گزارش
یک منبع آگاه در پاسخ به همشهری تأیید کرد
کریدور چابهار-آستارا در تعلیق
ابرپروژه خطوط ترانزیتی شمال به جنوب ایران معطل پروژه‌های نیمه‌‌کاره، تکمیل زیرساخت‌ها و تجهیزات و تخصیص ناقص منابع مانده است. همزمان کشورهای همسایه مسیرهای جایگزین دیگری را برای مبادلات تجاری خود در سطح منطقه دنبال می‌کنند. کریدور 7200کیلومتری شمال- جنوب در ایران امکان ترانزیت ریلی کالا از هند و کشورهای خلیج‌فارس به جمهوری آذربایجان، روسیه و شرق و شمال اروپا را فراهم می‌کند. همشهری مطلع شد تأخیر جمهوری آذربایجان در قرارداد مشترک خط آهن رشت - آستارا منجر به ناقص‌ماندن خط آهن 165کیلومتری رشت - آستارا شده است. طبق توافقی که صورت گرفته بود، قرار بود ایران و جمهوری آذربایجان هر یک تامین ۵۰۰میلیون دلار از هزینه ساخت مسیر ریلی ۱۶۴کیلومتری رشت - آستارا را برعهده بگیرند.
یک مقام مطلع دولتی درباره شائبه‌های مطرح‌شده نسبت به اقدامات منفی هند در متوقف‌کردن پروژه بندر شهید بهشتی چابهار به همشهری گفت: «درباره کریدور هند به مدیترانه، ایده‌ای مطرح شده، ولی هنوز عملیاتی نشده است. همیشه کشورهای مختلف ابتکارهای مختلفی دارند که بتوانند خطوط ارتباطی را از مسیرهای خودشان عبور دهند. یک رقابت وجود دارد و این طبیعی است. آن چیزی که تعیین‌کننده پیروز ماجراست، این است که کدام مسیر امن‌تر، کم‌هزینه‌تر، سریع‌تر و با آینده بهتر است.» او افزود: «این مسیر ابتکاری وجود دارد و کسی هم نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. مسیر ما هم وجود دارد و تلاش‌مان این است که آن را احیا کنیم؛ چه بحث خط آهن، چه انرژی و اتصالات بین کشورها یکی از مسائل جدی ماست.»
اخیرا برخی رسانه‌ها گزارش داده بودند که هند با صرف‌نظر‌کردن از پروژه بندری چابهار و با دور زدن ایران به‌دنبال ایجاد مسیر ترانزیتی مشترکی با کشورهای عربی، رژیم صهیونیستی، ترکیه و درنهایت اروپاست. وجود چنین ایده‌ای تأیید شده است. یک مقام مطلع با پذیرش اصل موضوع تأکید کرد: «این ایده به معنی از دور خارج‌شدن ایران نیست. مشکل ما این است که زیرساخت‌ها، جاده‌ها، ریل‌ها، تریلرها، کشنده‌ها و لکوموتیوهای ما نیاز به زیاد‌شدن و به‌روز شدن دارند. یکی از کارهایی که دولت دنبال انجام آن است واردات لکوموتیو است. یک عده ممکن است اعتراض کنند که ما خودمان تولیدکننده هستیم. این درست است ولی ما به آن میزان هزارتنی که برای جابه‌جایی کالا به واگن یا لکوموتیو نیاز داریم، امکانات نداریم؛ مدت زمانی که برای ساخت این تجهیزات نیاز داریم تا وارد سیستم شود، زیاد است و اگر بخواهیم معطل بمانیم تقریبا همه کشورها بارشان را بسته‌اند و رفته‌اند. ابتدا باید این تجهیزات را به‌سرعت وارد کنیم و سپس بقیه نیازهایمان را از تولید داخل تامین کنیم.»
اردیبهشت‌ماه امسال روزبه مختاری، رئیس هیأت مدیره انجمن کشتیرانی ایران با بیان اینکه هندی‌ها در بندر شهید بهشتی وقت می‌خرند، به ایلنا گفته بود: معتقدم هم‌اکنون هیچ شرکت خارجی شهامت سرمایه‌گذاری در بنادر کشورمان را ندارد. شرکت هندی هم به‌دنبال این است که به هر طریقی زمان بخرد تا تکلیف برجام مشخص شود. ازاین‌رو سعی می‌کنند مدام در این بندر بازی کنند تا وقت بیشتری را به‌دست بیاورند. همین گزارش تأکید داشت: «در این مدت نه‌تنها اپراتور هندی به تعهدات خود در قرارداد عمل نکرده و بندر چابهار را به اهداف مورد نظر نرسانده، بلکه درخواست تعیین داوری بین‌المللی را برای حل اختلافات داده و اجازه استفاده از 6 دستگاه جرثقیل سنگین ساحلی وارد‌شده به بندر شهید بهشتی را هم نمی‌دهد.»
دولت سیزدهم به دنبال احیای بندر
احیای این کریدور یکی از دستورکارهای سفر اواخر دی‌ماه سال گذشته سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به روسیه هم بود. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد که در این سفر حضور داشت، پس از دیدارهایش از اعلام آمادگی روسیه برای تکمیل قطعه رشت - آستارا خبر داده بود. او گفته بود: «این خط ریلی طول زیادی ندارد، اما بخش گمشده و مفقوده یکی از کریدورهاست که اگر تکمیل شود می‌تواند تغییر مناسبات تجاری میان تمام کشورهای اوراسیا با کشورهای خلیج‌فارس و حتی پاکستان، هند و چین را درپی داشته باشد؛ تامین مالی این پروژه قرار است از همان خط اعتباری ۵میلیارد دلاری از سوی روسیه صورت پذیرد.» مقام مطلع دولتی گفت که این مصوبه سفر روسیه همچنان در دستور کار است و ایران برای اجرایش مصر است.
او با اشاره به مسیرهای ارتباطی منطقه‌ای مشابه گفت: هم‌اکنون آذربایجان یک کریدور از ترکیه تا قفقاز به سمت آسیای مرکزی دارد و جنگ قفقاز نیز بر سر همین مسئله بود. عراق نیز به‌دنبال کریدور و مسیری از فاو به سمت شمال این کشور است. به‌گفته این مقام مطلع «همینطور از سمت امارات، عربستان تا مدیترانه طرحی وجود دارد که هزینه زیادی برای انجام می‌خواهد، اما مسیر ما هم یکی از مسیرهاست و تقریبا می‌توان گفت بخش اعظم آن انجام شده و مسئله باقیمانده تنها فاصله رشت - آستاراست که باید انجام شود. باید بر این مسئله تمرکز کرد که چرا راه‌آهن رشت - آستارا طی این سال‌ها انجام نشده است. متأسفانه دولت‌های گذشته تکمیل این بخش از کریدور را به رقیب واگذار کردند و آذربایجان عهده‌دار آن است. آذربایجان یکی از رقبای منطقه‌ای ایران در کریدورهای منطقه‌ای است و طبیعی است که آن را انجام نمی‌دهد و مرتب آن را به تعویق می‌اندازد. این در حالی است که ما می‌توانیم خودمان آن را انجام دهیم؛ اگرچه هزینه دارد ولی کشور در این حد ناتوان نیست که نتواند پروژه را تکمیل کند. ما دانش فنی این مسئله را داریم و قطعا می‌توانیم انجام دهیم.»
