در ستایش احترام

جواد نصرتی

مرگ بیل راسل، یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌هایی که دنیای بسکتبال به‌خود دیده است، بار دیگر وجهی از جامعه ورزشی را نمایان کرده که می‌تواند الگویی برای سراسر دنیا، و همینطور ما باشد.
راسل، جایگاهی دست‌نیافتنی در تاریخ ورزش بسکتبال دارد و پیش از اینکه یکشنبه در سن 88سالگی به پایان ماجرایش برسد هم از ارج و قربی بی‌نظیر در جامعه آمریکایی برخوردار بود. او را می‌توان اسطوره‌ای بی‌نظیر در بسکتبال و در سطحی کلان‌تر تاریخ ورزش دنیا دانست. راسل، 11بار قهرمان ان‌بی‌ای شده است و به آمار و رکوردهایی دست یافته که نزدیک شدن به آنها هم محال است. او 5بار بهترین بازیکن ان‌بی‌ای شناخته شده و 12بار در تیم منتخب فصل قرار گرفته است. از اینها مهم‌تر، او نخستین سیاهپوستی است که مربی یک تیم ورزشی حرفه‌ای در آمریکای شمالی شده است. راسل به‌عنوان مربی هم، یکی از شخصیت‌های پیشروی بسکتبال بود و بوستون را 2 بار پشت سر هم در سال‌های 68و 69میلادی قهرمان ان‌بی‌ای‌ کرد. علاوه بر این، او یکی از سرشناس‌ترین فعالان حقوق مدنی و مدافع حقوق رنگین‌پوستان در آمریکا به شمار می‌رود و بالاترین مدال افتخار کشورش را هم هدیه گرفته است.
ادای احترام به چنین مردی بعد از مرگش از سوی جامعه ورزشی آمریکا، امری طبیعی است. اما مسئله این نیست که جامعه بسکتبال آمریکا یکباره با مرگ راسل یاد او افتاده باشد. راسل و میراث او، نسل به نسل با جامعه ورزشی آمریکا جلو آمده، و در هر مناسبتی، در مرکز توجه و بطن رویداد قرار گرفته تا نه‌تنها بازیکنان جوان‌تر، که نسل جدید هواداران هم او را بارها و بارها ببینند، درباره دستاوردهایش از زبان خودش و دیگران بشنوند، و یاد بگیرند که احترام گذاشتن به بزرگ‌ترها و پیشکسوت‌ها در ورزشی که دوستش دارند، نه فقط یک شعار که یک سنت همیشه زنده است.
این میزان احترام و بزرگداشت در جایی نثار راسل و افرادی مثل او می‌شود که رک و صریح بودن، بخشی از دی‌ان‌ای جامعه است و بسکتبالیست‌ها، هرگز در معذورات و رودربایستی درباره یکدیگر صحبت نمی‌کنند. میزان واکنش به مرگ راسل به خوبی نشان می‌دهد که او واقعا چه اسطوره بزرگی بوده است. پیام‌های تسلیت و یادنامه‌ها، عموما متن‌های حساب‌شده‌ای هستند که نویسنده، از صمیم قلب و با وسواس زیاد تهیه کرده‌ و در آنها به همه جنبه‌های زندگی راسل پرداخته است. برای نمونه این بخش از پیام آدام سیلور کمیسیونر ان‌بی‌ای را بخوانید که به تلاش‌های راسل در زمینه کسب برابری در جامعه پرداخته است: «بیل نماد چیزی بزرگ‌تر از ورزش بود، ارزش‌های برابری، احترام و فراگیری؛ صفاتی که وارد دی‌ان‌ای لیگ ما کرد. بیل، در اوج زندگی حرفه‌ای‌اش، مجدانه برای رواج حقوق مدنی و برابری اجتماعی تلاش کرد. او این میراث را به نسل‌های بعدی بازیکنان ان‌بی‌ای، آنهایی که جا پای او گذاشتند، منتقل کرد.»
منصفانه اگر بگوییم، به سختی می‌توانیم تصور کنیم که در موقعیت مشابه، یک ورزشکار ویا مدیر، چنین نگاه دقیق و بیان شیوایی داشته باشد. مسئله این نیست که آنها یادنامه‌ها را خوب می‌نویسند؛ مسئله این است که آنها بزرگ‌ترها و پیشکسوت‌های خود را روی سرشان می‌گذارند، دستاوردهایشان را به خوبی می‌شناسند، می‌دانند چه جایگاه عظیمی دارند، و تا می‌توانند به آنها احترام می‌گذارند.