گرد و غبار
تفاهمنامه جدید منطقه‌ای برای مهار ریزگردها
تفاهمنامه چندجانبه مهار ریزگردها توسط ایران به وزرای محیط‌زیست و خارجه کشورهای منطقه ارائه می‌شود
پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه معاهدات دوجانبه مقابله با گردوغبار از سال۲۰۰۶ وجود داشت، اعلام کرد: دیگر نمی‌توان به معاهدات دوجانبه امیدوار بود و با تدوین معاهدات چندجانبه می‌توان کشورها را نسبت به انجام تعهدات خود متعهد کرد.
این اعلام در شرایطی صورت می‌گیرد که در روزهای گذشته با توجه به تشدید هجوم ریزگردها به ایران از کانون‌های انتشار گردوغبار در عراق، عربستان و آفریقا، رئیس‌جمهوری دستور پیگیری جدی موضوع را صادر و وزیر خارجه نیز در نامه به وزرای خارجه کشورهای منطقه از آنها خواست تدبیر جدی در مقابله با گردوغبار بیندیشند و پیشنهاد داد ذیل سازمان ملل صندوق مقابله با گردوغبار برای تامین هزینه‌های مقابله با ریزگردها تشکیل شود و کشورهای منطقه به مهار جدی این معضل بپردازند.
علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به همراه مسعود منصور، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به همراه رئیس مرکز ملی مقابله با گردوغبار در راس هیأت کارشناسی با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، راه‌وشهرسازی، سازمان هواشناسی، وزارتخانه‌های نیرو و امور خارجه با هدف بررسی راهکارهای مؤثر و فوری در مهار ریزگردها به عراق سفر کردند.
پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی نیز به ایسنا گفته است که به‌علت تشدید گردوغبار با منشأ خارجی در ایران و در فصل بهار به دستور رئیس‌جمهوری و سرپرستی علی سلاجقه این هیأت به عراق و سوریه عزیمت کرده‌اند. به‌گفته او، این سفر با هدف ارائه راهکار و ایجاد تفاهم در غرب آسیا جهت برنامه‌ریزی برای کاهش ریزگردها انجام شده است و به همین منظور جمهوری اسلامی ایران تفاهمنامه جدید همکاری‌های منطقه‌ای را تهیه و به کشورهای منطقه ارائه کرده است تا در اجلاس ۲۴تیرماه وزرای محیط‌زیست و خارجه این کشورها در تهران قطعنامه منطقه‌ای مقابله با گردوغبار و پذیرش آن از سوی کشورهای منطقه صادر و اعلام شود.
معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی گفته است، اجرای معاهدات چند کشوری می‌تواند در مقابله با گردوغبار بهتر عمل کند و اصولا چند کشور تعهد بیشتری به وظایف‌شان در این موضوع خواهند داشت. به‌طور قطع تعهدات دوجانبه هم صورت گرفته است اما تعهدات چند جانبه می‌توانند مؤثرتر باشند. گرشاسبی با بیان اینکه در پذیرش این امر که این کشورها منشا گردوغبار هستند، ابتدا مقاومت صورت می‌گیرد، گفت: برای پذیرش این موضوع باید از داده‌های جهانی و مدل‌هایی که گردوغبار را پایش می‌کنند و میزان و منشا آن را تشخیص می‌دهند، استفاده کنیم. با این روش دیگر تصور نمی‌کنند که این موضوع منحصر به ایران است بلکه منشا خارجی دارد و مربوط به همه جهان است.
آنگونه که سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده، هم‌اکنون وسعت مناطق غبارخیز داخلی ایران 35میلیون هکتار است که در 23استان پراکنده شده و هر سال 4میلیون و 230هزار تن گردوغبار از آن بر‌می‌خیزد. از سویی، کانون گردوغبارهای خارجی عددی در حدود 270میلیون هکتار است که 7برابر کانون‌های داخلی است و میزان غبار‌خیزی آنها 180میلیون تن در هر سال است.
از سال96 تا 99، مبلغ ۳۷۰میلیون یورو معادل ۲۴۰میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای جلوگیری از ریزگردها برداشت شده است و در سال۱۴۰۰ نیز مبلغ ۲۵۰میلیارد تومان از منابع عمومی دریافت شد و در اختیار ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور قرار گرفت که عمده آن در اختیار سازمان جهاد برای بخش‌‌های مرتع و کشاورزی و مابقی به وزارت نیرو برای تخصیص، لایروبی و هدایت آب به تالاب‌ها، هواشناسی برای پایش و پیش‌بینی هوا، سازمان زمین‌شناسی برای آزمایش عناصر و محیط‌زیست برای نظارت قرار گرفت. همچنین ۳۰درصد آن برای پاکسازی تجهیزات و ترانس‌های برق مناطق جنوبی کشور هزینه شد تا وقتی ترکیب هوای شرجی و خاک روی ترانس‌های برق می‌نشیند، خطر انفجار رخ ندهد. به‌عبارت دیگر، حدود 500میلیارد تومان صرفا برای کنترل هزینه‌های ناشی از گردوغبار در 4سال اخیر هزینه شده است.
چهره خاورمیانه بدون ایجاد موفقیت در دیپلماسی آب، خشک و خالی از سکنه خواهد شد. رحمت‌الله نوروزی، عضو کمیسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس درباره اهمیت دیپلماسی آب و همکاری‌های منطقه‌ای، می‌گوید: باید با فعال‌کردن دیپلماسی آبی، از حقابه‌های خود استفاده کنیم چراکه یقینا تا ۲۰سال آینده در خاورمیانه با بحران آب مواجه خواهیم بود.
او معتقد است با اعتباراتی که امسال برای سازمان محیط‌زیست درنظر گرفته شده، می‌توان با برنامه‌‌هایی کوتاه، میان و بلندمدت برای کاهش اثرات ریزگردها اقدامات مؤثری انجام داد. ولی به اعتقاد سمیه رفیعی، دیگر عضو این کمیسیون و رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس، در موضوع ریزگردها کم‌کاری‌هایی از سوی برخی دستگاه‌ها رخ داده است.
او به ایسنا گفت: در موضوع ریزگردها کم‌کاری‌هایی از سوی برخی دستگاه‌ها رخ داده است که اسامی دستگاه‌هایی که در زمینه مقابله با بحران ریزگردها کم‌کاری داشته‌اند در گزارشی که در صحن قرائت می‌شود، اعلام خواهد شد. در گزارش فراکسیون محیط‌زیست همچنین یک‌سری از اعداد و ارقامی که بابت پروژه ریزگرد گرفته و هزینه‌شده را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
