چند راهکار ساده برای ارتباط بهتر با کودکان

میزان و نوع ارتباط‌گیری ما با فرزندانمان در رشد هوش هیجانی، شکل‌گیری عزت‌نفس، امنیت روانی آنها و...تأثیر مستقیمی دارد. واکنش‌های ما برای آنها مهم است. فرزندانمان گاهی در سکوت، تنها به ما چشم می‌دوزند و منتظر یک ارتباط چشمی مؤثر در موقعیتی خاص هستند؛ ‌موقعیتی برای همدلی، تشویق، تأیید، عشق ورزی و... . گام اول این است که این ارتباط باید برقرار شود، ‌نمی‌توان نسبت به موقعیت‌ها و نیازها بی‌تفاوت بود ‌اما اگر این مورد را کنار بگذاریم، ایجاد یک «ارتباط درست» موضوع مهم و اصلی است. کودکان حتی به خوبی می‌فهمند که در زمان صحبت کردنشان ما به آنها گوش می‌دهیم یا نه‌! همین به ظاهر کوچک‌ترین ارتباط‌ها، آهسته‌آهسته شالوده تعامل فرزندمان با ما را شکل می‌دهد و امنیت روانی، ‌دلبستگی، ‌عزت‌نفس، اعتماد‌به‌نفس و... را در او ایجاد می‌کند. با انجام راهکارهای ساده‌ای می‌توان کیفیت برقراری ارتباط را افزایش داد، ‌حتی در شرایطی که نمی‌توانیم وقت طولانی صرف کنیم. با تمرین می‌توان این راهکارهای ساده و مهم را به روتین تعامل با کودکمان تبدیل کنیم.

توضیح احساسات
برای کمک به رشد هوش هیجانی کودک، مهم است که او یاد بگیرد چگونه احساسات خود را نام‌گذاری کند. وقتی فرزندتان احساسات خود را به‌صورت شفاهی بیان می‌کند، با همدلی و بدون قضاوت به آنچه می‌گوید گوش دهید. درنظر بگیرید که زندگی از دید آنها چگونه به‌نظر می‌رسد. اگر کودک شما احساسات خود را به روشی غیرکلامی بیان می‌کند، به‌عنوان مثال از طریق عصبانیت یا خنده و سرگرم شدن به کاری که از آن لذت می‌برد، به او کمک کنید تا کلماتی مانند خوشحالی، غمگینی، خشم، ترس و... را بیان کند. گرسنه، مغرور، خواب‌آلود، عصبانی، درمانده، خجالت‌زده یا شاد همه مفاهیم و واژگانی هستند که کودک باید آنها را تشخیص داده و بیان کند. روش‌های درست و مناسب برای هر یک از احساسات را نیز بیاموزید تا بدانید در مقابل هر کدام از احساسات کودک چگونه رفتار کنید.

گوش دادن انعکاسی
یک راه عالی برای اینکه به فرزندتان نشان دهید که به حرف‌های او توجه می‌کنید و اهمیت می‌دهید، این است که مانند یک آینه رفتار کنید. آنچه را به شما می‌گوید با استفاده از کلمات مختلف تکرار کنید؛ برای مثال اگر فرزندتان بگوید: «دیگر با مریم بازی نمی‌کنم.»
می‌توانید با این جمله پاسخ دهید: «تو با دوست‌ات بازی نمی‌کنی؟»؛ این کار باعث می‌شود کودک شما بدون قضاوت، احساسات خود را بیان کند. شاید تعجب کنید که آنها چقدر حرف برای گفتن دارند! از زبانی استفاده کنید که برای کودک شما قابل‌درک بوده و متناسب با سن او است. واضح و مشخص باشید و از کلمات تحقیرآمیز استفاده نکنید. استفاده از زبان محبت‌آمیز به ایجاد الگوی مثبت برای فرزندان شما کمک می‌کند. به یاد داشته باشید مکالمه باید باعث شود که کودک شما احساس احترام و دوست‌داشتن داشته باشد.

‌همدلی کنید
زمانی که فرزندتان از موضوعی ناراحت یا خوشحال است و آن را با شما درمیان می‌گذارد، ‌با او همدلی کنید. باید با معجزه کلمات به او نشان دهید که متوجه احساس او هستید و حال او را درک می‌کنید، ‌حتی اگر موضوعی که ناراحتش کرده از نظر شما بی‌ارزش باشد! در این مواقع و به‌ویژه وقتی عصبی است او را تنها با در آغوش گرفتن آرام کنید. بعد از آن نوبت رفتار همدلانه است؛ ‌رفتاری که به او کمک کند شرایط پیش آمده را راحت‌تر سپری کند.

رشوه ندهید
دادن پاداش‌هایی مانند آبنبات برای رفتارهای اساسی ممکن است حس کنترل کوتاه‌مدت را به شما بدهد، اما به شما اجازه نمی‌دهد مرزهای روشن و مشخصی تعیین کنید و می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی بین شما و فرزندتان شود. سعی کنید انتظارات روشن و واقع‌بینانه‌ای در مورد آنچه دوست دارید فرزندتان انجام دهد، تعیین کنید. رفتار خوب را با دیدن آن تحسین کنید و درصورت نیاز از تشویق برای رفتار بهتر استفاده کنید.

استفاده از واژه «توجه»
وقتی فرزندتان را به‌خاطر اقدامات خاص تحسین می‌کنید، به او کمک می‌کند در مورد خودش احساس خوبی داشته باشد و به او اجازه می‌دهید بداند که چه رفتاری درست است؛ مثلا وقتی اتاقش را تمیز می‌کند به او فقط نگویید «آفرین » بلکه سعی کنید با عباراتی، ‌نگاه او را جلب کار درستش کرده تا دقیقا متوجه آن بشود، ‌این شیوه برای کودکان کوچک‌تر بیشتر لازم است. به او بگویید: «من متوجه شدم که همه اسباب‌بازی‌های خود را بعد از بازی، ‌جمع‌آوری کردی. کارت خوب بود!»

با هم خوش بگذرانید
به همان اندازه که فرزندان شما رشد می‌کنند، وظیفه والدین هم جدی‌تری می‌شود. به همین دلیل است که لذت بردن با هم و داشتن مکالمه آرام بسیار مهم است. این یک راه عالی برای تقویت رابطه شماست. با گفتن چیزهای مثبت در مورد موضوعی که به آن اهمیت می‌دهد، توجه به علایق او و شوخی با هم، راه‌هایی برای ارتباط با فرزندتان پیدا کنید. به یاد داشته باشید که با فرزندتان بخندید اما هرگز به فرزندتان نخندید.

تمرکز بر رفتار
اگر در مورد چیزی از فرزندتان ناراحت هستید، مطمئن شوید که انتقاد و نظرات شما متوجه رفتار او است و نه به شخص و شخصیت او؛ به‌عنوان مثال، به جای «من دوست ندارم شما نامرتب باشی »، به او بگویید:« من دوست ندارم لباس‌هایت روی زمین باشد.»

مکث
گوش دادن فعالانه
گوش دادن فعال به کودکان کمک می‌کند تا احساس کنند شنیده و درک می‌شوند. با استفاده از حرکاتی مانند لبخند تشویقی و تکان دادن سر به نشانه تأیید می‌توانید نشان دهید که با آنچه فرزندتان می‌گوید درگیر هستید و واقعاً به آن اهمیت می‌دهید. اگر حین صحبت کردن، خود را هم‌قد کودک کنید و نگاهتان را به چشمانش گره بزنید به او احساس امنیت داده‌اید و می‌تواند ارتباط بیشتر و بهتری با شما داشته باشد. همچنین با پرسیدن سؤالاتی مانند «چی؟» نشان دهید که با دقت به آنچه آنها می‌گویند گوش می‌دهید. پرسیدن «چرا؟» و «چطور؟» به فرزند شما نحوه گفتن داستان و بیان جزئیات را می‌آموزد؛ این عوامل درنهایت به کودک کمک می‌کند مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشد.