گزارش
نخستین «رویداد مردمی‌سازی در مدیریت شهری» برگزار شد
مدیریت شهر در دستان مردم
توکلی، معاون شهردار: تصور ما این است که مردم از تصمیم‌گیری تا اجرا حضور داشته باشند و بعد از رأی دادن، صحنه را ترک نکنند
محمد سرابی - روزنامه‌نگار
استفاده از مشارکت عموم مردم در فرایند تصمیم‌گیری و اجرای طرح‌های بزرگ و کوچک شهری به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین راه‌حل‌های مشکلات شهر شناخته می‌شود که تأثیر مستقیمی در کارآمدی برنامه‌های مدیریت شهر دارد. این امر در سال‌های اخیر در شهرداری تهران مورد توجه قرار گرفته است و روز پنجشنبه نخستین «رویداد مردمی‌سازی در مدیریت شهری» در سالن سعدی ساختمان همایش‌های برج میلاد برگزار شد. در ابتدای این همایش مدیرکل حوزه شهردار با بیان اینکه به‌جای شهرداری محوری باید شهروند محوری را پیش ببریم، گفت: «مردم باید در اجرای تصمیم‌گیری‌های ما حضور داشته باشند و تصمیم‌ساز باشند. در هر سازمان چند صد نفر نیروی اداری مشغول کار هستند اما چند هزار نفر از شهروندان هم می‌توانند در تحرک بهتر به آن سازمان کمک کنند.»
سجاد محمدعلی‌نژاد گفت: «آن چیزی که در ذهن شهردار است و به‌عنوان یکی از سیاست‌های اصلی ابلاغ شده در چند بعد مطرح است، نخست اینکه مردم در اجرای تصمیم‌گیری‌های ما حضور داشته باشند و تصمیم‌ساز باشند. دوم اینکه مردم هر محله و منطقه نسبت به اولویت‌ها در یک پروژه توضیح دهند و مستقیما از خود مردم سؤال شود که محله آنها به کدام پروژه نیاز دارد. البته این مسئله جدای از حضور نخبگان است که در هیأت‌های اندیشه‌ورز از آنها استفاده می‌شود. دومین مسئله استفاده از ظرفیت مردمی در اجزای مختلف برنامه‌هاست که نشانه ساده آن جشن روز عید غدیر است. راز موفقیت این برنامه و محور اصلی تحقق آن مردم هستند و هر برنامه‌ای که قرار است طراحی شود باید پیوست حضور مردم داشته باشد.»
معاون برنامه‌ریزی، توسعه منابع انسانی و امور شورای شهرداری تهران نیز در این همایش گفت: «شهرداری، بنگاهی است که نظام درآمد و هزینه دارد و اگر به درآمدش توجه نکند، خدماتش آسیب می‌بیند. در این زمینه حتما باید خود مردم مشارکت داشته باشند و باید با آنها گفت‌وگو کرد.»
لطف‌الله فروزنده بیان کرد: «مردم باید باور کنند که ما خدمتگذار هستیم وگرنه نمی‌توانیم سرمایه اجتماعی ایجاد کنیم. حوزه‌هایی مانند فضای سبز و پسماند را نمی‌توان بدون مشارکت مردم مدیریت کرد. استفاده از ظرفیت مردم و مردم را در مدیریت شهری شریک کردن، محور اصلی این نشست است. فلسفه اصلی نظام اسلامی، خدمت کردن به مردم است و مردم باید در اداره امور مشارکت داشته باشند، چرا که مردم پشتیبان اصلی نظام جمهوری اسلامی هستند.»
وی ادامه داد: «رویکرد معاونت برنامه‌ریزی این است که آموزش‌ها را به سمت آموزش‌های کاربردی و مشارکتی ببریم و هم داستانی و همفکری مدیران ارشد شهرداری را رقم بزنیم. با توجه به سیاست وزارت کشور هر شورایی باید در آغاز دوره خودش برنامه‌های چهارساله خود را بنویسد و اجرا کند. امیدواریم ۴رویکرد و ۱۲محور شهردار و سیاست‌های شورا در کنار هم به تولید یک سند مناسب در مدیریت شهری بینجامد.»
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز در نخستین همایش رویداد مردمی‌سازی در مدیریت شهری گفت: «در دمکراسی غربی نماد مردمی کردن را در رأی دادن دیدند و بعد گفتند این حیرانی که در بشر دیده می‌شود از معایب دمکراسی است و برای آن دلیل‌هایی آوردند. در جنگ جهانی و ظهور فاشیسم دولت‌های اقتدار‌گرا از دل همین دمکراسی بیرون آمدند. اینکه به دمکراسی نگاه تطبیقی داشته باشیم که با حفظ اصول از آن استفاده کنیم مسئله خوبی است و البته نباید چشم‌بسته به سمت آن حرکت کرد چرا که عوارضی برای ما خواهد داشت البته به لحاظ تجربی، تجربه خوبی در بحث مردمی بودن و مردمی‌سازی در کشور داریم که بزرگ‌ترین تجربه آن انقلاب اسلامی است.»
محمدامین توکلی‌زاده با تأکید بر تدوین نظام‌نامه محلات و مسجدمحوری افزود: «تصور ما این است که مردم از تصمیم‌گیری تا اجرا حضور داشته باشند و بعد از رأی دادن صحنه را ترک نکنند. بدون چنین کاری ما به نقطه مطلوب دمکراسی دینی نمی‌رسیم.»
او اضافه کرد: «در قرارگاه اجتماعی تهران بیش از ۱۵نهاد را در ۲۵جلسه هفتگی در کنار هم قرار دادیم و در کنار آن باید از تمام ظرفیت‌های مردمی و اجتماعی برای رفع این آسیب‌ها استفاده کنیم. شاکله این موضوع تشکیل قرارگاه‌ها بود که 3 ضلع داشت؛ شهرداری، نهادهای دیگر و مردم که ضلع سوم آن بودند که می‌توانیم بگوییم این مدل جواب داده است. این تجربه باید تبدیل به دانش و قابل انتقال شود. در قرارگاه‌های سلامت هم دیدیم که در دوره کرونا سوله‌ها، فرهنگسراها و ورزشگاه‌های ما تبدیل به مراکز واکسیناسیون شدند.»
معاون شهردار تهران با اشاره به سیل خوزستان در سال‌های گذشته گفت: «زمانی که سیل اتفاق افتاد 30درصد مدیران خوزستان در واقع سرپرست بودند. اعلام شد که 400شهر زیر آب خواهد رفت و ساکنان آن باید طی 2روز تخلیه شوند اما هیچ‌کسی خانه‌ها را تخلیه نمی‌کرد. سردار سلیمانی گفتند که کمک کنیم مسیر آب را عوض کنند و در حمیدیه یک میلیون کیسه شن درست کردند و دیواری به ارتفاع 4متر ساخته شد و حمیدیه زیر آب نرفت.»
در بخش دیگری از این همایش معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: «نخستین گام این است که باور کنیم مردمی‌سازی یک مرحله در فرهیختگی است. در اصلاح قیمت سوخت دیدم که یک اجرای غیرمردمی چه تبعاتی داشت اما وقتی با اقناع مردمی همراه بود آبرومندانه اجرا شد.»
مجتبی شفیعی با بیان اینکه در جهان ابزار‌های مشارکت مردمی در حال توسعه است، گفت: «ورود مردم باعث افزایش نظارت همگانی و کاهش فساد می‌شود. اگر اعتماد مردم احیا شود زمینه‌ساز ورود سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی می‌شود.»
مردمی‌سازی چیست؟
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران نیز در نخستین رویداد مردمی‌سازی در مدیریت شهری، گفت: «باید بدانیم که مسئله ما در مردمی‌سازی چیست و چه چیزی را می‌خواهیم مردمی‌سازی کنیم؛ مدیریت شهری جزو پیچیده‌ترین سیستم‌های مدیریتی است و مسئله این است که در مدیریت شهری چقدر سرمایه اجتماعی داریم و آیا مشارکت اجتماعی وجود دارد؟»
حمیدرضا صارمی با بیان اینکه در خیلی از کشور‌ها به‌محض اعلام شرایط بحرانی، فروشگاه‌ها خالی می‌شوند؛ گفت: «در کشور به‌طور معمول مردم از مدیران جلوترند و اگر ظرفیت‌های لازم را ایجاد کنیم می‌توانیم مردمی‌سازی کنیم. امیدواریم مدیریت شهری در امر مردمی‌سازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات به توفیق برسد.»
او با اشاره به قوانین لازم در روند مردمی‌سازی مدیریت شهری، تأکید کرد: «وقتی شهروندان را تشویق به درخت‌کاری می‌کنیم باید قوانینی داشته باشیم تا از کسی که یک زمین خالی را به باغ تبدیل می‌کند، حمایت کنیم و این اشخاص از عمل خود زیان نبینند.»
پس از صحبت‌های معاونان شهردار، همایش با اجرای پنل‌های آموزشی به‌کار خود ادامه داد.
مکث
معنا در رفت و برگشت محتوا ساخته می‌شود / محسن مهدیان، مدیرعامل مؤسسه همشهری
اگر مشارکت برای مدیریت شهری یک فرصت است، مردمی‌سازی در رسانه اساسا یک مسیر بدون بازگشت، قهری و یک‌طرفه است. امروز با شبکه رسانه یا شبکه‌های اجتماعی مواجهیم که در آن مردم محتوا را توزیع می‌کنند و معنای جدید در این انتقال ساخته می‌شود و در واقع در عصر پلتفرم، معنا در رفت و برگشت محتوا ساخته می‌شود. بر همین اساس یک مدیر باید در کارهای خود به تصویر و معنای آن مسئله و موضوع که در ذهن مردم شکل می‌گیرد، توجه داشته باشد و اگر درباره معناسازی و تصویرسازی آن برای رسانه فکر کند، موفق خواهد بود. به‌عنوان مثال در ساخت تصویر اگر احساس تعلق ایجاد شود، مشارکت نیز ایجاد می‌شود.
در همینه زمینه :