اصفهان، همچنان پایتخت چوگان ایران

سیده‌زهرا عباسی - روزنامه‌نگار

طی روزهای گذشته خبری مبنی بر معرفی قزوین به‌عنوان پایتخت و همچنین پایلوت توسعه ورزش ملی چوگان منتشر شد؛ در این خبر ذکر شده بود این ورزش از زمان سلطنت شاه عباس صفوی در قزوین به‌وجود آمده و بعد از انتقال پایتختی به اصفهان در این شهر دنبال شده و از این‌رو قزوین پایتخت ورزش ملی چوگان می‌شود.
با وجود این، رئیس فدراسیون چوگان با تأکید بر سابقه 3هزار ساله این ورزش کهن تأکید می‌کند پایتخت چوگان در ایران به‌دلیل قدمت تاریخی و وجود میدان نقش جهان به‌عنوان یک میدان منطبق با استانداردهای جهانی، اصفهان است و فدراسیون برنامه‌ای برای انتخاب پایتخت جدید ندارد.
هرچند طرح توسعه و احیای ورزش چوگان در همه استان‌ها به‌ویژه در استان‌های فارس، اردبیل، چهارمحال‌وبختیاری، کرمانشاه، یزد و گلستان به‌دلیل وجود ظرفیت‌های بی‌شماری چون اسب و سوارکار در دستور کار است.

قزوین دررؤیای پایتختی چوگان
معرفی قزوین به‌عنوان پایتخت ورزش ملی چوگان، اختصاص زمین برای ورزشکاران رشته چوگان در قالب مصوبه‌های سفر رئیس‌جمهوری و تعیین قزوین به‌عنوان پایلوت توسعه ورزش چوگان خبرهایی بود که طی روزهای گذشته‌به نقل از  رئیس فدراسیون چوگان ایران منتشر شد. مدیرکل ورزش و جوانان استان قزوین هم در گفت‌وگو با همشهری با اعلام این اخبار اظهار می‌کند: مجمع انتخاباتی هیأت استانی چوگان چند روز پیش برگزار شد و با توجه به اینکه قزوین خاستگاه چوگان در ایران محسوب می‌شود، رئیس فدراسیون چوگان این استان را پایتخت اعلام کردند. عباس علائی‌مقدم با اشاره به برنامه‌ریزی برای برگزاری لیگ درون استانی در فصل جاری، میزبانی روستای خونان از مسابقات کشوری و برگزاری همایش‌های مرتبط می‌گوید:‌ فعلا 3شهرستان بوئین‌زهرا، البرز و قزوین در این زمینه فعال هستند و تلاش ما این است که ورزش چوگان در باشگا‌ه‌های سوارکاری شهرستان‌های دیگر هم توسعه یابد. تلاش قزوین برای توسعه و احیای ورزش چوگان از سال93 آغاز شده است؛ نخستین بار در این سال بود که همزمان با جشنواره روز قزوین، ورزش چوگان بعد از 350سال، بار دیگر در این استان اجرا شد.

تکذیب پایتختی قزوین 
گرچه تیتر اخبار منتشر شده از انتخابات مجمع انتخاباتی هیأت چوگان قزوین همه حول پایتختی این استان است، اما رئیس فدراسیون چوگان ایران این خبر را تکذیب می‌کند و به همشهری می‌گوید: هفته پیش رئیس هیأت چوگان قزوین تغییر کرد و رئیس جدید هیأت انتخاب شد. با توجه به این انتخابات موضوع لیگ درون استانی و میزبانی به‌عنوان برنامه‌های در دستور کار هیأت چوگان قزوین اعلام شد. اما قرار نیست با این صحبت‌ها قزوین پایتخت چوگان شود و من نیز چنین چیزی را اعلام نکرده‌ام. ابراهیم نوزایی توضیح می‌دهد:‌ چوگان نقطه شروعی داشته و بیش از 400سال پیش در قزوین توسط شاه عباس صفوی در میدان عباسی بازی می‌شده و هم‌اکنون میدان و زمین بازی موجود است. بعد از قزوین این ورزش به اصفهان منتقل و میدان نقش جهان به همین دلیل ساخته می‌شود، اما اینکه با چنین قدمتی بگوییم قزوین پایتخت چوگان شده است، صحت ندارد. او با اشاره به ادعاهای تاریخی استان‌هایی چون کرمان، فارس، آذربایجان شرقی، ایلام و قزوین درباره قدمت این ورزش ادامه می‌دهد: اینها مدعیان تاریخی هستند اما پایتخت چوگان با توجه به‌وجود میدان نقش جهان، استاندارد بودن آن، پابرجا بودن دروازه‌های سنگی و ثبت جهانی در یونسکو، اصفهان است و برنامه‌ای برای تغییر و تعیین پایتخت جدید نداریم.

 توسعه چوگان در استان‌ها 
یکی از برنامه‌های فدراسیون چوگان اما نه فقط در قزوین که در همه استان‌ها گسترش و احیای این ورزش کهن است. رئیس فدراسیون چوگان در این‌باره توضیح می‌دهد: ما از مدیران کل ورزش استان‌ها خواستیم برای تشکیل هیأت‌های شهرستانی چوگان و توسعه زیرساخت‌های این ورزش اقدام کنند. به‌گفته نوزایی، فارس، اردبیل، چهارمحال‌وبختیاری، کرمانشاه، یزد و گلستان به‌دلیل ظرفیت‌های زیاد، تعداد زیاد  اسب و سوارکار بیشتر از سایر استان‌ها مورد  توجه هستند.

مکث
اسناد تاریخی چه می‌گویند؟

اسناد تاریخی نشان می‌دهند شاه عباس صفوی چوگان باز بوده ‌است و حتی پیش از اینکه به اصفهان برود در قزوین که پایتخت آن زمان ایران بوده چوگان بازی می‌کرده‌است.
همچنین میدان نقش جهان اصفهان برای بازی چوگان بنا نهاده شده بود و حالا گرچه اصفهان با میدان نقش جهان به مهد بازی چوگان در جهان شهره شده اما برخی یافته‌های تاریخی از سابقه 800ساله تبریز، 900ساله ایلام، 300ساله اصفهان و 150ساله تهران در بازی کهن چوگان خبر می‌دهند. این ورزش در ایران پس از صفویان کم‌کم‌رو به فراموشی رفت و هرچند در زمان پهلوی دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولی مانند گذشته رواج نیافت. حالا اما احیا و توسعه ورزش چوگان در استان‌ها مورد توجه قرار گرفته است.