مصرف ۳میلیارد گیگابایت اینترنت همراه

عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) به‌تازگی گزارش بررسی اینترنت 2 اپراتور مسلط کشور را در فصل بهار 1401 منتشر کرده که شامل نکات جالبی درباره سبک‌زندگی مردم کشور است.  شاید مهم‌ترین بخش این گزارش افزایش میزان مصرف اینترنت کاربران اینترنت سیار باشد. براساس این گزارش، مشترکان اینترنت همراه بیش از 3میلیارد گیگابایت، اینترنت مصرف کرده‌اند. بنابراین، با چنین افزایش مصرفی، لزوم افزایش پهنای باند بیشتر احساس می‌شود. اگرچه این گزارش در مقایسه با 3ماهه چهارم 1400 حکایت از افزایش برخی شاخص‌‌های ارتباطی دارد، اما در عین حال، بعضی شاخص‌ها روند کندی را طی کرده است. از شاخص‌هایی که روند رشد قابل‌توجهی نداشته‌اند می‌توان به اینترنت ثابت و البته فیبر نوری اشاره کرد. در بهمن ماه1400 پروژه بزرگ فیبر نوری در حالی کلید خورد که مسئولان وزارت ارتباطات از واگذاری 20میلیون پورت فیبر نوری به کاربران متقاضی تا پایان سال1404 خبر دادند. اما حالا با گذشت تقریبا 6ماه از آن زمان، تنها 4هزار پورت فیبر نوری در بهار1401 واگذار شده است. از سوی دیگر، از آنجا که در سراسر دنیا، اینترنت اصلی و پایه مردم همان اینترنت ثابت است و اینترنت همراه به‌عنوان یک ابزار ارتباطی جایگزین مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد، اما عمده بار اینترنت کشور ما روی شبکه همراه قرار دارد. این موضوع با توجه به محدود‌بودن سیگنال‌ها و فرسوده‌شدن تدریجی تجهیزات، شبکه همراه را در آینده با مشکل مواجه می‌کند.

افزایش مصرف اینترنت
گزارش بهار‌1401در مورد 2اپراتور اصلی کشور حکایت از افزایش کلی مصرف اینترنت سیار دارد.
حجم مصرفی دیتای شبکه همراه اول در دی ماه1400 از 482406.8ترابایت به عدد 509409.8ترابایت رسیده و این در حالی است که این عدد در اسفند طی یک روند کاهشی عدد 502451.7 را تجربه کرده است. این شرکت در فروردین‌1401 با یک افزایش قابل‌توجه، حجم مصرف دیتای شبکه خود را به عدد 535680.3 ترابایت می‌رساند، اما این میزان در اردیبهشت1401 به عدد 519164ترابایت و در خرداد به عدد 516880.6ترابایت می‌رسد.
از سوی دیگر، رقیب این شرکت یعنی ایرانسل حجم مصرفی دیتای شبکه دی1400 را با عدد 447896.5ترابایت تجربه می‌کند. این میزان در بهمن ماه به 457006.9ترابایت و در اسفند همین سال به 437235.2ترابایت می‌رسد. نکته جالب کاهش میزان مصرف هر دو اپراتور در اسفند1400 در مقایسه با دی و بهمن همین سال است.
با این حال، حجم مصرفی دیتای شبکه ایرانسل در فروردین1401 به 476829.1ترابایت می‌رسد. اما در اردیبهشت با کمی کاهش این میزان عدد 472918.6ترابایت را تجربه می‌کند. اما بیشترین مصرف مربوط به خرداد1401 است که ایرانسل رکورد مصرف دیتای خود را با عدد 484138.9ترابایت ثبت می‌کند.

کاهش مشترکان ثابت، افزایش مشترکان همراه
با یک نگاه اجمالی به فصلنامه جلد 40 که مربوط به 3ماهه چهارم سال1400 است، می‌توان مشاهده کرد که کل کاربران اینترنت ثابت در آن زمان، 11میلیون ‌و 50هزارو29 مشترک بوده است. این در حالی است که در گزارش 3ماهه اول 1401 این تعداد به 11میلیون‌و35هزارو146 مشترک کاهش یافته است. اگرچه این کاهش در نگاه اول قابل‌توجه به‌نظر نمی‌رسد، اما نشان از این موضوع دارد که کاربران ایرانی همچنان به اینترنت ثابت اقبال نشان نمی‌دهند و حتی تعدادی از آنها این تکنولوژی را کنار گذاشته‌اند. به این ترتیب، ضریب نفوذ پهن‌باند ثابت در پایان زمستان1400 عدد 13.15 را به‌خود اختصاص داده و این در حالی است که ضریب نفوذ اینترنت ثابت در بهار1401 به رقمی معادل13.03 رسیده است.
این در حالی است که در پهن باند سیار، در گزارش اخیر همچون گزارش‌های پیشین شاهد افزایش نفوذ ضریب اینترنت هستیم. به‌عبارت دیگر، در پایان 3ماهه چهارم 1400 تعداد مشترکان اینترنت سیار 95میلیون‌و869هزارو252 مشترک بوده است. این تعداد به‌معنای ضریب نفوذ 114.06 است. اما گزارش بهار1401 حاکی از این است که مجموع ارتباطات سیار به عدد 97میلیون‌و839هزارو831 مشترک رسیده است که به معنی افزایش ضریب نفوذ اینترنت سیار در کشور است. گزارش اخیر حاکی است که ضریب نفوذ ارتباطات سیار به 115.5 ارتقا یافته است.

وضعیت فیبر نوری
سایت iranfttx.ir که گزارش‌های لحظه‌ای در مورد توسعه فیبر نوری در کشور را ارائه می‌دهد، امکان مقایسه توسعه این تکنولوژی ارتباطی را به لحاظ دوره‌های زمانی فراهم کرده است.
این سایت 3نمودار متفاوت ارائه کرده است. نخستین نمودار مربوط به سرویس‌گیرندگان و تعداد پورت منصوبه در حالت کلی است. این نمودار نشان می‌دهد که از اسفند99 تا مرداد1400 تعداد پورت‌های منصوبه افزایش خاصی نداشته است. در اسفند‌99 تعداد پورت منصوبه 857هزارو9پورت بوده که در مرداد1400 این عدد به 909هزارو68پورت می‌رسد. اما در دی‌ماه1400 با یک افزایش نسبی، تعداد کل پورت‌های منصوبه به یک‌میلیون‌و347هزار و 167پورت می‌رسد. پس از آن، افزایش تعداد پورت‌های منصوبه، یک روند تقریبا ثابت را طی می‌کند تا در خرداد1401 به عدد یک‌میلیون‌و482هزار و 888پورت می‌رسد. به‌عبارت دیگر، از دی‌ماه1400 تا خرداد1401 یعنی چیزی حدود 6ماه، تعداد پورت‌های منصوبه تنها 135هزارو721 پورت افزایش یافته است.
نمودار بعدی که تعداد پورت‌های منصوبه براساس تکنولوژی‌های FTTH و VDSL را نشان می‌دهد هم بالطبع وضعیت بهتری ندارد. به‌عبارت دیگر، تعداد پورت‌های منصوبه FTTH از پایان اسفند1400 از عدد یک میلیون و 126هزارو312 به عدد یک میلیون و 174هزارو263 پورت منصوبه رسیده است. همچنین در اسفند1400 تعداد پورت‌های منصوبه VDSL از عدد 280هزارو580پورت به عدد 308هزارو625پورت منصوبه ارتقا یافته است.

کاهش سرویس‌گیرندگان
این در حالی است که یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها تعداد سرویس‌گیرندگان تکنولوژی‌های ارتباطی FTTH و VDSL است. نکته جالب گزارش جلد41 این است که تعداد سرویس‌گیرندگان تکنولوژی FTTH با کاهش روبه‌روست. به‌عبارت دیگر، تعداد سرویس‌گیرندگان این تکنولوژی در حالی در پایان خرداد1401 عدد 200هزارو688سرویس‌گیرنده را ثبت کرده که این عدد در اسفند1400 بیش از 202هزار سرویس‌گیرنده بوده است.
با این حال، تعداد سرویس‌گیرندگان VDSL در پایان اسفند1400 که 148هزارو517 سرویس‌گیرنده بوده، در پایان خرداد به 162هزارو788 سرویس‌گیرنده رسیده است. بنابراین، با وجود وعده‌های وزارت ارتباطات مبنی بر واگذاری 20میلیون پورت تا پایان1404 که در ذهن کاربران، 20میلیون مشترک فیبرنوری را تداعی می‌کند، روند فعلی را چندان امیدوارانه نمی‌توان تصور کرد.