عملیاتی برای تعیین سرنوشت جنگ

شهره کیانوش راد-روزنامه‌نگار

 برای دشمنی که خود را در آستانه شکست می‌دانست، بهانه‌های مختلف لازم بود تا به خاک ایران دست درازی کند. بعد از موفقیت رزمندگان در عملیات‌های بزرگ فتح الفتوح (فتح بستان)، فتح‌المبین و بیت‌المقدس، دشمن وادار به عقب‌نشینی شد. صدام پس از بازپس‌گیری خرمشهر توسط نیروهای ایرانی  و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان، وانمود کرد که قصد پایان دادن به جنگ را دارد درحالی‌که هنوز بخش‌هایی از ایران را در تصرف داشت. فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی، پایان عادلانه‌ای به جنگ بدهند. نتیجه این عملیات هرچند آنطور که انتظار می‌رفت پیش نرفت، اما نیروهای دشمن متحمل تلفاتی شدند که در این گزارش و به بهانه قرار داشتن در سالروز انجام «عملیات رمضان» به آن پرداخته‌ایم.

عملیات رمضان در 4محور و 5مرحله از سوی فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی شد تا با عبور از خط مرز بین‌المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت هزار و 600کیلومترمربع تصرف شود. این عملیات از 23تیرماه تا 7مردادماه 1361به طول انجامید. 10تیپ از سپاه و 2لشکر از نیروی زمینی ارتش در این عملیات حضور و 4قرارگاه عملیاتی هدایت نیروها را برعهده داشتند. عملیات رمضان با این اندیشه طراحی شد که با حضور قوای نظامی ایران در پشت رودهای دجله و اروند و تسلط بر معابر وصولی بصره، از نظر سیاسی- نظامی موقعیت مناسبی برای جمهوری اسلامی فراهم‌ آید و دشمن ناگزیر شرایط ایران برای صلح را بپذیرد. در غیراین صورت و ادامه جنگ، ایران در جایگاه و موضع قوی‌تری قرار داشت.  این عملیات با مرز یا صاحب الزمان ادرکنی(عج) و در منطقه عملیاتی شلمچه، شمال غربی خرمشهر و شرق بصره اجرایی شد.

دستاورد عملیات؛ انهدام تعداد زیادی از تجهیزات دشمن
آنچه در عملیات رمضان قابل‌توجه است- گذشته از انهدام بخش عمده‌ای از تجهیزات و نفرات دشمن- نفس تهاجم به داخل خاک عراق بود. این امر در واقع به معنی مقابله با همه فشارهای سیاسی تبلیغاتی قدرت‌های استکباری بود. علاوه بر این، عملیات رمضان این معنا را به غرب تفهیم کرد که جمهوری اسلامی پس از پشت سر گذراندن مرحله بیرون‌راندن متجاوز از سرزمین‌های اشغالی، مصمم به ادامه نبرد تا تحقق خواسته‌های به‌حق خود است. این عملیات در‌ماه رمضان و درحالی‌که رزمندگان روزه بودند شروع شد. در پایان عملیات اگرچه ایران به تمام اهداف از پیش تعیین شده دست نیافت، اما توانست تلفات سنگینی بر دشمن وارد کند. به تعبیر گلعلی بابایی، نویسنده کتاب «ضربت متقابل» در اولین‌شب و در واقع نخستین مرحله عملیات رمضان، قرارگاه فتح به اهداف خود رسید، اما سایر قرارگاه‌ها (برای حمایت و الحاق با یکدیگر) ضعیف عمل کردند. ایران دراین‌موقعیت، درحالی عقب‌نشینی کرد که ۱۰ کیلومتر در یک محور و ۳ کیلومتر در محور دیگر در خاک عراق پیشروی کرده بود.