پاس گل به رقبا با ممنوعیت صادرات محصولات کشاورزی

فرخنده رفائی - روزنامه‌نگار

روز گذشته وزارت جهادکشاورزی طی نامه‌ای به گمرک، صادرات 4محصول کشاورزی شامل گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، پیاز و بادمجان را با توجه به افزایش تقاضا و کاهش تعرفه واردات در کشورهای همسایه، با هدف تنظیم بازار داخلی ممنوع کرد. به گزارش همشهری، طی هفته‌های گذشته 3قلم از محصولات ذکرشده در نامه وزارت جهادکشاورزی، بازار داخلی ناآرامی داشتند. گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی از نخستین روزهای سال جدید به‌دلیل مشکلات توزیع، روند صعودی قیمت را در پایتخت درپیش گرفتند و در سومین هفته سال قیمت هر کیلو از این دو محصول تا 30هزار تومان بالا رفت. با حل مشکلات کامیون‌داران، بازار این محصولات هم آرام گرفت، اما بادمجان همچنان در بازار قیمت نسبتا بالایی دارد و یکی از دلایل این امر افزایش صادرات این محصول جالیزی عنوان شده است.

واکنش‌ها به تصمیم دولت
اقدام دولت در ایجاد ممنوعیت برای صادرات 4محصول کشاورزی، واکنش‌های مختلفی را از سوی ذی‌نفعان ماجرا درپی داشت. فروشندگان معتقدند قیمت‌ها در بازار داخلی با این اقدام دولت کاهش می‌یابد و صادرکنندگان بر این اعتقادند در شرایط افزایش تقاضای جهانی این قانون تهدیدی برای بازارهای هدف محصولات ایران است و اگر لغو نشود، رقبا بلافاصله بازارهای ایران را تصاحب می‌کنند.
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران‌ دیروز در واکنش به این تصمیم، ضمن غیرواقعی خواندن قیمت‌های ۲۰ تا ۳۰هزار تومانی برخی صیفی‌جات، ممنوعیت صادرات و افزایش عرضه را زمینه‌ساز کاهش نرخ این محصولات در بازار داخلی دانست. اسدالله کارگر گفت: تعیین قیمت میوه و تره‌بار را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند و وقتی که روزانه کامیون‌های متعددی بار صیفی‌جات از میادین میوه داخلی به کشور‌های دیگر می‌رود، مشخص است که قیمت‌ها در بازار داخلی گران می‌شود. با این حال، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی نیز از وضع ممنوعیت صادرات به‌طور «یکباره» انتقاد کرد و گفت: برخی از تجار با همتایان خارجی خود قرارداد دارند و درصورت عدم‌صادرات مجبور به پرداخت ضرر و زیان و تحمل خسارت هستند؛ لازم است تا بازار صادراتی مدیریت شود تا از صادرات بی‌رویه و بدون توجه به بازار داخلی جلوگیری به عمل‌ آید.
نایب‌رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با ابراز بی‌اطلاعی از دلیل اخذ «یک‌شبه» این تصمیم از سوی دولت، به‌شدت از این تصمیم انتقاد کرد و به همشهری گفت: در هیچ کشوری این کار را نمی‌کنند که شخصی کامیونی را از تهران بار بزند، 2 روز در راه باشد تا به مرز برسد، وقتی به مرز می‌رسد به او بگویند صادرات ممنوع است! صدرالدین نیاورانی با غیرکارشناسی و غیراصولی خواندن این تصمیم افزود: بازار این محصولات در آرامش است و قیمت‌ها پایین آمده و با توجه به رسیدن فصل برداشت، چند روز دیگر گوجه و دیگر محصولات را کنار جاده‌ها می‌ریزند، اما در چنین مواردی به هرکسی از مجلس گرفته تا وزارت جهاد زنگ می‌زنیم، هیچ‌کس پاسخگو نیست که ما بدانیم این تصمیم بر چه اساسی گرفته شده است و چرا با سرمایه و کار کشاورز به این شکل بازی می‌شود.

بازارها را از دست می‌دهیم
وی درباره وضع محدودیت‌های صادراتی برای دیگر محصولات نیز گفت: به‌طور کلی برای صادرات تمام محصولات کشاورزی نیم‌درصد عوارض وضع شده که این خلاف قانون است، اما هم‌اکنون در گمرکات در حال اجراست. نیاورانی اضافه کرد: در چندین مورد برای واردات و صادرات محصولات محدودیت ایجاد شده که با توجه به وضعیتی که هم‌اکنون برای روسیه ایجاد شده، اگر ما بخواهیم در این بازار وارد شویم و پیشرفتی داشته باشیم، نباید محدودیتی چه در واردات و چه در صادرات ایجاد کنیم، درحالی‌که ما حتی محدودیت ترانزیت داریم و به‌طور مثال نمی‌توانیم نارنگی پاکستان را به روسیه بفروشیم. نایب‌رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی محصولاتی را که به‌تازگی دچار ممنوعیت شده‌اند‌ از اقلامی عنوان کرد که به‌طور مرتب به روسیه، قزاقستان و کشورهای آسیای میانه صادر می‌شد و از دست رفتن این بازارها با محدودیت ایجاد شده در آینده با انتقاد خود دولت مواجه می‌شود درحالی‌که این مشکل از طرف دولت ایجاد شده است.

احتمال افزایش عوارض به جای ممنوعیت
وضع ممنوعیت صادراتی برای 4محصول مهم کشاورزی در شرایطی است که وزیر اقتصاد روز گذشته اعلام کرده ممنوعیت صادراتی وضع نخواهد شد. احسان خاندوزی روز گذشته در دیدار با رؤسا و اعضای اتاق‌های بازرگانی و اصناف با دفاع از شیوه وضع عوارض بر سود صادرات برای کنترل غیرمستقیم بازار داخلی، گفت: حق نداریم ممنوعیت کلی وضع کرده و بازارهای صادراتی را از این جهت خدشه‌دار کنیم. گفته می‌شود ممکن است در روزهای آینده ممنوعیت کامل با افزایش عوارض صادرات جایگزین شود. 
سخنگوی گمرک دیروز در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها در این خصوص گفت: هنوز موضوع ممنوعیت صادرات به گمرکات اجرایی ابلاغ نشده و طی مذاکرات با وزارت جهادکشاورزی مقرر شده است که تغییراتی در این تصمیم از سوی این وزارتخانه لحاظ شود. روح‌الله لطیفی افزود: ممکن است در زمان اجرای آن از اردیبهشت ماه ممنوعیت صادرات تبدیل به افزایش تعرفه عوارض صادراتی شود که احتمالا شامل محصولات گلخانه‌‌ای مانند گوجه یا بادمجان گلخانه‌ای نخواهد شد. مقصد صادراتی این 4محصول کشاورزی کشورهای همسایه ایران هستند به‌طوری‌که 70 تا 85درصد صادرات غیرنفتی به کشور روسیه شامل محصولات کشاورزی و غذایی می‌شود. همچنین از 9میلیارد دلار صادرات ایران به کشور عراق نیز حدود 1.5میلیارد دلار مربوط به صادرات محصولات کشاورزی و غذایی است و 30 تا 40درصد صادرات به افغانستان و پاکستان هم محصولات کشاورزی و غذایی هستند.