برای او که کارنامه‌اش، سراسر خدمت به مردم بود

فاطمه موسوی؛ تاریخ پژوه

 شهید آیت‌الله حاج شیخ محمد صدوقی یزدی، در 1330.ش و با دعوت گسترده مردم یزد، از قم به این شهر مهاجرت کرد و علاوه بر تأسیس و تقویت حوزه علمیه این شهر، به انجام بسیاری از خدمات فرهنگی و عمرانی، از قبیل ساخت بیمارستان و درمانگاه، مسجد، حسینیه، کتابخانه و تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه پرداخت. آیت‌الله صدوقی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و طی مصاحبه‌ای، درباره دلیل حضور خویش در یزد و اقداماتش در این شهر می‌گوید: «در سال ۱۳۳۰شمسی که برای انجام کاری به یزد آمدم، مرحوم حاج آقای وزیری از روحانیون سرشناس یزد، پیشنهاد ماندن ما را داد و در این باره، خیلی سعی و کوشش نمود و تلگرافاتی هم به قم مخابره شد. آقایان هم با اینکه در پاسخ تلگراف نوشته بودند که ماندن من در قم ضرورتش بیشتر است، مع‌الوصف پذیرفتند و ما برای همیشه، وارد یزد شدیم. در اینجا که ماندنی شدیم، در کنار درس و بحث، بعضی از کارها را هم شروع کردیم، ازجمله تعمیر مدارس. مدرسه خان که خیلی خراب بود و مدرسه عبدالرحیم خان هم مرکز زباله بازار شده بود و مسجد روضه محمدیه را هم تعمیر نمودیم و خلاصه اینکه کارهایی را که مربوط به روحانیت می‌شود را شروع کردیم...».
آیت‌الله صدوقی در انجام امور خیریه و خدمات اجتماعی پیشتاز بود و آثار ارزنده‌ای در یزد و برخی از مناطق کشور، مانند شیراز، مشهد و قم از خود به جا گذاشت. او در مدت حضور در یزد، موفق به ساخت و تعمیر 18مسجد و 19مدرسه علوم دینی شد! از اقدامات و یادگارهای عام‌‌المنفعه آن شهید نامور، می‌توان به تأسیس حوزه‌های علمیه در شهرهای بم، تاکستان و شهرکرد، احداث کتابخانه در مسجد حظیره، تأسیس دفتر تبلیغات اسلامی در یزد و صندوق قرض‌الحسنه حضرت ولی‌عصر(عج)، احداث صندوق خیریه امام رضا(ع) در راستای اعطای مقرری و رسیدگی به امور رفاهی افراد بی‌سرپرست و یتیم، احداث خانه‌های رایگان برای اسکان جنگ‌زدگان در محله تخت‌استاد و خواجه خضر اشاره کرد. او برای تحصیل خواهران مکتبه الزهراء و برای تربیت جوانان، گروه فرهنگ علوی را تأسیس کرد. دستگیری از گرفتاران و مستمندان، تهیه آذوقه برای مناطق مرزی جنوب کشور، ساخت‌وساز منازل برای زلزله‌زدگان استان کرمان و تهیه سرپناه برای مناطق جنگ‌زده، سرکشی به روحانیون تبعیدی و تهیه امکانات برای آنان و رسیدگی به خانواده‌هایشان، از دیگر کارهای خیرخواهانه آن روحانی پرتلاش است. همچنین احداث بیمارستان سیدالشهداء(ع) با تمام تجهیزات پیشرفته و تأسیس درمانگاه‌های زارچ، حیدرآباد و مشتاق و بیمارستان سوانح سوختگی آیت‌الله صدوقی و مرکز تحقیقات اعصاب و روان ازجمله خدمات پزشکی و درمانی آن عالم عامل به شمار می‌رود. در اواخر دهه 1340ش، آیت‌الله صدوقی به فکر ایجاد یک مرکز اقتصادی افتاد تا برای توسعه کمک به مردم و انجام کارهای عام‌المنفعه، به‌سان پشتوانه‌ای جدی عمل کند. برای تحقق این امر، با چند چهره اقتصادی مشورت کرد و آنها نیز مساعدت خود را در همکاری با این نهاد، با واگذاری سهام شرکت‌ها و کارخانه‌هایشان اعلام کردند. سود حاصل از فعالیت‌های این نهاد - که بنیاد صدوق نام گرفت- برای تبلیغات اسلامی، نشرمعارف دینی، رسیدگی به نیازهای فرهنگی، کمک به طلاب، کمک به نیازمندان جامعه در دوره پهلوی و زیرنظر شهید صدوقی مصرف می‌شد.
آیت ­الله صدوقی در سانحه زلزله طبس در 25شهریور 1357، اردوگاهی برای کمک به زلزله‌زدگان، تحت عنوان «اردوگاه امام‌خمینی» تشکیل داد. در این حادثه که بیش از 20هزار نفر جان سپردند و هزاران تن مصدوم و مجروح شدند، هیأتی به سرپرستی آن عالم پرآوازه، به نمایندگی از سوی امام‌خمینی، به مناطق آسیب‌دیده طبس عزیمت کرد. پس از شهادت آیت‌الله صدوقی در محراب عبادت، امام‌خمینی در پیامی که به این مناسبت صادر کردند، به این جنبه از شخصیت ایشان اشاره کرده و آورده‌اند: «شهید صدوقی عزیز (رضوان ‌الله علیه)، شهید بزرگی که در تمام صحنه‌های انقلاب حضور داشت و یار و مددکار گرفتاران و مستمندان بود و وقت عزیزش، صرف در راه پیروزی اسلام و رفع مشکلات انقلاب می‌شد و برای خدمت به خلق و انقلاب، سر از پای نمی‌شناخت. هر جا زلزله می‌شد، شهید صدوقی برای ترمیم خرابی‌ها، آنقدر که در توان داشت حاضر بود، هر جا که سیل می‌آمد، او بود که در صف مقدم برای دستگیری خلق خدا حاضر بود. در جبهه‌ها او و دوستان او و امثال او بودند که هر چند یک‌دفعه سرکشی کرده و مایه آرامش قلب خلق ‌الله بودند...». روحش شاد و یادش گرامی باد.