پدافند آب در شهرکرد؛ چشمه‌ها جوابگو نیستند

سیده زهرا عباسی - خبرنگار 

10روز از گل‌آلود شدن آب چشمه کوهرنگ به‌عنوان سرچشمه اصلی کارون و زاینده‌رود می‌گذرد؛ چشمه‌ای که آب‌ آشامیدنی بیش از نیمی از جمعیت 200هزار نفری شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری را تامین می‌کند، اما در طول سال همواره با کاهش دبی، یخ‌زدگی و گل‌آلود شدن، موجب تنش آبی برای اهالی این شهر و همچنین شهرها و روستاهای اطراف می‌شود. این بار هم گل و لای 2سیلاب تابستانی مردادماه، کدورت آب این چشمه را تا 4هزار NTU (شاخص سنجش کدورت آب) رساند؛ به‌طوری که عملا آب آن غیرقابل مصرف شد.  حالا از استان خبر می‌رسد با وارد مدار شدن 3خط پدافندی، مشکل آب آشامیدنی شهرکردی‌ها تا پایان هفته به‌طور کامل رفع خواهد شد.

اولین بار نیست
چشمه کوهرنگ که از دامنه‌های زردکوه سرچشمه می‌گیرد به‌گفته غلامحسین کرمی، دانشیار دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی تهران و محقق کارست یکی از مهم‌ترین چشمه‌های کارستی ایران محسوب می‌شود که آبدهی آن در طول چند سال گذشته به‌دلیل کاهش بارش و کم شدن برف‌های انباشته شده در حوضه آبگیر آن کاهش پیدا کرده است.
آب چشمه کارستی حاصل نفوذ آب مخازن بزرگ‌تر زیرزمینی در یک مخزن کوچک‌تر و خروج آن از چشمه است و به همین دلیل هم این چشمه‌ها در فصل بارندگی آبدهی خوبی دارند.
چشمه کوهرنگ در سال‌های قبل‌تر تجربه یخ‌زدگی در زمستان را داشت و سال گذشته هم به‌دلیل خشکسالی وکاهش بارندگی به‌طور کامل خشک و از مدار آبرسانی به شهرکرد خارج شد. حالا سیلاب‌های تابستانی با نفوذ بالای رسوب و رساندن کدورت آب به 4هزار NTU به‌طور کامل از مدار آبرسانی خارج شد و تا رفع کامل این کدورت باید منتظر ماند.

آب‌ آشامیدنی، مشکل قدیمی 
گرچه از مدار خارج شدن آب چشمه کوهرنگ در هفته گذشته، موضوع تنش آبی در چهارمحال و بختیاری به‌ویژه شهرکرد را بر سر زبان‌ها انداخته‌ و رئیس شرکت آب و فاضلاب کشور را به دستور وزیر نیرو به این استان زاگرس‌نشین کشانده است، اما شهروندان و حتی مسئولان استانی تأکید می‌کنند مشکل آب آشامیدنی جدید نیست و مربوط به 2دهه گذشته است.
مشاور رسانه‌ای استاندار چهارمحال و بختیاری مهم‌ترین مشکل این استان را در سال‌های اخیر آب آشامیدنی می‌داند و به همشهری می‌گوید: با وجود اینکه چهارمحال و بختیاری آمار بالایی در جمعیت بیکار و افسرده دارد، اما ما بیش از هر چیز معضل آب‌ آشامیدنی را مطرح کرده‌ و می‌کنیم.
سید حسین میرفروغی با بیان اینکه آب برخی شهرهای استان مانند سامان در همسایگی زاینده‌رود جیره‌بندی و محدود به 6ساعت در روز است، می‌افزاید: به اشتباه از گذشته بیش از 50درصد آب آشامیدنی شهرکرد یعنی حدود 400لیتر آب از نیاز 800لیتری این شهر از فاصله 120کیلومتری و از چشمه کوهرنگ تامین می‌شد؛ درحالی‌که چشمه، یک منبع آب پایدار نیست و گاهی با گل و لای و گاهی با یخ‌زدگی از مدار خارج می‌شود.
او با اشاره به گل‌آلود شدن چشمه کوهرنگ در تاریخ 17مرداد امسال بر اثر سیلاب تصریح می‌کند: در همین تاریخ جلسه‌ای تشکیل و براساس آن چند اقدام برنامه‌ریزی شد. اطلاع‌رسانی به مردم برای صرفه‌جویی و ذخیره آب، رایزنی با کشاورزان و مالکان 15چاه کشاورزی و استفاده از آب آنها به میزان 120تا 180لیتر بر ثانیه و دستور وزیر نیرو به رئیس شرکت آب و فاضلاب کشور برای فرماندهی عملیات و استقرار در شهرکرد اقدامات اولیه‌ای بود که در این جلسه تصمیم‌گیری شد.

انتقال 3خط پدافندی به شهرکرد
مشاور رسانه‌ای استاندار چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه 3خط پدافندی برای تامین آب آشامیدنی شهرکرد درنظر گرفته شده است، می‌گوید: خط اول با طول 40کیلومتر لوله‌گذاری از بهمن ماه شروع شده بود و در روزهای ابتدایی بحران اخیر ابتدا با ظرفیت 40لیتر بر ثانیه وارد مدار شد و بعد با تقویت به ظرفیت تامین 100لیتر بر ثانیه آب آشامیدنی رسید. خط دوم به طول 30کیلومتر تا پایان وقت روز گذشته با ظرفیت 150لیتر بر ثانیه آب وارد مدار شد و خط سوم نیز تا آخر هفته با ظرفیت 200لیتر بر ثانیه وارد مدار می‌شود.
به‌گفته میرفروغی، با تکمیل این سه‌خط پدافندی که دائمی هستند، بیش از 95درصد مشکل آب آشامیدنی مردم شهرکرد حل خواهد شد و این، آخرین تنش آبی شهرکرد است.

2طرح برای تامین آب پایدار
بنابر آنچه فرمانداری شهرستان شهرکرد اعلام کرده هم‌اکنون حدود 30هزار نفر از اهالی این شهرستان به‌دلیل کدورت آب چشمه کوهرنگ تنش آبی دارند؛ مشکلی که بیش از همه در محله‌های شهر شهرکرد چون میرآباد، شریعتی، کاشانی، کوی شهرداری، معلم، فرهنگیان، باهنر و سعدی تجربه شد. هم‌اکنون آب معدنی و آب‌ بسته‌بندی به‌صورت نامحدود در اختیار مردم قرار گرفته است و حدود 120تانکر از صبح تا عصر در محله‌ها آب و از شب تا صبح در مخازن، آب توزیع می‌کنند. معاون عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری اما فراتر از طرح های کوتاه‌مدت می‌رود و با اشاره به اجرای 2طرح برای تامین آب پایدار در استان به همشهری می‌گوید: با اجرای خط انتقال از طرح کشاورزی عمان سامانی ۲۰۰لیتر برثانیه و در طرح فدک ۴۰۰لیتر برثانیه آب وارد شبکه توزیع می‌شود. علی حیدری می‌افزاید:‌ در طرح اول حدود 1700متر خط لوله در کنار اتصالات و... و در طرح دوم نیز با توجه به اینکه از خط بن-بروجن استفاده می‌شد، حدود 1300متر خط لوله به‌صورت ضرب‌الاجل نصب شده. 1500متر لوله هم برای تصفیه آب کشیده و برق مورد نیاز برای تصفیه خانه‌ها نیز تامین شده است. او اظهار امیدواری می‌کند تا امشب (چهارشنبه) آب هر دوخط وارد مدار‌شود.

یک بار برای همیشه
معاون عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه نیمی از استان در مسیر خط انتقال آب بن-بروجن به‌دلیل تامین آب از چاه‌ها و بروز خشکسالی با تنش آبی مواجه هستند، می‌گوید: عملیات این خط آبرسانی از 12سال پیش شروع، اما با توجه به اختلاف‌‌های پیش‌آمده در برداشت آب از زاینده‌رود در مراحل نهایی تعطیل شد. شاید اگر این اختلاف‌ها نبود این خط 4-3 ماه پیش به بهره‌برداری می‌رسید و الان شاهد بروز تنش‌ آبی در شهرکرد نبودیم. حیدری با بیان اینکه در طول یک هفته اخیر بیش از 150میلیارد تومان به‌صورت نقدی و همچنین 450میلیارد تومان تجهیزات برای بهره‌برداری از خطوط اصلی آبرسانی هزینه شده است، می‌افزاید: اگر خط اصلی یعنی بن-بروجن به بهره‌برداری برسد، دیگر مشکلی نخواهیم داشت.

مکث
جیره بندی آب

شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری اعلام کرده بود که ۲۰۴کانون جمعیتی در شهرها و روستاهای استان درگیر سیلاب‌های اخیر شدند که منجر به قطع موقت آبرسانی به ۱۱۶روستا و شهر شد. هرچند مشکل همه این مناطق رفع شده و هم‌اکنون به جز شهرکرد چند شهر و روستا به‌صورت محدود و جیره‌بندی دچار مشکل آب آشامیدنی هستند.
بنابر آخرین آمار اعلام شده سیلاب 4هزار میلیارد تومان خسارت به چهارمحال و بختیاری وارد کرده است که بخش قابل توجهی از آن در بخش زیرساخت‌ها و کشاورزی است، اما بارش‌های سیل‌آسا مهم‌ترین تنش این استان یعنی کم‌آبی را بار دیگر در صدر اخبار  قرار داد.