آشفتگی بازار کار در البرز

حمیده پازوکی - خبرنگار 

مهر سال گذشته بود که نرخ بیکاری استان البرز برای نخستین بار پس از 10سال از 14.7درصد در سال97 به 9.1درصد رسید و البرز توفیق یافت آن را تک رقمی کند؛ رقمی که در ماه‌های بعد باز هم کاهش یافت و در عدد 8.3درصد متوقف شد. با اعلام خبر ایجاد 50تا 60هزار شغل در سال1401از سوی مجتبی عبداللهی، استاندار البرز به‌نظر می‎رسد این استان قصد دارد روند کاهش بیکاری استان را حفظ کند.
با این حال به‌نظر می‌رسد البرز با داشتن بیش از 3500‌واحد صنعتی و ظرفیت‌های قابل‌توجه در زمینه کشاورزی و مشاغل خدماتی باید آمار بیکاری کمتری داشته باشد، زیرا با توجه به جمعیت حدود 4میلیون نفری استان همین آمار 8.3درصد بیکار هم کم نیست.
البرز به‌عنوان استانی در نزدیکی پایتخت با مسائل بسیاری روبه‎روست؛ مهاجرت دائمی به این استان یکی از مسائل مهمی است که توازن و تعداد نیروی کار را مدام به هم می‎زند. هر سال حدود 100هزار نفر مهاجر راهی البرز می‌شوند که تحصیلات و مهارت‌های متفاوتی دارند و ایجاد شغل مناسب و مطمئن برای آنها کار دشواری است.

ایجاد 100هزار شغل در سال1401
با اینکه اخبار خبر ایجاد 50 یا 60هزار شغل را برای سال جدید البرز نوید داده‎اند، سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان در گفت‌وگو با همشهری این عدد را بیشتر اعلام می‌کند و می‎گوید: در سال جدید 100هزار شغل باید با همکاری نهادها، سازمان‌ها و بخش خصوصی در استان ایجاد شود.
عبدالله دارایی با بیان اینکه براساس آنچه از سوی مرکز آمار کشور اعلام شده، نرخ بیکاری البرز از میانگین کشوری پایین‌تر است، اظهار می‌کند: همه استان‌ها در سال جدید برای افزایش اشتغال تفاهمنامه‌هایی را با وزارتخانه‌های مختلف امضا می‌‎کنند که استان البرز هم همین رویه را برای سال1401 درنظر دارد.
وی با اشاره به اینکه در اسفند سال1400 ایجاد 57هزارشغل با احتساب توانایی و ظرفیت‌های استان به اداره‌کل کار و تعاون استان ابلاغ شد، می‌افزاید: با این حال وقتی «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان شعار سال جدید انتخاب شد، استاندار البرز دستور داد این عدد  دو برابر و 120هزار شغل برای سال1401در استان ایجاد شود.
وی با بیان اینکه اداره کل تعاون در کنار دیگر دستگاه‌ها در ایجاد این شغل‎ها همکاری خواهد کرد، اظهار می‌کند: بیشترین درخواست و همینطور بیشترین تولید شغل در استان به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات است. هرچند البرز را به‌عنوان یک استان صنعتی می‌شناسند، اما کشاورزی و خدمات هم در استان ما حرف‎های بسیاری برای گفتن دارد. بخش صنعت البرز همواره بیشترین رشد را در زمینه اشتغال استان داشته است و امسال هم به همین ترتیب خواهد بود.
سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی البرز درباره جمعیت هدف اشتغالزایی در سال1401 هم می‌گوید: وقتی درباره اشتغال استانی صحبت می‎کنیم همه اقشار استان مدنظر هستند و مردم ساکن استان، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، مشاغل خانگی، سرمایه‎گذاران، افراد نیازمند به آموزش‌های شغلی درنظر گرفته می‎شوند.

دلیل کمبود نیروی کار 
از مسائل البرز کمبود نیروی کار در بعضی شهرستان‌های این استان است؛ موضوعی که وجود بیکاری در این استان را عجیب جلوه می‌دهد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری البرز این موضوع را مربوط به مشاغل صنعتی و قشر کارگری می‎داند که دلیل آن پایین‌بودن پایه حقوق کارگران است. جهانگیر شاهمرادی می‎گوید: کاهش نرخ بیکاری البرز به پایین‌تر از میانگین کشوری اتفاق خوب و تعداد بیمه‌‎شدگان اجباری نیز نشان‌دهنده ایجاد اشتغال در استان است، اما با وجود همه اینها یکی از نگرانی‌ها در بازدید از واحدهای صنعتی واقع در شهرستان‌های استان، نبود نیروی کار است.
وی با بیان اینکه پایین بودن پایه حقوق کارگران انگیزه آنها برای اشتغال را کاهش می‌دهد، اظهار می‌کند: کارگران معمولا باید از کرج یا دیگر شهرهای استان به محل کار خود بروند و به همین دلیل پایه حقوق باید افزایش یابد تا رفت‌وآمد به شهرستان برای کارگران به صرفه باشد. معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری البرز ادامه می‌دهد: اغلب بیکاران در مرکز استان هستند ولی نیازمندی‌های ما در شهرستان است. بنابراین باید خط اتوبوس و رفت‌وآمد برای رفت‌وآمد کارگران از مرکز استان به شهرستان‌های اطراف وجود داشته باشد. همچنین باید الگوی مسکن کارگری در شهرستان‌ها برای رفع مشکل مسافت کارگران مدنظر باشد.
شاهمرادی به‌وجود 12هزار نفر که بیمه بیکاری دریافت می‌کنند اشاره می‌کند و می‎افزاید: با توجه به کمبود نیروی کار استفاده از کسانی که بیمه بیکاری دریافت می‌کنند، باید مدنظر قرار بگیرد و درصورت لزوم آموزش‌های لازم به آنها داده شود.

افزایش اشتغال زنان البرزی
موضوع اشتغال وقتی به زنان می‌رسد، ابعاد گسترده‎تری می‌یابد. گرچه در بعضی استان‌ها مانند گیلان زنان آمار اشتغال بالاتری نسبت به سایر استان‌ها دارند، اما در البرز بیکاری زنان بیش از 20درصد است؛ مسئله‎ای که با توجه به جمعیت جوان و تحصیل‌کرده زنان البرز نیاز به توجهی ویژه دارد. مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری البرز درباره این موضوع به همشهری می‎گوید: نرخ بیکاری و اشتغال زنان استان به‌ترتیب 22.8 و 77.2درصد و در مقایسه با نرخ بیکاری و اشتغال در کشور به‌ترتیب بالاتر و پایین‌تر از میانگین کشوری است. مریم اسماعیلی‌فرد با بیان اینکه مراکز عالی آموزشی و پژوهشی و شهرک‌های صنعتی متعدد این استان دارای نرخ بالایی از زنان تحصیل‌کرده و فاقد شغل است، ادامه می‌دهد: علاوه بر این با توجه به‌وجود شهرک‌های صنعتی در شهرستان‌های تابعه استان امکان رشد و بالندگی زنان درصورت توانمندسازی و حمایت از کارآفرینان و صاحبان ایده در حوزه اقتصادی وجود دارد.
وی با اشاره به اختصاص مبلغ 40میلیارد تومانی از سوی معاونت زنان و خانواده رئیس‌جمهوری می‌‌افزاید: ارائه تسهیلات برای حمایت از اشتغال و کارآفریتی بانوان استان در حوزه‌های مشاغل خانگی، کشاورزی و صنعتی یکی از برنامه‌هایی است که باتوجه به شعار سال و پتانسیل زنان تحصیل‌کرده استان پیگیری خواهد شد.
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری البرز با اشاره به سهم ویژه بانوان فعال در حوزه شرکت‌های دانش بنیان درنظرگرفته شود، اظهار می‌کند: زنان تحصیل‌کرده استان می‌توانند برای فعالیت‌های اقتصادی از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات دریافت کنند. همچنین با همکاری استانداری البرز و شهرداری کرج زمین‌هایی فراهم شده است که زنان فعال در مشاغل خانگی با ایجاد فضای فروش منصفانه بتوانند محصولات خود را به فروش رسانده و آسان‌تر کسب درآمدکنند.

البرز مجموعه‎ای از توانایی‎ها و کاستی‌هاست. در کنار تهران یکی از بزرگ‌ترین حاشیه‎نشینی‎ها را دارد و مهاجرت هر روز به بیکاری و حاشیه‎نشینی استان می‎افزاید. با این حال بهبود اشتغال و ایجاد زمینه فعالیت واحدهای اقتصادی می‌تواند این استان پر ظرفیت را در مسیر پویایی قرار دهد و مسائل و آسیب‌های اجتماعی آن را تا حدودی حل کند.

مکث
نیاز البرز به شهرک تحقیقاتی
افزایش اشتغال در استان آن‌طور که استاندار البرز مطرح کرده بدون همکاری بخش خصوصی غیرممکن است. رئیس اتاق بازرگانی البرز درباره ظرفیت‌های صنعتی استان برای اشتغال به همشهری می‎گوید: البرز 12شهرک صنعتی دارد که بعضی از این شهرک‎ها با مشکل کمبود کارگر مواجه هستند و بیکاری بیشتر برای قشر تحصیل‎کرده استان مطرح است. با این حال پیشنهاد ما در اتاق بازرگانی این است که در کنار شهرک‎های صنعتی در استان یک شهرک تحقیقاتی هم ایجاد شود تا متناسب با سازگاری صنایع و ویژگی‎های استان طرح‎های توسعه اقتصاد و اشتغال ارائه کند. رحیم بنامولایی با بیان اینکه 60 درصد دارو، 90 درصد ماکارونی، 90درصد قارچ و 60 درصد محصولات آرایشی و بهداشتی کشور در البرز تولید می‌شود، می‎افزاید: این حجم از تولید به شهرک تحقیقاتی نیاز دارد تا نقشه راه 10 سال آینده استان برای تولید بیشتر و بهتر را ترسیم کند؛ تولیدی که پیوند عمیقی با موضوع اشتغال دارد و زمینه‎ساز آن است. وی با اشاره به اینکه در این بخش باید یک کمیته راهبردی با عضویت استاندار ایجاد شود، اظهار می‏کند: برنامه‌ریزی در چنین کمیته‎ای  می‌تواند اجرای برنامه‌های‌ اشتغالزایی را تسهیل کند. در البرز بعضی شهرک‎های صنعتی با اینکه ظرفیت کار در 3شیفت را دارند فقط با یک شیفت فعال هستند، در حالی که فعال‌شدن این شهرک‌ها می‌تواند بخش قابل توجهی از بیکاران استان را دارای شغل کند. بنامولایی فعال نبودن این بخش‎ها را اتلاف سرمایه می‌داند و می‎گوید: در البرز 3500 واحد صنعتی داریم که 95 درصد آن یک شیفت کار می‏کنند. زمینه اشتغال در البرز بسیار زیاد است اما برای تولید و بهبود اقتصادی استان به برنامه‎ریزی نیاز است.‌