بازی به شرط استعداد

فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار

هادی مرزبان در کارنامه‌اش بیشترین اجراهای صحنه‌ای از نمایشنامه‌های اکبر رادی دارد. «پلکان»، «آهسته با گل‌سرخ»، «هاملت با سالاد فصل»، «آمیز‌قلمدون»، «شب روی سنگفرش خیس»، «ملودی شهر بارانی»، «پایین گذرسقاخانه»، «تانگوی تخم‌مرغ داغ»، «خانمچه و مهتابی»، «لبخند باشکوه آقای گیل» اینها آثار اکبر رادی است که مرزبان در سال‌های اخیر آنها را روی صحنه آورده است. اما او این بار به سراغ یک رمان پرطرفدار رفته است. «دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد» نمایشی است که مرزبان بالاخره بعد از یک دهه موفق به اجرایش در تئاترشهر شده است؛ نمایشی که زمانی قرار بود در تالار وحدت اجرا شود و بعدها به‌خاطر شیوع کرونا تمرینات و اجرایش به‌تعویق افتاد. این نمایش بیشترین تغییر را در بازیگران اصلی داشت تا اینکه مرزبان به ترکیب نهایی امروز رسید.

خاطرم هست که از سال‌ها پیش قصد داشتید، نمایش «دکتر نون...» را روی صحنه ببرید، حالا با آمدن قرن جدید موفق به اجرای نمایش شدید؟
روی صحنه رفتن دکتر نون قصه‌ای طولانی دارد؛ 12سال پیش این رمان را خواندم و بسیار مشتاق بودم که براساس این رمان نمایشی را روی صحنه ببرم. یک روز آقای پاکدل تماس گرفت  و گفت نمایشی از روی رمان نوشته و با توجه به علاقه‌مندی من، دوست دارد که آن را روی صحنه ببرم. متن نمایش را خواندم و آن زمان با مرحوم جمشید مشایخی دوست بودم، برای مشورت با او تماس گرفته و پیشنهاد بازی در نقش دکتر نون را دادم و چند هفته در منزل ایشان با هم کار می‌کردیم. بعد از مدتی پاکدل گفت خودم نمایش را کار می‌کنم و نمایشنامه را به او پس دادم. اما فکر کنم، او هم نمایشنامه را به هر دلیلی کار نکرد. راستش کمی ناراحت شدم اما خب نمایشنامه پاکدل بود و حق داشت که خودش آن را کار کند.
چطور شد که باز هم تصمیم به نگارش نمایشنامه و اجرای آن گرفتید؟
در همان سال سفری به آمریکا داشتم که اتفاقا ماه رمضان هم بود. یکی از شاگردانم که در آمریکا سکونت دارد، گفت که امشب برای افطاری به یک دورهمی دعوت هستیم. در آن مهمانی همه بودند و آن زمان هم تئاتر بهرام بیضایی در سانفرانسیسکو اجرا شده بود و آن شب از تئاتر بهرام بیضایی صحبت می‌کردیم. در همان مهمانی صحبت از اجرای دکتر نون شد و ماجرا را به آنها گفتم. شهرام رحیمیان هم بود البته آن زمان در آلمان زندگی می‌کرد، بعدها با هم دوست شدیم و او دو رمان «دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد» و « فیل‌ها تنها می‌میرند» را به من داد و برای کار کردنشان اظهار علاقه کرد. تمایلی برای تبدیل فیل‌ها تنها می‌میرند به نمایشنامه نداشتم اما تصمیم گرفتم «دکتر نون» را اجرا کنم. وقتی به ایران بازگشتم با دلارا نوشین و محمد وفایی صحبت کردم، 2 سال روی متن کار کردند تا نمایشنامه نهایی شد.
خواستید تمرین نمایش را کلید بزنید، درگیر انتخاب بازیگران شدید. فکر کنم با توجه به تغییرات، مرحله‌ای سخت برای شروع و اجرای نمایش بود؟
وقتی بار دیگر تصمیم به اجرا گرفتم دیگر آقای مشایخی نبود، کار را با بازیگران دیگر شروع کردیم. تمرینات آغاز شده بود که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، چند نفر ازجمله رضا کیانیان که برای بازی در نمایش موافقت کرده بود، کرونا گرفتند و بعد از بهبود حالشان از حضور در نمایش کنار کشیدند. کرونا باعث شد که برخی از بازیگران به شکل مقطعی در کار حاضر می‌شدند و با هر پیک کرونا و تعطیلی تئاتر، وارد کارهای دیگر می‌شدند و وقتی می‌خواستیم تمرین را شروع کنیم، سر کار دیگری بودند و ما هم به نقطه اول بازمی‌گشتیم. امین زندگانی مدتی تمرین کرد، مهدی فخیم‌زاده هم در نقش دکتر نون جلسات تمرینی داشت، همکاری خوبی داشتیم اما باز هم با تعطیل شدن کار، ما را ترک کرد. بعدها با فرهاد آئیش صحبت کردیم.
فکر کنم فرهاد آئیش ازجمله بازیگرانی بود که از ابتدا برای حضور در نمایش می‌خواستید با او همکاری داشته باشید؟
بله، بعد از جمشید مشایخی، فرهاد آئیش مدنظرمان بود و آئیش علاقه‌مند بود و مدتی هم کار کردیم و اما به‌خاطر قراردادهایی که داشت، نتوانست ادامه بدهد و کار تعطیل شد. فرهاد آئیش هم حامد کمیلی را معرفی کرد. وقتی کمیلی آمد چند جلسه با هم داشتم، تا به حال با او کار نکرده بودم اما انصافا کارش خوب بود و از عهده نقش برآمد. به قول فرهاد آئیش که در جایی نوشته بود: «بازی در نقش دکتر نون مثل بازی در یکی از کارهای شکسپیر است.» او نقش را خیلی دوست داشت اما نتوانست بماند. در نهایت با آمدن حامد کمیلی کار جدی‌تر شد و کار شکل گرفت و تمرینات مستمر انجام شد.
تغییرات پشت سرهم بازیگران روند کار را کند کرده و برخی هم به این مورد که نقش‌های اصلی را چه کسانی بازی می‌کنند، نقد دارند؟
برخی از دوستان می‌گویند که چه شباهتی بین فرهاد آئیش با حامد کمیلی وجود دارد و مقایسه‌هایی در نقش و بازی‌ها می‌کنند، به‌نظرم هر کسی می‌تواند نقش را بازی کند به شرط آنکه بازیگر خوبی باشد و بتواند از عهده نقش بربیاید. هر کسی می‌تواند نقش را داشته باشد و قرار نیست یک بازیگر به‌خاطر شباهت و بازی در همان نقش، فقط در همان نقش حضور داشته باشد. دکتر نونی که رضا کیانیان یا آئیش بازی می‌کند یا فخیم‌زاده و حامد کمیلی متفاوت است. کارگردان در کنار بازیگر است. قرار نیست شباهتی در بازی داشته باشند و هر کسی بازی خود را در آن نقش دارد. همه می‌توانند بازی کنند به شرط توانایی‌شان.
از همکاری با کیانیان و ستار اورکی و بابک صحرایی بگویید.
زمانی که رضا کیانیان به‌عنوان بازیگر در نمایش حضور داشت، زحمت طراحی صحنه هم با کیانیان بود که به‌نظرم بهترین طراحی صحنه بود.وقتی بازیگران دیگر در نقش دکتر نون ظاهر شدند، چند طراح صحنه آمدند اما با کمال احترام هیچ‌کدام مانند طراحی صحنه رضا کیانیان نبود. در نهایت طراحی صحنه رضا کیانیان انجام شد. بابک صحرایی هم لطف کرد و تقریبا تمام زحمات ساخت موسیقی را انجام داد و به گروه هدیه کردند. بابک صحرایی با بزرگواری شعر را تقدیم کرد. آهنگسازی را هم ستار اورکی کار کردند و رضا صادقی هم برای پایان نمایش خوانده است، البته چند شب اول مشکلات فنی داشتیم و الان کارها اوکی شده و با صدای رضا صادقی به پایان می‌رسانیم.
با توجه به طولانی شدن پروسه تمرین و اجرا، از اجری نمایش و حضور تماشاگران راضی هستید؟
اجرای نمایش را از هفته اول آغاز کردیم و فروش خوبی هم داشتیم و با توجه به ماه رمضان و شرایط سفر و بازگشت مردم باز هم نسبت به حضور تماشاگران در سالن راضی هستم و امیدوارم در هفته‌های بعد بهتر شود. معتقدم تماشاگر تئاتر حرفه‌ای است و می‌تواند ارتباط خوبی با نمایش برقرار کند و تماشاگر واقعی تئاتر همیشه تحلیل درستی از نمایش‌هایی که می‌بیند، می‌دهد.

مکث
درباره نمایش
«دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد» به نویسندگی شهرام رحیمیان و کارگردانی هادی مرزبان؛ بستری عاشقانه و سیاسی دارد و در خلاصه داستان آن آمده: اسفندیار و ملک‌تاج از کودکی چنان به هم علاقه‌مند بودند که دقیقه‌ای از یکدیگر جدا نمی‌شدند شرایطی که در نهایت منجر به ازدواج آنها شد. حال در کودتای۱۳۳۲ از اسفندیار (دکتر نون) که از یاران نزدیک و وفادار دکتر مصدق است، خواسته می‌شود مصاحبه‌ای ضد‌نخست‌وزیر انجام دهد که با مخالفت او مواجه می‌شود. اسفندیار به زندان می‌افتد برای انجام مصاحبه به انواع شکنجه متوسل و هر بار با مقاومت دکتر نون روبه‌رو می‌شوند تا اینکه پای ملک‌تاج به میان می‌آید و جدال میان عشق و وفاداری به نخست‌وزیر آغاز می‌شود...
در این نمایش حامد ‌کمیلی، شیوا ‌مکی‌نیان، عارفه ‌معماریان، زهره پرتوی، کامبیز ‌امینی، علی خازنی، محمدرضا بختیاری، سامان ‌تیرانداز و بهنام ‌تشکر (در نقش دکتر محمد مصدق) به‌عنوان بازیگر حضور دارند. این در حالی است که مرجان ‌آقانوری، آیه قبادیان، غلامرضا پودینه، شاهین علی‌پور، فائزه زکاوتی، نازنین سمر، زهره رستگار مقدم، ابوالفضل ‌وزیری، سجاد احمدی‌نیا، علی یارلو، مهراد ابریشم‌کار، حمیدرضا ژاله، آرش نظری، آرزو ‌صراف‌رضائی، گلریز ابراهیم، لیدا حکانی، معصومه آمدگی، لیلا احمدی، محدثه صیفی، کسری ریاحی، کیمیا نوری، آسف جعفری، نرگس ‌میرفتاح، غزال فرشیدفر، فاطمه لنگری، حامد اسفندیاری، طاها نوری، رضا بخشی، محمد رجبیان، علیرضا چمن‌ورز دیگر اعضای گروه بازیگران را تشکیل می‌دهند.دلارا نوشین و محمد وفایی برگردان متن برای صحنه، رضا کیانیان طراح صحنه، منیره ملکی طراح لباس، ستار اورکی آهنگساز، رضا صادقی خواننده، بابک صحرایی ترانه‌سرا نیز گروه طراحان و موسیقی این اثر نمایشی هستند. اجرای این اثر نمایشی  از روز هفتم فروردین سال۱۴۰۱ ساعت۱۹:۳۰ با مدت زمان ۹۵دقیقه آغاز شد.