پیمان پولی ایران و روسیه در فاز اجرا

دیروز برای نخستین‌بار نماد معاملاتی جفت ارز روبل-ریال با حضور رئیس‌کل بانک مرکزی در بازار متشکل ارز ایران گشایش یافت. در جریان مراسم افتتاحیه، 2میلیون روبل در این بازار مبادله شد. ایران و روسیه در تلاشند با پیمان‌های پولی دوجانبه نقش دلار را در تبادلات تجاری کم کنند.
به گزارش همشهری، یکی از عوامل افزایش قدرت اقتصادی آمریکا در چند دهه گذشته، افزایش ضریب نفوذ دلار در تجارت‌های جهانی بوده و در طول چند دهه گذشته دلار به یک ارز حاکم در اقتصاد جهان تبدیل شده است. به همین دلیل دلار صرف‌نظر از آثار اقتصادی یک ابزار سیاسی هم برای آمریکا محسوب می‌شود؛ چنان‌که این کشور بخش زیادی از تحریم‌ها علیه سایر کشور‌ها را از طریق این ابزار اجرایی می‌کند.
اما از یک دهه پیش برخی کشورها تلاش کردند از نقش دلار در فضای اقتصادی جهان کم کنند و حتی حجم دلار را در ذخایر ارزی خود کاهش دهند؛ به‌طوری که در سال‌های اخیر سهم دلار از ذخایر ارزی کشورها از 70درصد به 60درصد کاهش یافته است. در چنین شرایطی با وقوع تغییرات سیاسی در جهان، ایران و روسیه نیز تصمیم گرفتند برای کاهش حاکمیت دلار در فضای تجارت خارجی، مبادلات خود را از طریق پیمان‌های پولی دوجانبه انجام دهند. این اقدام که با سفر ۵ماه قبل رئیس‌جمهور به روسیه آغاز و در ادامه با سفر معاون نخست‌وزیر روسیه به ایران و سفر رئیس‌کل بانک مرکزی ایران به روسیه پیگیری شد، دیروز با رونمایی از نماد جفت‌ارز روبل-ریال در بازار متشکل ارزی ایران رسمیت پیدا کرد.

آغاز معاملات روبل
دیروز برای نخستین‌بار نماد معاملات ارزی روبل-ریال در بازار متشکل ارزی گشایش یافت و در جریان آن 2میلیون روبل به قیمت 539تومان به ازای هر روبل مورد دادوستد قرار گرفت. آنطور که اصغر ابوالحسنی هستیانی، قائم‌مقام بانک مرکزی در آیین گشایش این معاملات گفت: اقتصاد ایران نیازمند انعقاد پولی دوجانبه و چندجانبه است تا از این طریق تجار بتوانند با پول‌های محلی مبادلات خود را انجام دهند. البته اولویت با کشورهای همسایه است و روسیه نخستین کشور برای این منظور بوده است.
امیر هامونی؛ مدیرعامل بازار متشکل ارزی ایران نیز در این‌باره گفت: مهم تنوع‌بخشی به نمادهای معاملاتی بازار متشکل ارزی است تا بتوانیم نیازهای ارزی را به‌طور مطلوب پاسخ دهیم.
هامونی تأکید کرد: بدیهی است که فعلا مسئله ارز تجاری و بازرگانی در حوزه روبل مدنظر نیست و این روند، شروعی برای یک فرایند معاملات مستقیم ریال با روبل است. او افزود: صادرکنندگان ایرانی که به روسیه و کشورهای CIS صادرات دارند، می‌توانند ارز (روبل) حاصل از صادراتشان را در بازار به نرخ توافقی به مصارف ارز خدماتی برسانند. به‌گفته او از این پس دانشجویان شاغل به تحصیل در روسیه و کشورهای CIS که خانواده‌هایشان در ایران هستند و نیاز به روبل و مصارف و خدمات غیرتجاری دارند، می‌توانند از این ابزار جدید در بازار متشکل ارزی بهره‌مند شوند و نیازشان را تامین کنند.

گامی برای توسعه روابط برای روسیه
رئیس‌کل بانک مرکزی هم درباره آغاز مبادلات روبل در بازار متشکل ارزی گفت: گشایش نماد معاملاتی روبل-ریال گامی مهم در توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه است.
علی صالح‌آبادی با بیان اینکه موضوع روابط اقتصادی ایران با کشورهای همسایه جزو اولویت‌های راهبردی دولت است، توضیح داد: چارچوب کار در نماد معاملاتی روبل-ریال همانند سایر نمادهای بازار متشکل به شکل رقابتی و بر مبنای عرضه و تقاضا خواهد بود.
رئیس شورای پول و اعتبار در ادامه با تأکید بر تقویت عرضه ارز روبل در بازار گفت: حجم معاملات و عمق بازار برای نماد روبل و ریال در آینده نزدیک افزایش می‌یابد و بازارسازها هم می‌توانند در بازار حضور داشته باشند. رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه مطمئن هستم با گشایش نماد روبل-ریال صادرات ایران به روسیه افزایش می‌یابد، اضافه کرد: حجم واردات روسیه از کشورهای دیگر بالاست و با توجه به ظرفیت‌هایی که در ایران وجود دارد و بستری که فراهم شده، باید سهم بازارمان را از روسیه بیشتر کنیم. او تأکید کرد: این اقدام گامی جدی در توسعه روابط اقتصادی 2کشور ایران و روسیه خواهد بود. صالح‌آبادی گفت: در شرایط سیاسی دنیای کنونی ارزهای جهان‌روا همچون دلار، ابزار سیاسی و عامل سلطه شده است. ارزهای محلی و پیمان‌های پولی دو و چندجانبه وسیله و راه‌حل مناسبی برای خنثی‌کردن ابزار سلطه و سیاسی ارزهای جهان‌روا خواهد بود و بر همین اساس امروز شاهد برداشتن گام نخست و بسیار مهم در زمینه پیمان پولی دوجانبه ایران و روسیه هستیم.

آثار مبادلات روبل در بازار متشکل
کارشناسان می‌گویند که دلارزدایی از مبادلات تجاری ایران می‌تواند به افزایش حجم تبادلات تجاری ایران کمک کند. سیدبهاءالدین حسینی هاشمی کارشناس مسائل اقتصادی در این‌باره گفت: حجم مبادلات 2کشور 3 تا 4میلیارد دلار است که می‌تواند این حجم به ۳۰ تا ۴۰میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
او رویکرد مشترک ایران و روسیه برای دلارزدایی را ناشی از الزامات جدید در 2کشور دانست و اعلام کرد: تا پیش از این، ایران فقط تحریم بود و برای مبادلات تجاری و اقتصادی نیاز داشتیم از کمند دلار خارج شویم. اما هم‌اکنون روسیه نیز تحریم شده و به همین جهت نیاز به دلارزدایی دارد.
او با اشاره به اینکه ایران و روسیه قبلا هم پیمان‌های چندجانبه پولی و ارزی داشتند، اعلام کرد: این دو کشور می‌توانند حداقل در مبادلات بین خودشان از ارزهای ملی استفاده کنند؛ بر این اساس روسیه می‌تواند در ایران یک حساب ریالی نزد بانک مرکزی باز کند و ایران نیز در روسیه یک حساب روبلی باز کند. پس از آن وارد‌کننده ایرانی که از روسیه کالا وارد می‌کند، روبل را به صادر‌کننده روسی پرداخت می‌کند و همین کار را روسیه در ایران انجام دهد.
به‌گفته این کارشناس مسائل اقتصادی ایجاد یک ارز مشترک و یا مبادله براساس واحد پول روبل و ریال می‌تواند به حذف ارز دلار یا یورو کمک کند.
او به دستور روسیه به کشورهای واردکننده انرژی از این کشور برای پرداخت هزینه آن با روبل اشاره کرد و گفت: این کار باعث افزایش حجم روبل و کاهش ارزش پول ملی روسیه می‌شود و در نتیجه وابستگی به ارزهای دیگر به حداقل می‌رسد. ایران نیز می‌تواند این کار را انجام دهد.
حسینی هاشمی افزود: پیمان‌های پولی و مالی را می‌توان به‌صورت سه یا چندجانبه برقرار کرد. به‌عنوان مثال می‌توان عراق را به این معاملات اضافه کرد تا ایران طلب‌های خود از عراق را از حساب این کشور در روسیه دریافت یا به جای آن کالا وارد کند.

مکث
مبادلات سایر ارز‌ها

برخی خبر‌ها حاکی از آن است که بعد از آغاز مبادلات روبل در بازار متشکل، قرار است سایر ارزها ازجمله لیر ترکیه، دینار عراق و درهم امارات هم در این بازار مبادله شود. مدیرعامل بازار متشکل ارزی ایران دیروز در همین‌باره گفت: سعی داریم سایر ارزها همچون لیر ترکیه، دینار عراق، دلار کانادا و دلار استرالیا که تقاضای واقعی برای آنها وجود دارد را با اولویت بالاتری پیگیری کنیم تا در آینده نماد آنها را روی تابلوی بازار متشکل ارزی داشته باشیم.
هامونی در پاسخ به این پرسش که در آینده شاهد ورود درهم امارات به نمادهای معاملاتی بازار متشکل خواهیم بود یا خیر، گفت: هم‌اکنون حجم قابل توجهی از اسکناس درهم معامله نمی‌شود، زیرا حجم قابل توجهی از معاملات درهم امارات به‌صورت حواله است که یکی از نمادهای پرمعامله سامانه نیماست و در نتیجه معامله اسکناس درهم در بازار متشکل ارزی در اولویت‌های بعدی است.