مهمانی زباله‌ها درحاشیه سمیرم

راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار

3دهه پیش بود که محل دپوی زباله در جنوب شهرستان سمیرم استان اصفهان جانمایی شد. این جانمایی غیراصولی و تجمع زباله در 5کیلومتری جنوب سمیرم موجب شده ‌ با هر بار وزش باد از سمت جنوب، انبوهی از پلاستیک، حجمی از حشره‌‌های موذی و بویی نامطبوع به هوا بلند شود. این فقط یک صحنه مشمئزکننده نیست؛ معضلی است که کشاورزان و باغداران با آن دست و پنجه نرم‌ می‌کنند. سمیرم رتبه اول تولید سیب گلاب در کشور و با تولید گندم نیز سهمی در خودکفایی کشور در این حوزه دارد و از نظر منابع آبی نیز بهترین شهرستان اصفهان به شمار می‌آید. با وجود این، اما زمین‌های کشت و زرع این شهرستان با زباله محصور شده و سلامت خاک و آب و کیفیت محصول از زمین‌شان رخت بسته. باغداران و کشاورزان سمیرمی می‌خواهند با رفع این معضل محصولات سالم و باکیفیت تولید کنند و برای خواسته‌شان بارها و بارها دست به دامان مسئولان مربوطه شدند.

هجوم پلاستیک
مراتع سرسبز و گندمزارهای طلایی جنوب سمیرم در حصار زباله‌ قرار گرفته. همجواری زمین‌های کشاورزی و دپوی زباله شهرستان بحث امروز و دیروز نیست؛ 3دهه پیش 5کیلومتری جنوب سمیرم مکانی برای تخلیه زباله‌های شهرستان شد. حالا با گذشت زمان روزبه‌روز اوضاع وخیم‌تر شده و سلامت آب و خاک کشاورزی به مخاطره افتاده.
 حسام رشیدی، کشاورز 65ساله سمیرمی که هم مزرعه کشت گندم دارد و هم درختان سیب گلاب، گیلاس و زردآلو پرورش می‌دهد، سال‌هاست با آلودگی ناشی از دپوی زباله دست به گریبان است. او به همشهری می‌گوید: زباله نه‌‌تنها پای حیواناتی مثل سگ، گرگ و روباه را به باغ و زمین‌های ما باز کرده، بلکه انواع و اقسام پرنده‌ها به‌خصوص کلاغ را به اینجا کشانده. کلاغ به میوه‌ها آسیب می‌رساند و ما ضرر می‌کنیم.
محمد بهرامیان، یکی دیگر از کشاورزان سمیرمی هم دل خوشی از اوضاع پیش‌آمده ندارد و به همشهری می‌گوید: بارها و بارها درخواست دادیم، اما رسیدگی نشد. مگس و پشه‌ امان‌مان را بریده‌اند. هر روز که سر زمین می‌روم، به جای اینکه بیل بردارم، باید چنگک بردارم و پلاستیک‌هایی را که همراه باد از محل زباله‌ها می‌آید، جمع کنم. مزرعه گندم از پلاستیک پر شده. وضع میوه‌ها هم که بماند. کلاغ و پرنده‌ها به میوه‌ها نوک می‌زنند و روی دست ما می‌ماند.

اولویت؛ امحای زباله
چرا دپوی زباله شهرستان سمیرم در طول این ‌سال‌ها جابه‌جا نشده یا دست‌کم برای مدیریت پسماند فکر اساسی به اجرا درنیامده؟
شهردار سمیرم در پاسخ به این پرسش به همشهری می‌گوید: این جانمایی برای تخلیه زباله از ابتدا کار غیراصولی و نادرستی بوده که به هر حال انجام شده است. وضعیت اقلیمی سمیرم و جهت ورزش باد از جنوب به شمال شهرستان و همچنین بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی مزید بر علت شده و در این شرایط موضوع تغییر محل دپوی زباله مطرح نیست و امحای زباله در اولویت است.
امحای زباله راهکار درستی برای مدیریت پسماند و نجات زمین‌های کشاورزی سمیرم به‌نظر می‌رسد. اما این وعده چه زمانی جامه عمل می‌پوشد؟ محمد امین علیخانی اینطور پاسخ می‌دهد: دستگاه امحای زباله یا همان دستگاه زباله‌سوز به اعتبار 50میلیارد تومانی نیاز دارد و با خرید آن می‌توانیم در مدیریت پسماند شهرستان‌های اطراف هم یاری‌رسان باشیم. شهردار سمیرم معتقد است برنامه کوتاه‌مدت برای نجات محیط‌زیست سمیرم جابه‌جایی موقت دپوی زباله است، زیرا به‌دلیل بالابودن سطح آب‌های زیرزمینی و خطر آلودگی آب با شیرابه‌های زباله تغییر مکان دپوی زباله یک راهکار کوتاه‌مدت به شمار می‌آید.
عضو هیأت مدیره اتاق صنف کشاورزی سمیرم هم به همشهری می‌‌گوید: دپوی زباله باید به محل دیگری مثلا در شمال یا شرق شهرستان منتقل شود که این تغییر مکان باید با همکاری اداره منابع طبیعی باشد. احمد قربانی، نشت شیرابه زباله‌ها به داخل خاک و آلوده‌کردن آب‌های زیرزمینی را موضوعی نگران‌کننده می‌داند و می‌افزاید: آلودگی آب و خاک با شیرابه زباله‌‌ها یک بحران محیط‌زیستی است و به محصولات کشاورزی آسیب می‌رساند.

آسیب جدی به محصولات کشاورزی
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سمیرم هم درباره آسیب‌ کشاورزان از این بحران، می‌‌گوید: آلودگی حاصل از زباله باعث تجمع پرندگان در زمین‌های کشاورزی و باغات شده است. پرندگان میوه‌های باغ را از محصول درجه یک به محصول بی‌کیفیت تبدیل می‌کنند و کشاورز متضرر می‌شود. محمد عباسی با بیان اینکه اداره محیط‌زیست هم برای جابه‌جایی دپوی زباله بارها درخواست داده ‌است، می‌افزاید: مکان فعلی دپوی زباله مورد تأیید اداره محیط‌زیست نیست. با توجه به گستردگی منابع آب زیرزمینی در سمیرم، دپوی زباله باید در مکانی باشد که به منابع آبی و همچنین خاک کشاورزی آسیب نرسد. به‌گفته وی، میانگین بارش 490میلی‌متری شهرستان سمیرم را یکی از منابع مهم آبی زیر حوزه‌ کارون قرار داده و هم‌اکنون بزرگ‌ترین عامل تهدیدکننده منابع آب موجود دفن غیراصولی پسماند است.

 
جابه‌جایی محل تخلیه 40تن زباله در روز
در سفر اخیر رئیس‌جمهوری به اصفهان، یکی از موارد پیشنهادی خرید دستگاه زباله‌سوز برای سمیرم بود و اعتبار لازم در این‌باره مصوب شد. حجم روزانه زباله تولیدی شهرستان سمیرم
 40تن ‌ است.
با آغاز به‌کار دستگاه زباله‌سوز، زمین‌های کشاورزی و باغات سمیرم نفس راحتی خواهند کشید، اما کشاورزان و باغداران سمیرم درخواست دارند محل تخلیه زباله حتی به‌طور موقت تا خرید دستگاه جابه‌جا شود.