پایتخت در برابر گردوغباری خطرناک‌تر از گردوغبار خوزستان

معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور با هشدار نسبت به فعال شدن 180هزار هکتار کانون گردوغبار در اطراف پایتخت، گفت: این کانون‌ها از پتانسیل بالایی برای وقوع گردوغبار برخوردار است و گردوغبار ناشی از آن به‌مراتب خطرناک‌تر از گردوغبار خوزستان است. پرویز گرشاسبی در گفت‌وگو با همشهری افزود: این منطقه 180هزار هکتاری که از بیابان‌های بویین زهرا آغاز می‌شود، از جنوب آبیک تا نظرآباد کرج، ملارد شهریار، غرب استان تهران و جنوب کرج را فرا می‌گیرد. به گفته وی، این اراضی تا پیش از این با سیلاب‌های ناشی از رودخانه‌های ابهررود، خررود و کردان‌رود مرطوب می‌شد، اما با قطع حقابه منابع طبیعی اکنون این اراضی به‌شدت مستعد تولید گردوغبار است. معاون سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور تأکید کرد: اثرات گردوغبار این کانون 180هزار هکتاری از گردوغبار کانون‌های خوزستان به‌مراتب عمیق‌تر است و سلامت شهروندان تهرانی، کرجی، قزوینی و شهرهای واقع در این حوضه را که در معرض این گردوغبار قرار دارند، با خطر جدی مواجه می‌کند. گرشاسبی مساحت کل کانون‌های بحرانی گردوغبار با منشأ داخلی را یک‌میلیون هکتار اعلام کرد و گفت: اگر بهره‌برداری از سرزمین و منابع آبی مدیریت نشود، مساحت این کانون‌ها در آینده چندبرابر می‌شود. وی با اشاره به اینکه 15سال است که ما شاهد بروز ریزگردها هستیم، خاطرنشان کرد: بخشی از ریزگردها ناشی از کانون‌های خارجی ازجمله عراق، شمال عربستان، سوریه و شمال آفریقاست اما حدود 5سال است که شاهد ریزگردها با منشأ داخلی در کشوریم.

طرح‌های توسعه در افغانستان برای ایران مشکل‌آفرین است همزمان با این گفته‌ها، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه براساس تولید ناخالص داخلی استان‌ها روزانه حدود ۲۶۱میلیون دلار ضرر ناشی از تعطیلات ریزگردهاست، گفت: ریزگردها ارتباط مستقیمی با مسئله آب دارند. علی مریدی در سمینار مخاطرات زیست‌محیطی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا که دیروز در دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به حوضه‌های مشترک فرامرزی آب در ایران ازجمله هیرمند و هریررود خاطرنشان کرد: طرح‌های توسعه‌ای افغانستان در حوضه هیرمند و هریررود می‌تواند برای ایران مشکل‌آفرین باشد. به گفته وی، یکی از مهم‌ترین حوضه‌های مناقشه در بین حوضه‌های بین فرامرزی سدی است که آب شرب مشهد را تأمین می‌کند. همچنین حوضه‌های شمال غرب ارس علاوه بر اینکه از نظر کمیت آب دارای اهمیت هستند، بحث‌های مهمی در رابطه با کیفیت آب نیز دارند. مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: دجله و فرات ازجمله حوضه‌های پیچیده از نظر مسائل فنی و بحث‌های سیاسی هستند. در این دو حوضه به نوعی کشور ایران هم بالادست است و هم حوضه پایین‌دستی محسوب می‌شود. مریدی با بیان اینکه کشور افغانستان در حوضه هیرمند و هریررود طرح‌هایی همراه با توسعه دارد، تصریح کرد: 3طرح مهم در هیرمند وجود دارد و آن سدهایی است که کشور افغانستان قصد دارد در هیرمند احداث کند. طبق تحلیل‌های ما افغانستان با انجام این کار توانایی این را دارد که ورود آب به ایران از این حوضه را درصورت افزایش ارتفاع و تکمیل سدها به صفر مطلق برساند. وی افزود: در هریررود حدود یک میلیارد و ۳۰۰ مترمکعب ورودی آب به ایران بوده است. در این حوضه با همکاری ترکمنستان سدی ساخته شده که 2کشور ایران و افغانستان به‌صورت ۵۰ – ۵۰ آب را برداشت می‌کنند. هم‌اکنون آب شرب مشهد وابسته به این سد مرزی شده است. مریدی تصریح کرد: کشور افغانستان با همکاری کشور هند در این حوضه آبی سدی احداث کرده که طبق برآوردهای ما اگر آن سد به‌طور کامل بهره‌برداری شود و حقابه‌هایی که وجود دارد رعایت نشود، باید از تأمین آب شرب مشهد چشم‌پوشی کنیم یا نیاز کشاورزی که در دشت سرخس وجود دارد را نادیده بگیریم. وی با اشاره به اینکه یکی از پروژه‌هایی که امنیت ملی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، پروژه گاپ ترکیه است، گفت: پروژه گاپ پروژه‌ای است در آناتولی ترکیه که بالادست حوضه رودخانه‌های دجله و فرات اثر می‌گذارد و تاکنون شاهد اثرات سوء این پروژه در کشورهای سوریه و عراق بوده‌ایم. در کشور ما نیز در چند سال اخیر اثرات این پروژه ازجمله ریزگردها را شاهد هستیم.

   ریزگردها تهدیدی که به فرصت تبدیل می‌شود

 معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، در گفت‌وگو با همشهری، رها‌سازی‌ حقابه منابع طبیعی را مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از شکل‌گیری کانون‌های گردوغبار عنوان کرد و افزود: زمانی می‌توان کانون‌های گردوغبار را مهار کرد که وزارت نیرو حقابه محیط‌زیست و منابع طبیعی را تأمین کند. درعین حال پرویز گرشاسبی از به‌کارگیری تجارب جهانی برای مهار کانون‌های گردوغبار خبر داد و گفت: علاوه بر مدیریت صحیح آب، خاک و کشاورزی که لازمه مهار گردوغبار است، تجاربی وجود دارد که به‌کارگیری آنها می‌تواند کانون‌های گردوغبار را از تهدید به فرصت تبدیل کند. استفاده از انرژی خورشیدی با فراهم‌کردن شرایط مناسب برای حضور سرمایه‌گذار خصوصی ازجمله این تجارب است. به گفته وی، براساس تفاهمنامه میان چین و ایران، اجرای این راهکار در دستور کار قرار دارد و سازمان جنگل‌ها و مراتع در حال وارد کردن مدلی از کشور چین است تا با استفاده از تکنولوژی و تکنیک چین و همکاری سرمایه‌گذار خصوصی این طرح را اجرایی کند. گرشاسبی افزود: ایجاد گلخانه‌های سنتی از دیگر راهکارهایی است که پیش از این هم در زابل به‌صورت پایلوت انجام شد و توسعه این راهکار برای مهار کانون‌های گردوغبار در دستور کار قرار دارد.