همه علیه طرح ضدمیراث

محمد باریکانی- دبیر گروه زیست بوم

نمایندگان امضاکننده طرح «استفاده بهینه از آثار باستانی و گنج‌ها» یک به یک در حال خروج از این طرح و پس گرفتن امضاهای خود هستند. تا عصر دیروز براساس گفت‌وگوی نماینده شیراز با صدای میراث، 5نماینده مجلس پس از آنکه متوجه حساسیت‌های این طرح و مغایرت آن با قوانین جاری و بالادستی کشور شدند تصمیم به حذف نام و امضای خود از پای طرحی که به موجب آن کاوش و حفاری در محوطه‌های باستانی و خرید و فروش آثار تاریخی کشور در داخل و خارج قانونی و آزاد می‌شود، گرفتند. براساس خبرهای منتشر شده و پیگیری‌های همشهری مشخص شده که برخی نمایندگان مجلس، پای طرحی را که طراح اصلی آن   نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد و کلات است، نخوانده و از جزئیات آن بی‌اطلاع بودند. براساس طرح پیشنهادی ارائه شده به هیأت رئیسه مجلس که 46نماینده پای آن ‌را امضا زده بودند، کاوش و حفاری در محوطه‌های باستانی ثبت ملی نشده کشور نه‌تنها جرم نیست که تبدیل به قانون می‌شود و خرید و فروش آثار به‌ دست آمده حاصل از کاوش‌ها نیز آزاد خواهد شد. در این طرح وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی نیز ملزم به همکاری برای انبارداری آثار به‌دست آمده از کاوش‌های عمومی در محوطه‌های باستانی و حتی هموار‌کننده خرید و فروش آثار به‌دست آمده از حفاری‌هاست. ارسال طرح پیشنهادی به هیأت رئیسه مجلس بلافاصله با مخالفت شدید باستان‌شناس‌ها و کارشناسان میراث فرهنگی حتی وزیر میراث ‌فرهنگی و معاون میراث ‌فرهنگی این وزارتخانه مواجه شد. کارزار مخالفت با این طرح نیز همین دیروز توانست بیش از 24 هزار امضا جمع کند و علاوه بر 46استاد دانشگاه در رشته باستان‌شناسی از سراسر کشور که نامه مردود دانستن این طرح را برای محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ارسال و از او خواستند این طرح را از دستور هیأت رئیسه مجلس برای همیشه خارج کند، علی دارابی معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز در نامه‌ای خطاب به نمایندگان مجلس تصویب این طرح را «آغازگر نهضت عظیم برای حفاری غیرقانونی در کشور» دانست و با ارسال 8ایراد اصلی به طرح ارسال شده به هیأت رئیسه مجلس آن‌را با آزادسازی خریدوفروش و تجارت موادمخدر مشابه دانست.  علی دارابی در نامه خود خطاب به نمایندگان مجلس، طرح ارائه شده را نشانه تقلیل دادن معناشناسی، عبرت‌اندوزی و هویتی میراث ‌فرهنگی به امر مادی و اقتصادی دانست که چنین نگاهی در مدیریت میراث فرهنگی جهان نیز منسوخ شده است. معاون میراث فرهنگی همچنین طرح «استفاده بهینه از آثار باستانی و گنج‌ها» را در تناقض با کنوانسیون‌های جهانی دانست که ایران از متقدمین پیوستن به آنها بود.  براساس اعلام معاون میراث فرهنگی کشور، احکامی که دادگاه‌های بین‌المللی برای استرداد اشیای تاریخی ایران از سایر کشورها صادر خواهند کرد نیز تحت‌الشعاع این طرح قرار خواهند گرفت. به نوشته علی دارابی، خطاب به نمایندگان مجلس، ایران به لحاظ قوانین و مقررات حفاظت از آثار، وضع و شرایط مناسبی داشته که همه اقدامات غیرعلمی و غیرمجاز را منع می‌کند، این طرح ناقض چندین قانون مصوب مجلس‌های سده گذشته، مانند قانون حفظ آثار ملی مصوب ١٣٠٩، قانون حفاری‌های غیرمجاز و کاوش به قصد به‌دست آوردن اشیای عتیقه و آثار تاریخی مصوب ١٣٥٨ و یا مواد ٥٦١-٥٦٢-٥٦٣ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٧٥ مجلس شورای اسلامی است. براساس آنچه معاون میراث فرهنگی کشور خطاب به نمایندگان مجلس نوشته است: «به ‌علت ایجاد انگیزه در حفاران غیرمجاز، با تصویب این قانون، نهضت عظیمی برای حفاری غیرقانونی در کشور ایجاد خواهد شد که البته به ‌علت نداشتن شناسنامه رسمی باستان‌شناسی مانند محل کشف، نوع لایه و امثالهم، حتی پس از کشف نیز ارزش بالایی نخواهند داشت؛ چرا که موزه‌های ایرانی و خارجی، آثار فاقد شناسنامه را به نمایش نخواهند گذاشت.» علی دارابی خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرده است: «بی‌شک راهکار جلوگیری از چنین رویه‌ای تأسی به اصل ٨٣ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که تأکید دارد تلاش‌ها می‌بایست برای پیشگیری از خرید و فروش آثار باستانی و نفایس ملی و منحصر به فرد از طریق وضع قوانین در دستور کار قرار گیرد و حمایت‌های جدی برای تقویت نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی و ارتقای جایگاه باستان‌شناسی در کشور صورت پذیرد.»قائم ‌مقام وزیر میراث فرهنگی همچنین از نمایندگان مجلس خواسته است با انصراف از طرح ارائه شده «نگرانی و بیم را از حوزه میراث فرهنگی دور کنند.»
این نامه در شرایطی نگاشته شده است که سایت خبری صدای میراث در گفت‌وگو با نمایندگان امضا‌کننده طرح «استفاده بهینه از آثار باستانی و گنج‌ها» اعلام کرد که برخی امضاکنندگان طرح جزئیات طرح را نخوانده بودند و پس از آنکه از حساسیت‌ها و مغایرت‌های این طرح با قوانین جاری و بالادستی کشور اطلاع یافته‌اند اقدام به بازپس گرفتن امضای خود کرده‌اند.
براساس آنچه جعفر قادری، نماینده شیراز در مجلس و یکی از نمایندگان امضاکننده طرح «استفاده بهینه از آثار باستانی و گنج‌ها» به صدای میراث گفته است، «هیأت رئیسه مجلس می‌تواند طرح‌های مغایر با قوانین بالادستی کشور را رد کند و روز یکشنبه نیز نمایندگان از محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس درخواست می‌کنند با طراحان اصلی طرح برای پس گرفتن آن رایزنی کند.»