طرح جامع مدیریت آبخیزداری کشور در ایستگاه بهارستان

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

طرح جامع مدیریت آبخیزداری کشور این روزها در مجلس قرار دارد؛ طرحی که در دهه‌های خشکسالی و تغییر اقلیم اهمیت دوچندان می‌یابد و باید هرچه سریع‌تر اجرایی شود.
طی 10سال اخیر بالغ بر 3هزار سیل با ابعاد مختلف بخش‌هایی از کشور را درنوردیده، اما همچنان دامنه وسیعی از کشور در لبه‌های پرتگاه خشکسالی مطلق و بیابانی شدن قرار دارد. در چنین شرایطی طرح‌های مدیریت آبخیزداری برای کنترل رواناب‌های سطحی، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و جلوگیری از بروز خسارت باید هرچه سریع‌تر اجرایی شود.
طرح جامع مدیریت آبخیزداری کشور توسط ۵۲نفر از نمایندگان مجلس به امضا رسیده و اکنون نیازمند بررسی برای تصویب شدن است؛ به این منظور طرح به کمیسیون کشاورزی ابلاغ شده است تا با تمرکز بر آن بتوان شرایط را برای اجرای هرچه سریع‌تر آن فراهم آورد. از طرفی نظر دولت مخالفت با این طرح نیست و به‌دنبال کیفی‌سازی‌ جزئیات آن است.
پیش از این در زمینه پیشنهاد طرح جامع آبخیزداری و آبخوانداری، نشست تخصصی بررسی پیش‌نویس قانون آبخیزداری با حضور نمایندگان دستگاه‌های اجرایی مربوطه در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برگزار شده بود. پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، سازمان منابع طبیعی کشور درباره این طرح اعلام کرده این طرح یک ضرورت است و باید بررسی و سپس تصویب شود. کمیسیون کشاورزی نیز در جلسات متفاوتی که درباره این موضوع تشکیل داده و طی مکاتبه‌ای که با نمایندگان خود انجام شده بر ضرورت قانونی شدن این طرح تأکید کرده است.
 معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی درباره جزئیات طرح مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز به ایسنا گفت: کمیسیون کشاورزی پس از تدوین این طرح نظر دولت را خواست تا طرح کیفیت بیشتری داشته باشد. نظر دولت مخالفت با این طرح نیست و به‌دنبال کیفیت بیشتر آن است؛ چراکه این طرحی است که نمایندگان مطرح کرده‌اند و مخالفت دولت محلی از اعراب ندارد. وی ادامه داد: برای بهتر شدن کیفیت این طرح، پیش‌نویس آن به سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری احاله شد و تا پایان خردادماه باید نظرات سازمان منابع طبیعی و دستگاه‌هایی که در این امر دخیل هستند را جمع‌آوری کنیم و به کمیسیون کشاورزی ارائه دهیم.
به‌گفته گرشاسبی طی جلسه‌های برگزار شده خوشبختانه تمامی دستگاه‌ها به‌صورت واحد ضرورت قانونی شدن این طرح را تأیید کرده‌اند و در حال پیش‌نویس و ویرایش مواد قانون هستیم. وی با بیان اینکه این قانون در مرحله اول بحث شورای‌عالی آبخیزداری را مطرح می‌کند، گفت: قانون آبخیزداری، ماهیت طرح مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز است. مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، فقط فعالیت‌های آبخیزداری نیست، بلکه توسعه عملیات آبخیزداری خط‌مشی‌ها و سیاست‌ها را تعیین می‌کند تا تخریب‌ها کاهش یابد و احیای حوزه‌ها بهتر اتفاق افتد. معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی درباره مشکلاتی که در توسعه فعالیت آبخیزداری وجود دارد، گفت: یکی از مشکلات موجود جذب سرمایه‌های خصوصی جهت توسعه عملیات آبخیزداری است که ما نمی‌توانیم سرمایه مردم را در حساب‌های دولتی جمع‌آوری کنیم و عملیات آبخیزداری انجام دهیم. وی افزود: در طرح جامع آبخیزداری پیش‌بینی صندوق احیای آبخیزداری در دستور کار قرار گرفته است؛ چراکه می‌تواند از منابع مالی مختلف سرمایه استخراج کند؛ به‌گونه‌ای که به‌راحتی منابع مختلف غیردولتی داخلی و خارجی را برای احیای حوزه‌ها و حفاظت از حوزه آبخیز و اجرای آبخیزداری به کارگیرد. گرشاسبی ادامه داد: روح حاکم بر طرح مدیریت جامع حوزه آبخیز سیاستگذاری، هم ‌افزایی و ارتقای انسجام دستگاه‌های اجرایی مبتنی بر توان سرزمین با مشارکت مردم و ذینفعان در حوزه آبخیزداری است. وی با بیان اینکه برخی فعالیت‌های تخریبی در حوزه‌های آبخیز همچون چرای دام، معادن، راهسازی و تغییرکاربری وجود دارد، گفت: راه‌حل کاهش یا جلوگیری از آنها چیست؟ باید برای این موارد ضابطه و معیار تعیین شود که اگر معدن‌کاری می‌شود برای بهبود وضعیت آن اقدامات احیایی انجام شود.
در طرح پیش‌نویس مطرح شده که هرگاه معدنکاری مجوز فعالیت می‌گیرد، چه در مرحله اکتشاف و چه در مرحله بهره‌برداری باید قبل از مرحله اکتشاف و بهره‌برداری طرح اصلاحی و احیایی ارائه دهد؛ طرحی که توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تصویب شود و در زمان برداشت و بهره‌برداری نیز قسمت‌های تخریب شده را به مرور احیا کند وجنگل‌کاری انجام دهد.
وی با بیان اینکه این روش در تمام جهان مرسوم است، ادامه داد: تاکنون هزینه احیا را دریافت می‌کردیم و در محیطی دیگر عملیات اصلاحی و احیایی را انجام می‌دادیم، اما در طرح مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز پیش‌نویس شد که شخص معدن‌دار موظف است همزمان با پیشرفت کار به شکلی بهره‌برداری کند که آن معدن کمتر تخریب شود و اگر هم تخریب صورت گرفت با برنامه‌ریزی، زمانبندی و نظارت دستگاه منابع طبیعی و آبخیزداری و صنعت و معدن با عملیات احیایی وضعیت معدن را به شرایط اولیه نزدیک کند و آن را به‌صورت یک سرزمین تخریب‌شده رها نکند.