بر مدار مدارا

مهدیه تقوی‌راد- روزنامه‌نگار

مدیریت تفاوت‌ها بین همسرانی که از دو خانواده و فرهنگ متفاوت با هم زیر یک سقف زندگی می‌کنند یکی از مهم‌ترین توانایی‌هایی است که زوجین باید به آن دست پیدا کنند. چرا که توانایی مدیریت تفاوت‌ها می‌تواند یاری‌دهنده زوجین برای ایجاد یک رابطه صمیمی باشد. مدارا کردن به‌عنوان یکی از بهترین شیوه‌ها برای زندگی بهتر در فرهنگ اسلامی معرفی شده است، دکتر تقی ابوطالبی احمدی، روانشناس و مشاوره خانواده و عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان، به سؤالات همشهری درخصوص غنی‌سازی‌ روابط بین زوجین و راهکارهایی برای تاب‌آوری بیشتر پاسخ داده است.

گرم‌تر شدن روابط بین زوجین به چه عواملی بستگی دارد؟‌
زندگی مشترک از دو «من» و یک «ما» تشکیل شده است. فردی که ازدواج می‌کند برای تداوم زندگی خود باید از باورهای شخصی خود 50درصد عقب‌نشینی کند و باورهای فرد جدیدی که قرار است با او زندگی کند را بپذیرد. زندگی مشترک به معنی زوجیت اندیشه‌هاست نه زوجیت شناسنامه‌ها و هم خانه شدن، در زندگی مشترک باید برنامه‌ها، افکار، مباحث اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و... زوجیت پیدا کند و در این صورت می‌توانیم بگوییم که یک زندگی مشترک و یک شرکت سهامی افکار شکل گرفته است. وقتی زوجین در مصیبت‌ها، ‌کم و کسری‌های زندگی، فقر و نداری، سختی‌ها و خوشی‌های یکدیگر شریکند باید در تصمیم‌گیری‌ها هم شریک باشند.اختلاف بین زن و شوهر طبیعی است اما این اختلاف نباید باعث شود که بین آن دو کدورت و دلسری ایجاد شود. در زندگی مشترک نباید تاب‌آوری و تحمل مصایب وجود داشته باشد، اگر پایه زندگی مشترک زوجین در زوجیت اندیشه‌ها و برنامه‌ها و خواسته‌ها باشد یک حساب جاری جدید در زندگی ایجاد شده که زن و شوهر باید در آن سرمایه‌گذاری کنند و براساس این سرمایه‌گذاری بتوانند به اهداف خود جامه عمل بپوشانند. رعایت این اصول هم بر مبنای عشق، صمیمیت، ‌همدلی، ‌مشورت و نوع‌دوستی به‌وجود می‌آید و تاب‌آوری در مقابل مشکلات زندگی نمود پیدا می‌کند. همین مدارا کردن و رواداری یا سکوت و همدلی یکی از مهم‌ترین مسائل در زندگی مشترک با وجود تمام اختلاف‌هاست.

 چطور می‌توان به غنی‌سازی‌ روابط بین زوجین کمک کرد؟
غنی‌سازی‌ روابط در سایه شناخت بین زوجین اتفاق می‌افتد، یعنی زوجین همدیگر را درست بشناسند و محدودیت‌های یکدیگر را درک کنند. در شکل‌گیری رفتار بینش و پایه شخصیتی فرد شناسایی می‌شود مثلا یک فرد در طول روز 20نوع رفتار مثل خنده، ‌گریه، ‌خوابیدن، عصبانی شدن و... از خود بروز می‌دهد ‌که مثلا 18رفتار او منفی و 2رفتار او از نظر ما مثبت است، باید از طریق شناسایی و برجسته‌سازی‌ نکات مثبت، این رفتار را در بین خانواده و ‌دوستان برجسته‌سازی‌ کرده و نکات منفی او را مسکوت بگذاریم. من با اطمینان می‌گویم که در اثر این دو رفتار مثبت برجسته شده آهسته آهسته باعث کم شدن رفتارهای منفی می‌شود چرا که تشکر، قدردانی، والانگری و مثبت‌اندیشی باعث بیشتر شدن نکات مثبت و کاهش رفتارهای منفی می‌شود. البته که تغییر رفتار در فردی که مثلا بیش از 40بهار از عمرش گذشته سخت بوده و همانند چاه کندن با نوک سوزن است اما کاری شدنی است و در اثر احترام گذاشتن، عملکرد و منش فرد هم تغییر می‌کند. احترام متقابل به یکدیگر در خانه و بیرون از آن نیز یکی از عواملی است که باعث می‌شود روابط بین زوجین مستحکم شود. در جلد 14کتاب وسایل‌الشیعه نیز از پیامیر عظیم الشأن اسلام نقل شده است که این گفتار مرد به همسرش که «من تورادوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون نمی‌رود  همین روایت مشخص می‌کند که پیام دوست داشتن بسیار مهم است و روی زندگی مشترک تأثیر غیرقابل‌انکاری می‌گذارد.

چه عواملی باعث می‌شود روابط بین زوجین به سردی بینجامد؟‌
عوامل مختلفی می‌تواند باعث سردی روابط بین زوجین شود. در اوایل زندگی مشترک مسائلی مانند زیر سؤال بردن خانواده همسر، زیر سؤال بردن شخصیت، منش، گفتار و اعمال یکدیگر و تمسخر باعث ایجاد سردی بین زوجین می‌شود. در سنین بالاتر غفلت از همسر و توجه بیشتر به فرزندان، مقایسه همسر خود با دیگران، به رخ کشیدن اموال، ‌دارایی و تحصیلات و خانواده و در برخی موارد دخالت‌های پدر و مادرها خصوصا در خانواده‌های تک‌فرزندی باعث سردی بین زوجین می‌شود. پس مهم‌ترین عاملی که می‌تواند یک زندگی خانوادگی را به سردی یا به تلخی و به فاصله بکشاند خودبینی و ندیدن طرف مقابل و نامهربان شدن و مدارا را کنار گذاشتن است.

مکث
 آیا برای تاب‌آوری در زندگی می‌توان حد و مرزی تعیین کرد؟
تاب‌آوری در زندگی به‌معنای صبر کردن بر بود و نبودهاست، یعنی فرد به‌دلیل ارزش‌هایی که به آن معتقد است و اعتقادی که به ادامه زندگی مشترک دارد بر مشکلات به‌وجود آمده صبر می‌کند.رابطه بین زوجین در زندگی باید رابطه همدلانه باشد. در رابطه همدلانه 5نوع رابطه وجود دارد: رابطه مقابله‌ای، رابطه مراقبتی، رابطه در کنار هم بدون تعامل، رابطه توأم با همدردی و رابطه توأم با همدلی. در تاب‌آوری زندگی مشترک رابطه توأم با همدلی وجود دارد یعنی من به همسرم به‌دلیل شخصیت، جایگاه، ‌منش، انسان بودن و جایگاه مثبت شخصیتی احترام می‌گذارم. هرچه شناخت یک فرد نسبت به همسرش بیشتر و بهتر باشد درجه تاب‌آوری او بالاتر می‌رود. یعنی اگر زمانی مشکلات مالی، کاری و خانوادگی برای او به‌وجود آمد به‌خاطر داشته‌هایی که داریم، خوبی‌ها و منش والای او و برجستگی‌های شخصیتی‌اش این مشکلات را تحمل می‌کنیم.