اعتماد و دیگر هیچ

بهنام سلطانی

مؤسسه‌های تحقیقاتی معتبر تاکنون مطالعات زیادی در زمینه میزان شادی ساکنان نقاط مختلف جهان انجام داده‌اند و قریب به اتفاق آنها به این نتیجه رسیده‌اند که دانمارک شادترین مردم دنیا را دارد. کشورهای منطقه اسکاندیناوی عموماً مردمان شادی دارند اما دانمارکی‌ها گوی سبقت را از همسایه‌ها ربودند و حالا امسال عنوان شادترین مردم دنیا را دارند که یک لقب نمادین است. در رتبه‌بندی شادترین کشورهای جهان که در 5سال اخیر منتشر شده، دانمارکی‌ها در 3سال رتبه اول را داشته‌اند و همین موضوع مؤسسه‌های تحقیقاتی را به صرافت انداخته تا راز شاد بودن مردم این کشور را کشف کنند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که هزینه بهداشت و درمان در دانمارک رایگان است و هزینه تحصیل دانشجویان از طرف دولت پرداخت می‌شود اما ماجرای شاد زیستن را باید در سبک زندگی مردم این کشور جست‌وجو کرد.

تافته‌های جدا بافته
طبق آمارها، در شاخص سبزترین کشورهای جهان که شامل عملکرد زیست‌محیطی هر کشور است، رتبه‌های اول تا چهارم در اختیار فنلاند، ایسلند، سوئد و دانمارک است. در رتبه‌بندی بهترین کشورهای جهان هم که ده‌ها فاکتور مورد‌بررسی قرار می‌گیرد، سوئد در رتبه ششم، نروژ در رتبه دهم و دانمارک در رتبه دوازدهم قرار دارند. در مورد شاخص کیفیت زندگی هم نروژ رتبه اول، دانمارک رتبه سوم، سوئد رتبه ششم و فنلاند رتبه هشتم را به‌خود اختصاص داده‌اند. شاخص‌های مهمی مثل آموزش، بهداشت و درمان و تولید ناخالص ملی و... در رتبه‌بندی بهترین کشورهای دنیا برای زندگی بسیار مهم است اما اگر بخواهیم به‌صورت موردی درباره راز شاد بودن مردم دانمارک صحبت کنیم باید به عوامل مهم دیگری اشاره کرد که معمولاً از نگاه عموم مغفول می‌ماند.


سبک زندگی
اعتماد اجتماعی مفهومی جز ایمان و باور داشتن به دیگران ندارد و جامعه‌شناس‌های مشهور بر این باورند که اعتماد، کلید حل و فصل بسیاری از مشکلات اجتماعی است. «ماکس وبر» جامعه‌شناس آلمانی، رفتار عقلانی را وابسته به‌وجود و حضور اعتماد می‌داند که می‌تواند منشأ فردی یا گروهی داشته باشد. در پژوهشی که محققان اروپایی انجام داده‌اند 79درصد مردم دانمارک به بسیاری از اطرافیانشان اعتماد دارند که رقم بالایی است. اعتماد دانمارکی‌ها به یکدیگر به‌طور شفاهی هم نیست. به‌طور مثال در این کشور، مردم در ماشین و خانه را قفل نمی‌کنند و این سبک زندگی در مدارس به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود. کسانی که از کشورهایی با میزان پایین حس اعتماد به دانمارک مهاجرت می‌کنند، به سرعت این فرهنگ را فرا‌می‌گیرند؛ بنابراین اعتماد ریشه ژنتیک ندارد و یک سبک زندگی است.

همه مثل هم
وقتی از سبک زندگی صحبت می‌کنیم شامل زندگی جمعی هم می‌شود. در دانمارک یک قانون نانوشته وجود دارد و آن هم این است که هیچ فردی از دیگری باهوش‌تر و ثروتمندتر نیست. با این دیدگاه و سبک زندگی، اگر بنا به هر دلیلی زندگی‌تان را از دست بدهید باز هم زندگی متوسطی خواهید داشت و اینگونه است که دانمارکی‌ها، شاد و بدون استرس و ترس از آینده زندگی می‌کنند. براساس این شیوه زندگی، دانمارکی‌ها مثل هم لباس می‌پوشند و مثل هم غذا می‌خورند و همه آنها زندگی متوسط و مشابهی دارند. حتی افراد ثروتمند در خانه‌های معمولی زندگی می‌کنند و ماشین‌هایی سوار می‌شوند که قشر متوسط هم قدرت خرید آن را دارد. بنابراین شکست‌خوردن در این کشور زندگی شهروندان را به‌خطر نمی‌اندازد. به قول ما ایرانی‌ها دو دو تا می‌شود چهارتا.

خانواده خوب
پولدارها الزاماً انسان‌های خوشبختی نیستند و در جامعه ایرانی هم از این دست آدم‌هایی که پول و ثروت زیادی دارند اما سعادتمند زندگی نمی‌کنند کم نداریم. در زندگی یک اصل مهم وجود دارد که ایجاد تعادل بین کار و زندگی است. مردم دانمارک به این اصل باور دارند و روی ساعت کار و روزهای استراحت و کنار خانواده بودن حساسیت زیادی به خرج می‌دهند. هر کارمند دانمارکی 5هفته در سال و 37ساعت در‌ ماه مرخصی دارد و با این حساب دیگر هیچ بهانه‌ای برای در کنار خانواده نبودن وجود ندارد. مردم دانمارک به این قوانین که رفاه نسبی را برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند وفادار مانده‌اند و به‌شدت آن را رعایت می‌کنند. آنها به اضافه‌کاری‌های کشنده و ساعت کارهای طولانی اعتقادی ندارند و بر این باورند که باید بهای در کنار خانواده بودن را بپردازند. یکی دیگر از قوانین کشور دانمارک، حمایت دولت این کشور از افرادی است که صاحب فرزند می‌شوند. در این مواقع کارفرما موظف است 52هفته مرخصی با حقوق برای پدر و مادرهایی که صاحب فرزند می‌شوند اختصاص بدهند. نکته کلیدی این است که با وجود همه قوانینی که مردم دانمارک را از کار بیش از حد باز‌می‌دارد، این کشور یکی از بالاترین نرخ‌های بهره‌وری در دنیا را دارد و حتی از کشورهایی مثل آلمان، ژاپن و آمریکا که اقتصاد قدرتمندی دارند وضعشان بهتر است. پس به این نتیجه می‌رسیم که ایجاد تعادل بین کار و زندگی، بهره‌وری را افزایش می‌دهد.

پرداخت مالیات
غرولند و انتقاد گسترده از دولت‌ها در فرهنگ دانمارکی‌ها جایی ندارد. دولت موظف است امکانات لازم برای یک زندگی ایده‌آل را برای شهروندان مهیا کند و مردم هم وظیفه دارند با پرداخت به‌موقع مالیات در این امر به دولت کمک کنند. مردم دانمارک یکی از بالاترین رتبه‌های دنیا در پرداخت مالیات را دارند. آنها 45تا 52درصد از درآمد سالانه‌شان را به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کنند و در قبال آن از بهداشت و تحصیل رایگان، یارانه مراقبت از فرزند و حقوق بیکاری برخوردار می‌شوند. در یکی از نظرسنجی‌هایی که یک مؤسسه تحقیقاتی دانمارکی در سال2021انجام داد، 99درصد مردم این کشور از پرداخت مالیات راضی بودند و به این باور رسیده‌اند که باید هزینه داشتن یک زندگی باکیفیت را بپردازند. نکته دیگر این است که مردم این کشور علاوه بر یکدیگر به دولت هم اعتماد دارند.

ساده و مهم
دانمارکی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که برای داشتن یک جامعه شاد باید بیشتر در خدمت خانواده باشند و لذت‌های عمیق و آرام‌بخش را قربانی تفریحات زودگذر نکنند. آنها لذت‌های عمیق و آرامش‌بخشی دارند که ممکن است به‌نظر بسیاری از مردم دنیا ساده و کم‌اهمیت باشند؛ مثل غذا خوردن با دوستان، خواندن کتاب و روزنامه و سرگرم‌شدن با بازی لگو که مقر آن در شهر کپنهاگ است. روانشناس‌ها هم می‌گویند لذت بردن از امور ساده‌ای مثل پیاده‌روی، غذا خوردن و بودن در کنار دوستان و خانواده، نقش زیادی در شادی و پیشگیری از افسردگی دارد.