دست‌هایشان به گیشه نمی‌رسد

شهاب مهدوی  - روزنامه‌نگار

یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که سهم مخاطب فیلم کودک در دایره تماشاگران سینمای ایران کمتر از ۲ درصد است. از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا به امروز ۵ میلیون و ۴۵۴ هزار و ۷۴۶ مخاطب به تماشای فیلم‌های ایرانی نشسته‌اند. از این تعداد ۸۸ هزار و ۲۲۵ نفرتماشاگر ۵ فیلم کودکی بوده‌اند که از فروردین تا پایان تیر امسال روی پرده آمده‌اند؛ یعنی چیزی کمتر از ۲ درصد مخاطبان سینمای ایران آن هم در سالی که به‌صورت مرتب فیلم کودک روی پرده آمده است. به استناد این آمار می‌توان کودکان را بزرگ‌ترین گروه سنی غایب در سینما دانست. این وضعیت فاجعه‌بار سینمایی است که سال‌هاست فقط به واسطه برگزاری جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان باتنفس مصنوعی ادامه داده است. نتیجه اینکه فیلم کودک همچنان ساخته می‌شود بدون اینکه تماشاگری برایش وجود داشته باشد.

چرا فانتزی ایرانی نمی‌فروشد؟
بچه‌ها کماکان زیاد سینما نمی‌روند و فیلم‌های کودک یکی بعد از دیگری شکست می‌خورند. «بازیووو» یکی از این فیلم‌های کودک است که با بیشترین میزان استقبال نسبت به دیگر محصولات سینمای کودک مواجه شده ولی باز هم وضعیت گیشه‌اش جالب توجه نیست. بازیووو با گذشت ۲ هفته از آغاز اکرانش ۲۶ هزار و ۲۰۶ تماشاگر و ۸۲۶ میلیون تومان فروش داشته است.امیر حسین قهرایی، کارگردان بازیووو در مراسم رونمایی فیلمش با بیان اینکه برای ساخت این اثر به ایده خوبی رسیدیم، گفت:«ما پیرمردهای بچه‌ای هستیم و هنوز شوق بچگانه را داریم، در این فیلم هم سعی کردیم تا آنجا که توانمان می‌رسد و تا آنجا که تکنولوژی اجازه می‌دهد کار کنیم.»فضای فانتزی و موزیکال بازیووو که موضوع علاقه بچه‌ها به بازی‌های کامپیوتری را دستمایه قرار داده احتمالا مخاطب کودک را ناراضی از سالن به بیرون نمی‌فرستد؛ البته به شرطی که بچه‌ها و والدینشان مجاب به سینما رفتن شوند‌ بازیووو پیش از این در جشنواره کودک و نوجوان اصفهان نمایش داده شد و توانست چندین جایزه این رویداد ازجمله پروانه زرین بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه و جایزه ویژه دبیر جشنواره را دریافت کند.برزو ارجمند، پژمان بازغی، محمدرضا هدایتی، لیندا کیانی، رضا شفیعی‌جم، سحر زکریا و مجید افشاری ازجمله بازیگران بازیووو هستند. امیر حسین قهرایی کارگردان بازیووو که فیلمی با حال و هوای فانتزی است به ضعف تکنولوژی و امکانات در سینمای ایران برای ساخت آثار متکی بر جلوه‌های ویژه کامپیوتری اشاره می‌کند و می‌گوید:« در آمریکا اگر سرمایه‌گذارها هزینه بالایی برای انیمیشن‌ها دارند، به این موضوع مربوط می‌شود که یک فیلم آنها را شاید بالای چند میلیون نفر ببینند و بازگشت سرمایه تا حد زیادی امری قطعی است اما در کشور ما که به‌احتمال زیاد‌ هر فیلم ممکن است شکست بخورد، منطقی برای هزینه‌های بالا وجود ندارد. ما در فیلم «بازیووو» سعی کردیم هزینه‌ها را بسیار کاهش دهیم و در نهایت مجبور بودیم که کیفیت را در سطحی داشته باشیم که بتوانیم تخیل کودک را درگیر کنیم وگرنه با تجهیزات موجود برای خروجی گرفتن نیاز به سرمایه و زمان بالایی داشتیم.»این کارگردان درباره شرایط اکران فیلم «بازیووو» به ایلنا می‌گوید: متأسفانه تعداد سینماهایی که فیلم‌های کودک در آن اکران می‌شود، بسیار اندک است. فیلم‌های سینمایی متعددی در حال اکران هستند که فروش نسبتاً خوبی دارند اما این فیلم‌ها هم تبلیغات مناسب دارند و هم تعداد سینماهای بیشتری به آنها اختصاص داده شده است. متأسفانه فیلم ما در شرایط بدی قرار دارد، تبلیغات مناسبی شاهد نیستیم و تعداد سینماها هم بسیار اندک است. در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که فیلم فروش فوق‌العاده‌ای داشته باشد اما با درنظر گرفتن این وضعیت و محدودیت‌هایی که وجود دارد فروش قابل‌قبول و رضایت‌بخشی را شاهد بودیم. «بازیووو» یک فیلم خانوادگی است و قطعاً اگر این فیلم تبلیغات مناسبی داشت و افراد بسیاری از اکران آن باخبر می‌شدند فروش بسیار بالایی شاهد بودیم. سینمای کودک در کشور ما در هیچ زمینه‌ای جدی گرفته نمی‌شود و اکران نیز از این قاعده مستثنی نیست و معمولاً اینگونه فیلم‌ها شانس بالایی برای فروش ندارند.»

گل به‌خودی سینمای کودک
در شرایطی که بچه‌ها به شهادت آمار گیشه، کمترین حضور را در سالن‌های سینما دارند اکران همزمان چند فیلم کودک در کنار یکدیگر، آن هم با سالن‌ها و سانس‌های پراکنده و نه چندان مناسب و با کمترین میزان تبلیغات و اطلاع‌رسانی بیشتر به گل به‌خودی سینمای کودک می‌ماند. نگاهی به میزان فروش و تعداد تماشاگران فیلم‌های کودک اکران شده در سال ۱۴۰۱ همه‌‌چیز را به وضوح نمایان می‌کند. «گل به‌خودی»(احمد تجری): ۳۶ هزار و ۳۱۲ تماشاگر با نزدیک به یک میلیارد تومان فروش.
«والدین امانتی»(حسین قناعت): ۲۵ هزار و ۱۱۸ تماشاگر با ۷۱۵ میلیون تومان فروش.
«پسران دریا» (افشین هاشمی، حسین قاسمی جامی): ۵۹۱ تماشاگر و ۱۸ میلیون تومان فروش.
اگر فیلمی چون پسران دریا بدون بازیگر شناخته شده و در فضای واقع‌گرا و متاثر از الگوهای سینمای کانونی ساخته شده و چشم‌اندازی برای موفقیت در گیشه نداشته؛ فیلم‌هایی چون گل به‌خودی و والدین امانتی آثار شاد و کودکانه‌ای هستند که مشخصاً برای برقراری ارتباط گسترده با بچه‌ها ساخته شده‌اند؛ به‌خصوص فیلم والدین امانتی که سازنده‌اش یکی از کارگردان‌های باتجربه سینمای کودک است و فروش فیلمش پایین‌تر از انتظار بود.

اکران بدون برنامه
سیاست تازه مدیریت سینما برای اکران مداوم فیلم‌های کودک تا اینجای کار صرفا از صف متقاضیان اکران عمومی کاسته است؛ بی‌آنکه این کار به رونق سینمای کودک بینجامد. واضح است که سازمان سینمایی در حوزه اکران سیاست حمایت از سینمای کودک را در پیش گرفته است ولی آنچه تا امروز شاهدش بوده‌ایم حضور دستوری یک فیلم کودک در هر نوبت اکران است.خروجی این تصمیم نمایش
 ۵ فیلم کودک از ابتدای سال است؛ فیلم‌هایی که در مرحله اکران رها شده‌اند و در سانس‌های پراکنده و اغلب نامناسب، به نمایش درمی‌آیند. برنامه مدون و دقیقی برای حمایت از فیلم‌های کودک در حال اکران وجود ندارد؛ سینماداران اولویت‌شان فیلم‌های کمدی و در مرحله بعد درام‌ها و ملودرام‌های اجتماعی است که مخاطب بزرگسال دارند و می‌توان در بهترین سینماهای پایتخت فیلم کودک را در عصرهای گرم تابستانی تماشا کرد و سانس‌های آخر شب اغلب متعلق به کمدی‌های تجاری است. ضمن اینکه از ظرفیت‌های نهادها و سازمان‌های مرتبط مثل آموزش و پرورش هم برای تقویت ناوگان اکران فیلم کودک و ساماندهی جهت حضور بچه‌ها در سالن‌های سینما بهره‌ای گرفته نمی‌شود.