی را تجربه کرد. این یک قاعده کلی است که وقتی بی‌ثباتی و ناامنی در کشورها بیشتر می‌شود، میل به نظامیان و فرماندهان نظامی برای تامین امنیت نیز در میان مردم بیشتر می‌شود. از این‌رو قدرت‌گیری فرماندهان ارتش مالی با اقبال عمومی روبه‌رو شد. نظامیانی که در مالی با انجام کودتا قدرت را در دست گرفتند، از همان ابتدا روابط پرتنشی را با فرانسه کلید زدند. گرایش ضدغربی در میان حاکمان نظامی مالی به‌ویژه زمانی برجسته‌تر شد که آنها پای گروهی از نیروهای امنیتی و نظامی مزدبگیر وابسته به روسیه را با نام «گروه واگنر» به مالی بازکردند. گرایش ضدفرانسوی نظامیان حاکم در مالی همچنین با افزایش درخواست‌ها برای خروج نظامیان فرانسوی همراه شد تا آنجا که امانوئل مکرون، سال گذشته پذیرفت تا نیروهای نظامی فرانسه را تا پایان تابستان امسال از مالی خارج کند.
بر این اساس روز دوشنبه 15اگوست، آخرین سربازان فرانسوی پس از 9سال با وجود میلیاردها دلار هزینه و تلفات جانی، از مالی خارج شدند و به کشور همسایه، نیجر نقل مکان کردند. خروج آخرین نظامیان فرانسوی از مالی بسیار بی‌سروصدا و همزمان با سالگرد خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان انجام شد. مانند خروج نظامیان آمریکایی، خروج نظامیان فرانسوی نیز بدون برگزاری هیچ‌گونه مراسم رسمی صورت گرفت و حتی چند ماه زودتر از موعد انجام شد. آلفا الهادی کوینا، تحلیلگر ژئوپلیتیکی مستقر در باماکو به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «وضعیت امروز مالی حتی بدتر از سال2013 است.» با وجود ادعای فرماندهی نظامی فرانسه در مالی مبنی بر کشته شدن رهبران گروه‌های تروریستی در این کشور، هنوز این گروه‌ها با قدرت در مالی حضور دارند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد نیز تأیید کرده که عملیات‌های نظامی در مالی طی یک‌دهه گذشته بیش از 2.5میلیون نفر را آواره کرده است. همچنین گزارش مؤسسه‌ای غیرانتفاعی در مالی تأیید می‌کند که درگیری‌های مسلحانه، تنها در 6ماه اول سال‌جاری، بیش از 2هزار غیرنظامی را در این کشور به کام مرگ فرستاده است. با این وضعیت آشفته، مشخص است که فرانسه جایی برای دفاع از کارنامه خود در مالی ندارد و از این‌رو شاید رهبران فرانسه پذیرفته‌اند که مالی دیگر جایی برای ماندن نیست.
