اتریشی‌ها، همچنان بی‌طرف

ظرفیت بی‌طرفی ژئوپلیتیک در سرتاسر اروپا از نخستین روز حمله روسیه به اوکراین، روزبه‌روز رو به کاهش گذاشته است. ساختار امنیتی در حال تکامل اروپا، سوئد و فنلاند را وادار به ترک موضع بی‌طرفی کرده و حتی سوئیس هم در حال نزدیک‌تر شدن به ناتو است. با این‌ همه، اتریش همچنان بر موضع خود پابرجاست. با وجود جنگی که نشانی از پایان آن دیده نمی‌شود، وین هیچ برنامه‌ای برای پیوستن به ناتو ندارد.
اتریش، یکی از اعضای اتحادیه اروپا و از شرکای مهم ناتو، بیشتر از همیشه در چارچوب امنیتی اتحادیه اروپا ادغام شده است. با این همه با گذشت نزدیک به 6ماه از آغاز جنگ اوکراین، ‌اتریش هنوز بحثی جدی درباره پیوستن به ناتو مطرح نکرده است. 80درصد از اتریشی‌ها از نپیوستن به ائتلاف‌های غربی حمایت می‌کنند و روح بی‌طرفی در میان سیاستمداران اتریشی بسیار محبوبیت دارد. کارل نهامر، صدراعظم اتریش که سیاستمداری محافظه‌کار محسوب می‌شود، فروردین‌ماه در توییتی اعلام کرد که بی‌طرفی اتریش موضوعی قابل بحث نیست. همچنین پاملا رندی وگنر، رهبر حزب دمکراتیک اتریش که حزبی چپگرا و میانه‌رو به‌شمار می‌رود هم دائما بی‌طرفی اتریش را موضوعی غیرقابل بحث و مذاکره اعلام می‌کند. حزب راستگرای «آزادی اتریش» و حزب سبز اتریش هم مواضعی مشابه درباره بی‌طرفی این کشور دارند.
الجزیره به نقل از ولفگانگ پوزتای از مقامات سابق دفاعی اتریش می‌نویسد که پس از تجربه فاجعه‌بار جنگ جهانی دوم، بی‌طرفی عمیقا در باور و ذهن اتریشی‌ها ریشه دوانده است. با این همه بسیاری باور دارند محبوبیت بی‌طرفی در اتریش بیشتر در افسانه و شایعه ریشه دارد تا حقایق و اطلاعات آگاهانه. به‌گفته کریستف شوارز، محقق مؤسسه سیاست‌های امنیتی اروپا و اتریش عموم مردم بی‌طرفی را به‌شدت با رفاه و امنیت اقتصادی مرتبط می‌دانند؛ شاخص‌هایی که اتریش طی 60 تا 70سال گذشته از آنها بهره زیادی برده است. طی سال‌های اخیر، بی‌طرفی به اتریش کمک کرده تا هزینه‌های دفاعی خود را در سطح حداقلی نگه دارد. این استراتژی همچنین به اتریش کمک کرده تا در معماری اقتصاد غرب ادغام شود و همزمان از مزایای تجارت با شوروی و بعد‌ها روسیه بهره‌مند شود. اتریش به‌عنوان نخستین کشور غربی که با اتحاد شوروی در سال1968 قرارداد گازی به امضا رساند، به سوخت‌های فسیلی روسیه وابسته باقی مانده است. امروز هم گاز به‌شدت در تصمیم‌گیری‌های اتریش درباره نحوه تعامل با ولادیمیر پوتین تأثیرگذار است.
فراتر از اقتصاد و انرژی اما سیاست بی‌طرفی در دوران جنگ سرد و پس از آن نقش اتریش را به‌عنوان محلی برای نزدیک شدن شرق و غرب در صحنه‌های بین‌المللی ارتقا داد. وین به همراه نیویورک، ژنو و نایروبی به دفاتر اصلی سازمان ملل متحد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان امنیت و همکاری اروپا و اوپک تبدیل شده است. همین دفاتر یکی از موانع بازدارنده پیوستن اتریش به ائتلاف‌های اروپایی و غربی است. زیرا در صورت پیوستن به ناتو، سرنوشت موقعیت و جایگاه این دفاتر نامشخص خواهد شد.
با این همه، سیاستمداران اتریشی تأکید دارند این بی‌طرفی اتریش نباید با بی‌تفاوتی در مورد بحران اوکراین اشتباه گرفته شود. اتریش تاکنون به اوکراین کمک‌های غیرنظامی و غیرتسلیحاتی زیادی کرده و در سازمان ملل در راستای محکومیت حمله به اوکراین، علیه روسیه رأی داده است. همین کمک‌ها باعث شده تا سطح روابط اتریش با روسیه رو به کاهش بگذارد و اتریش نگران استفاده روسیه از ابزار گاز علیه خود است. اتریش با دیگر کشورهای اروپایی در روند جست‌وجو برای یافتن منابع جایگزین گاز همراه شده است. در همین راستا از زمان آغاز جنگ تاکنون اتریش میزان واردات گاز خود از روسیه را از 80درصد به 50درصد رسانده است. همین رویکرد باعث شده تا بسیاری از کارشناسان سیاسی، در مورد توانایی اتریش در ایفا کردن نقش واسطه میان روسیه و غرب تردید داشته باشند.