رکورد قیمت جهانی مواد غذایی زیر سایه جنگ اوکراین

هفته‌ها قبل زمانی که تنش میان روسیه و اوکراین، و به‌عبارت دقیق‌تر میان روسیه و غرب، به اوج رسید و آتش جنگ در حال شعله‌ور شدن بود، کارشناسان تجاری در جهان دائما نسبت به وقوع بحران جهانی غذا در اثر جنگ اوکراین هشدار می‌دادند. سیاسیون اما مشغول صف‌آرایی پشت سر یکی از 2طرف جنگ و محکوم کردن دیگری بودند. تبعات بحران اکنون با گذشت 10هفته از آغاز آن، سر سفره مردم در هر گوشه از جهان احساس شده است.
شاخص قیمت جهانی غذا که از سوی سازمان ملل اعلام می‌شود، به عدد بی‌سابقه 160 رسیده تا رکوردی تاریخی طی 3دهه‌ گذشته به ثبت ‌برسد. اوکراین که به‌خاطر حجم بالای گندم تولیدی، به «سبد نان اروپا» معروف است، طی بیش از 2ماه گذشته نتوانسته غله تولیدی خود را صادر کند. این کشور همچنین یکی از تولیدکنندگان اصلی روغن‌های گیاهی است و حذف سهم آن از بازار، به نوسان شدید قیمت‌ها در دیگر مناطق جهان منجر شده است. در کنار این وضعیت، افزایش قیمت کود شیمیایی و تشدید خشکسالی در جهان باعث شده قیمت جهانی غلات به‌خصوص گندم و به‌تبع آن قیمت مواد غذایی روزبه‌روز افزایش پیدا کند.
گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) که روز جمعه منتشر شده نشان می‌دهد که برای قیمت گوشت، لبنیات، گندم و روغن‌های گیاهی رکوردی تازه در کشورهای مختلف جهان ثبت شده است. رشد 13درصدی شاخص جهانی قیمت‌ مواد غذایی بلافاصله پس از آغاز جنگ اوکراین، از شروع بحرانی تازه خبر می‌داد که اکنون به اوج خود رسیده است. چنین پرش قیمتی، پیش از این در سال2008 یعنی در اوج بحران اقتصادی جهان هم دیده نشده بود. گزارش جدید بانک جهانی در مورد چشم‌انداز بازار کالاهای اساسی در جهان نیز در مورد تأثیرات جنگ اوکراین بر قیمت‌ها هشدار می‌دهد. این گزارش تأکید می‌کند که جنگ اوکراین، الگوهای سابق تجارت، تولید و مصرف در جهان را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داده است. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که افزایش قیمت‌ها تا پایان سال2024 ادامه پیدا خواهد کرد.
با ادامه درگیری‌ها، برآورد کشورها از ادامه جنگ اوکراین تغییر کرده و بسیاری اکنون معتقدند که احتمالا جنگ تا ماه‌ها ادامه پیدا کند. وضعیت پیش آمده در مورد ناامنی غذایی در جهان، باعث شده تا کشورهای تولیدکننده هم سیاست‌های محدود‌کننده صادراتی در پیش گیرند؛ سیاست‌هایی که در حقیقت متاثر از ترس کشورها برای تامین مواد غذایی مردم است. اندونزی، بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن خوراکی در جهان، اخیرا صادرات روغن پالم را به‌شدت محدود کرده است. این کشور نیمی از روغن پالم جهان را تولید می‌کند و این تصمیم، بازارهای روغن در کشورهای مختلف را به لرزه در آورده است. اعمال محدودیت‌ها فقط از سوی اندونزی نبوده است. به‌عنوان مثال، روسیه صادرات کود شیمیایی، شکر و غلات را ممنوع کرده است. ترکیه نیز صادرات کره، گوشت گوسفند و گوساله، روغن‌های گیاهی و ذرت را متوقف کرده است. صربستان و قزاقستان، صادرات غلات را محدود کرده‌اند. هند نیز در حال بررسی طرحی برای توقف صادرات گندم تولید خود است؛ به‌خصوص پس از آنکه تغییرات دما باعث نابودی بخشی از محصولات کشتزارهای این کشور شده است.

از ابتدای سال جدید میلادی(طی 5ماه)، 47دستورالعمل محدود‌کننده صادرات مواد غذایی و کودشیمیایی از سوی کشورهای جهان صادر شده که 43مورد آن پس از آغاز جنگ اوکراین بوده است. روزنامه نیویورک‌تایمز به استناد همین تصمیم‌ها می‌نویسد: کشورهای جهان سیاست حمایتی از بازارهای داخلی را در پیش گرفته‌اند تا در میان آشفتگی پیش آمده در بازار جهانی، بتوانند مواد غذایی و کالاهای اساسی مورد نیاز شهروندان خود را تامین کنند. این روزنامه به نقل از کارشناسان تجاری اما می‌نویسد که چنین رویکردی به افزایش ناگهانی قیمت‌ها در جهان و تحت فشار قرار گرفتن کشورهای فقیر منجر شده است.
در این میان، کشورهای آفریقایی بیشترین آسیب را از گرانی مواد غذایی خواهند دید. برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP) گفته است که ۴۰ میلیون نفر در منطقه ساحل و غرب آفریقا برای تامین غذای خود با مشکل روبرو هستند.  نهادهای بین‌المللی از جمله آکسفام هشدار داده‌اند که ۲۷ میلیون نفر در غرب آفریقا در حال حاضر از گرسنگی رنج می‌برند و تا یک ماه دیگر، حدود ۱۱ میلیون نفر دیگر نیز به این افراد اضافه خواهند شد. طبق گزارش فائو، قیمت مواد غذایی در غرب آفریقا پیش از جنگ اوکراین هم تا۳۰ درصد افزایش یافته بود. در این منطقه خشکسالی، سیل، درگیری‌های نظامی و شیوع کرونا، بحران کمبود غلات را تشدید کرده و فائو نگران است که قیمت مواد غذایی در سال جاری ۲۰ درصد دیگر افزایش یابد.