سراب منطقه ویژه اقتصادی در جازموریان

سیده‌زهرا عباسی - روزنامه‌نگار

طی چند روز گذشته موضوع راه‌اندازی منطقه ویژه اقتصادی در جازموریان استان کرمان بار دیگر رسانه‌ای شد؛ خبری که از سال83 و بعد از تصویب طرح این منطقه به یکی از وعده‌های مسئولان و نمایندگان استان کرمان بدل شده بود. حالا و در هجدهمین سال پس از تصویب این طرح و دست به‌دست شدن آن در میان سازمان عمران کرمان، شرکت سهام عدالت و کرمان‌خودرو، نماینده 5شهرستان جنوبی کرمان با اشاره به پیگیری‌های ملی و استانی برای راه‌اندازی منطقه از برگزاری نخستین جلسه رفع موانع اداری و سرمایه‌گذاری با حضور استاندار کرمان و فرمانداران 5 شهرستان جنوبی خبر می‌دهد؛ جلسه‌ای که هنوز جزئیاتی از آن منتشر نشده است.

انتخاب مشاور منطقه ویژه اقتصادی
منطقه ویژه اقتصادی جازموریان در نقطه تلاقی 7شهرستان و 3استان کرمان، هرمزگان و سیستان ‌و بلوچستان قرار دارد. هدف اساسی ایجاد منطقه ویژه اقتصادی جازموریان رونق و توسعه اقتصاد کشاورزی منطقه جنوب کرمان است. هفته گذشته جلسه بررسی مشکلات سرمایه‌گذاری این طرح بزرگ با حضور مدیرعامل بانک سپه، مدیران عامل شرکت ملی صنایع مس ایران و چند شرکت سرمایه‌گذاری در محل وزارت امور اقتصادی و دارایی برگزار شد. در این جلسه پس از بررسی آخرین اقدامات و پیگیری‌های انجام شده درباره منطقه ویژه اقتصادی جازموریان سرمایه‌گذاران و مسئولان برای هم‌افزایی و تسریع در آغاز عملیات اجرایی این پروژه با هم به بحث و گفت‌وگو پرداختند. معاون اقتصادی استانداری کرمان با بیان اینکه اقدامات اساسی برای جذب سرمایه‌گذار به این منطقه در جریان است به همشهری می‌گوید: هنوز جزئیات بیشتری از منطقه ویژه اقتصادی که در چه مساحتی ایجاد شود، مشخص نیست، اما یک مشاور برای طرح انتخاب شده است. به‌گفته حسین مهرابی، مشاور انتخاب شده برای منطقه ویژه اقتصادی جازموریان قرار است طرح پیشنهادی خود را به‌ویژه با توجه به محدودیت تامین آب در این منطقه آماده و ارائه کند و بعد از آن تصمیم‌گیری شود.

سردرگمی 18ساله 
همانطور که گفته شد، 18سال از تصویب طرح منطقه ویژه اقتصادی از سوی هیأت وزیران می‌گذرد، اما در همه سال‌های گذشته مسئولان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی کرمان با وجود وعده‌های فراوان نتوانستند مشکل تامین زمین، جذب سرمایه‌گذار، مجری طرح و تامین آب را رفع کنند. ولی‌الله افخمی‌راد، مدیرعامل سازمان عمران کرمان به‌عنوان یکی از سازمان‌های متولی منطقه پیش از این تأکید کرده بود که چالش‌ها درباره سازمان متولی منطقه ویژه جازموریان زیاد بوده است.
بعد از تصویب طرح، سازمان عمران کرمان مسئول این منطقه، اما چند سال بعد این کار به شرکت سهام عدالت کرمان واگذار شد و بعد از آن دوباره و چند سال بعد این مسئولیت به سازمان عمران بازمی‌گردد، اما در همه این سال‌ها و با وجود انتخاب متولیان مختلف هیچ‌یک از شرکت‌ها نتوانستند چالش زمین یا آب را برای منطقه ویژه حل کنند یا حداقل جزئیاتی از اهداف یا نوع فعالیت احتمالی در این منطقه به سرمایه‌گذاران بدهند.
یکی از فعالان رسانه‌ای کرمان در این‌باره به همشهری می‌گوید: موضوع راه‌اندازی منطقه ویژه اقتصادی از ابتدای دهه80 مطرح شده است تا بتواند تحول اقتصادی در جنوب کرمان که 5شهرستان محروم را در خود جای داده، ایجاد کند. نمایندگان مجلس یا دولت‌ها هم در دوره‌های مختلف همواره این وعده را داده‌اند که با راه‌اندازی منطقه ویژه، تحولی در اقتصاد جنوب کرمان به‌ویژه با توجه به خشکسالی ایجاد خواهد شد، اما مرور اخبار بعد از تصویب به خوبی نشان می‌دهد هیچ طرح کارشناسی و علمی برای این منطقه وجود ندارد. رو‌ح‌الله خدیشی با بیان اینکه طرح منطقه ویژه اقتصادی هر بار بین شرکت‌های مختلف دست به‌دست شده است، می‌افزاید:‌ هیچ‌یک از شرکت‌ها به‌عنوان متولی نتوانستند کاری از پیش ببرند. حالا هم که دوباره این موضوع مطرح شده نام شرکت‌هایی در میان است که اغلب بورسی هستند و سرمایه‌گذاری‌شان تابع سهامداران خواهد بود. مسئولان قطعا قصد خیر دارند، اما کدام طرح اقتصادی بدون زیربنای علمی و بررسی منطقه‌ای و اقلیمی به‌ثمر می‌نشیند؟ کدام سرمایه‌گذار سرمایه خود را بدون پشتوانه علمی به این منطقه می‌آورد؟
این روزنامه‌نگار معتقد است طرح‌ منطقه ویژه اقتصادی به‌صورت دستوری و بدون طرح مطالعاتی و پشتوانه علمی به سرانجام نخواهد رسید.

تعیین‌تکلیف تا پایان تیر
گرچه آب، مهم‌ترین چالش منطقه ویژه جازموریان در همه 18سال گذشته است، اما نماینده 5شهرستان جنوبی کرمان به‌عنوان مهم‌ترین فرد پیگیر در این‌باره معتقد است: یافتن زمین مناسب و سرمایه‌گذار هم موانع دیگری در مسیر این منطقه بوده‌اند. منصور شکراللهی با تأکید بر اینکه با راه‌اندازی این منطقه، شاهد اشتغال پایدار و افزایش سرمایه‌گذاری در منطقه خواهیم بود، به همشهری می‌گوید:‌ با توجه به نامه دبیر شورای‌ عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور مبنی بر تعیین‌تکلیف طرح تا پایان تیرماه امسال حتما موضوع منطقه ویژه به‌زودی تعیین تکلیف می‌شود.
وی با بیان اینکه زمین برای راه‌اندازی منطقه ویژه از سوی استانداری مشخص شده است، می‌افزاید:‌ قرار است یک دبیرخانه واحد بین شرکت‌های متولی تشکیل شود تا طرح مطالعاتی این منطقه را تدوین کنند، هرچند مطالعات شروع شده است. به‌گفته شکراللهی، زمین به‌زودی به شرکت‌ها تحویل می‌شود و فعلا برای تامین آب منطقه گزینه‌هایی مانند فاضلاب بیمارستان کهنوج، چاه‌های مجاور اراضی و همچنین یک حلقه چاه تخصیص یافته از سوی آب منطقه‌ای مطرح شده است.

     در شرایطی که نداشتن زمین، کمبود آب و مشخص نشدن زمینه فعالیت چنین منطقه‌ای در همه سال‌های گذشته به یک چالش عمده در مسیر آن تبدیل شده بود، مسئولان هنوز پاسخ روشن و دقیقی برای این موارد ندارند.