شرط‌های تداوم آرامش در بازار روغن

فرخنده رفائی - روزنامه‌نگار

روغن دوباره در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای در حال کمیاب شدن است. مشاهدات میدانی خبرنگاران همشهری حاکی است در بعضی سوپرمارکت‌ها موجودی روغن به انواع سرخ‌کردنی محدود شده و بعضی شهروندان در مراجعه به هایپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز با توزیع جیره‌بندی شده و «یک بطری برای هر خریدار» مواجه شده‌اند.  از دی‌ماه سال گذشته و بعد از جو روانی ایجاد شده در بازار روغن به‌دنبال طرح موضوع حذف ارز دولتی واردات روغن خام، مسئولان بارها اعلام کرده‌اند ارز واردات «فعلا» همان ارز 4200تومانی است و ذخایر روغن کشور نیز به‌اندازه‌ای هست که حتی در صورت تغییر قیمت ارز، قیمت روغن در بازار دست‌کم تا پایان ماه رمضان تغییری نخواهد داشت. با این حال به‌نظر می‌رسد نزدیک شدن به موعد اعلام شده مسئولان، بازار را دوباره با تنش مواجه کرده و مردم برای تهیه روغن با مشکل مواجه شده‌اند. 
این در شرایطی است که درگیری‌های روسیه و اوکراین نیز با توجه به تامین بخشی از روغن خام وارداتی مورد نیاز کشور از اوکراین و افزایش بهای جهانی روغن خام در پی این درگیری‌ها، بر ارزیابی‌ها از وضعیت آینده بازار بی‌تأثیر نبوده و پیش‌بینی کمبود و گرانی در آینده نزدیک موجب شده بخشی از ذخایری که گفته می‌شد بازار را تا پایان ماه رمضان تامین خواهد کرد در پستوهای توزیع‌کننده‌ها و فروشندگان جا خوش کند و به ویترین‌ها راه نیابد.

روغن با نرخ آزاد فراوان است
به‌نظر می‌رسد مشکلات تامین روغن به خرده‌فروشی‌ها منحصر نیست و توزیع این کالا در بنکداری‌ها هم با مشکلاتی مواجه است. 
دبیر اتحادیه بنکداران تهران در زمینه وضعیت کنونی بازار روغن به همشهری گفت: صفر تا صد روغن از توزیع، سهمیه‌بندی، تامین مواداولیه و قیمت‌گذاری در اختیار دولت است و ما هیچ دخالتی در این زمینه نداریم، اگر روغن سهمیه‌ای با نرخ مصوب به ما بدهند، می‌فروشیم و اگر ندهند هم روغن با نرخ آزاد در بازار فراوان است. قاسمعلی حسنی با اشاره به مشکلات اخیر توزیع روغن در بنکداری‌ها افزود: سهمیه روغن بنکداری‌ها بسیار کم و ماهی چند کارتن است و کفاف مصرف بنکداری که روزی چند هزار کارتن فروش دارد را نمی‌دهد.
او با بیان اینکه توزیع روغن به همراه اجناس تحمیلی در دستور کار شرکت‌های توزیع‌کننده است، افزود: سهمیه روغن بنکداری‌ها با اجناسی مثل کیک، کنسرو ماهی‌تن، آبمیوه، رب گوجه‌فرنگی و حتی اقلام بسیار بی‌ربطی مثل باتری قلمی به بنکدارها فروخته می‌شود و اگر بنکدار به‌طور مثال 100کارتن روغن بخواهد باید 25کارتن جنس تحمیلی که سودی برایش ندارد را هم همراه روغن تحویل بگیرد؛ در غیر این صورت شرکت توزیع‌کننده، روغن را نمی‌فروشد. حسنی با اشاره به فراوان بودن روغن با نرخ آزاد گفت: ما خواهان آزاد شدن قیمت روغن هستیم که بتوانیم با خیال راحت خرید و فروش را انجام دهیم چون هم‌اکنون بسیاری از افراد همین روغن وارد شده با ارز دولتی را به‌صورت غیرمجاز در بازار با نرخ آزاد خرید و فروش می‌کنند.

دولت قول داده روغن خام را تامین کند
انجمن صنفی صنایع روغن نباتی، ازجمله تشکل‌هایی بود که در همان هفته‌های ابتدایی ایجاد تنش در بازار روغن در بهمن سال گذشته، طی نامه‌ای به وزارت صمت نسبت به کمبود روغن خام و احتمال ایجاد مشکل در تامین روغن خانوار و صنعت هشدار داد اما در ادامه و با خروج بحث تغییر نرخ ارز از دستور کار دولت و حتی بعد از آغاز بحران اوکراین اعلام کرد که ذخایر تا چند ماهی کافی است و بازار مشکلی نخواهد داشت. 
دبیر این انجمن روز گذشته در گفت‌وگو با همشهری درباره وضعیت کنونی بازار روغن کشور گفت: من هنوز موردی از کمبود در بازار مشاهده نکردم و اگر هم کمبودی هست احتمالا بخشی از آن ناشی از تعطیلات عید بوده اما با این حال جنگ روسیه و اوکراین، تامین مواداولیه را برای تولیدکنندگان بسیار سخت‌تر از قبل کرده و با توجه به افزایش شدید تقاضا نسبت به عرضه در بازار جهانی، میزان تولید روغن در کشور کاهش یافته است. امیرهوشنگ بیرشک در عین حال با ابراز خوش‌بینی نسبت به شرایط بازار در آینده نزدیک افزود: با سیاست‌هایی که وزارت جهادکشاورزی و شرکت بازرگانی دولتی در پیش گرفته و اعلام کرده‌اند، قرار شده مواداولیه در اختیار کارخانه‌ها قرار گیرد تا تولید به میزان سال قبل بازگردد.

نرخ ارز، قیمت روغن را تعیین می‌کند
دبیر انجمن صنایع روغن نباتی درباره تامین روغن خام از مبادی غیر از اوکراین گفت: کشورهایی مثل آرژانتین و خود روسیه هم روغن خام دارند و قرار است روغن خام مورد نیاز تولید از این کشورها تامین شود اما هم‌اکنون تقاضا بالاست و قیمت هم بالاتر رفته است. 
بیرشک ذخایر کنونی روغن خام را حداقل تا  3، 4ماه آینده کافی دانست و اضافه کرد: در صورت تامین روغن خام از سوی شرکت بازرگانی دولتی شاهد هیچ کمبودی در بازار نخواهیم بود اما ممکن است قیمت تغییر کند.
 بیرشک درباره اینکه درصد افزایش قیمت روغن چقدر خواهد بود گفت: این محاسبات باید از سوی سازمان حمایت انجام شود ولی مهم‌ترین مولفه‌ای که در تعیین قیمت روغن نباتی مؤثر است نرخ ارز است؛ اینکه آیا نرخ ارز واردات همان 4200 باقی خواهد ماند یا خیر و یارانه چگونه توزیع خواهد شد در قیمت نهایی روغن را تعیین می‌کند.

مشکلات تامین روغن صنایع
تامین روغن صنایع نیز در 3ماه پایانی سال گذشته با اما و اگرهایی همراه بود و بعضی صنایع وابسته به روغن، سهمیه خود را بسیار دیر و کمتر از میزان مورد نیاز دریافت کردند. 
مسعود بختیاری، نایب‌رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صنایع کنسرو درباره وضعیت کنونی تامین روغن صنایع به همشهری گفت: تامین روغن صنایع کنسرو آنقدر دیر انجام شد که بسیاری از اعضای سندیکا هنوز موفق به دریافت سهمیه اسفندماه خود نشده‌اند. او افزود: سهمیه تخصیصی در حدی نبود که نیاز تولیدکنندگان را تامین کند اما همان سهمیه اندک نیز هنوز به‌طور کامل تامین نشده است. به‌گفته بختیاری میزان مورد نیاز روغن صنایع کنسرو تا ماه رمضان 10هزار تن بود که دولت 5هزار تن آن را تخصیص‌داد.