حج همزیستی را یاد می‌دهد

رهبر معظم انقلاب در 18/3/1401در دیدار کارگزاران حج بیان فرمودند: «الان مشکلات بشر ــ نه فقط مشکلات مسلمان‌ها ــ در دنیا از چیست؟ از این است که همزیستی بلد نیستند؛ به همدیگر زور می‌گویند، از همدیگر بدگویی می‌کنند، جای همدیگر را تنگ می‌کنند، به همدیگر ضربه می‌زنند. حج همزیستی را یاد می‌دهد؛ در یک برهه محدودی یک نمونه‌ای از همزیستی را به شما نشان می‌دهد، می‌گوید این ‌جوری باید زندگی کنید.»
استاد شهید مرتضی مطهری در شرح این معنا از حج در صفحه ۲۰ کتاب حج می نویسد:
اندک مطالعه در وضع عمل حج به ما می‌فهماند که منظور مقدس شارع اسلام از تشریع حج این بوده که مسلمانان به یکدیگر نزدیک‌تر شوند و وسیله‌ای به‌ وجود ‌آید که مسلمانان اقطار عالم خواه ناخواه یکدیگر را در یک نقطه ملاقات کنند و پیوندشان محکم‌تر گردد... پیغمبراکرم(ص) جمله‌های معروفی دارد که در زمینه وحدت و تساوی مسلمانان و الغای امتیازات ایراد فرموده است به این مضمون: «همانا پروردگار شما یکی است، پدر شما یکی است، همه شما فرزند آدم هستید و آدم از خاک است، گرامی‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست. عرب را بر عجم فضیلت نیست مگر به وسیله تقوا.»
این جمله‌ها را که صلای وحدت و ندای یگانگی و به هم بستگی است، در کجا و در چه زمانی و در چه موقعیتی ایراد فرمود؟ در سرزمین مکه و منا و عرفات، حین انجام عمل حج، در آخرین حج خود که به حجه‌الوداع معروف است. چرا اینجا را برای این اعلام انتخاب فرمود؟ برای اینکه تا دامنه قیامت که مراسم حج بپاست، مردم بیایند و به یاد توصیه‌های پیغمبر بزرگوارشان بیفتند و متنبه گردند و راه تفرق نپویند، دست یکدیگر را در اینجا به‌عنوان دوستی و برادری بفشارند، موانع را از میان ببرند، قراردادها و پیمان‌ها و مبادله‌های معنوی و مادی با هم برقرار کنند.
اینکه مسلمانان به‌صورت ظاهر در مکه اجتماع کنند و دل‌هاشان نسبت به یکدیگر پر از کینه و عداوت باشد، مصداق کلام خدای متعال باشند: «تحسبُهُم جمیعاً و قُلوبُهُم شتّی: می‌پنداری آنها با هم‌اند و حال آنکه دل‌هاشان پراکنده است.» و مصداق کلام علی(ع) بوده باشند: «ایها النّاسُ المُجتمعه ابدانُهُم، المُختلفه اهواؤُهُم:‌ای مردمی که بدن‌هاشان در یک جا جمع شده، اما خواسته‌ها و آرزوها و هدف‌هاشان از هم جداست»، اینگونه اجتماعی منظور اسلام نیست، حج برای چنین اجتماعی نیست، خداوند به چنین اجتماعی به‌نظر رحمت نمی‌نگرد.