رشد صادرات در زمانه تحریم

ارزش صادرات کالایی بدون نفت خام ایران در سال 1400، از دو برآورد قبلی متولیان حوزه صادرات در دولت سیزدهم نیز بالاتر رفت و با رسیدن به رقم 48میلیارد دلار، رکورد صادرات کالایی بدون نفت خام در دهه 90را شکست.
به گزارش همشهری، به مدد گشایش‌های ایجاد شده در مسیر صادرات، ارزش صادرات کالایی بدون نفت خام ایران در سال 1400با رشد 37درصدی، به بالاترین رقم در دهه 90رسید؛ البته بخشی از این رشد ارزش ناشی از جهش قیمت‌های جهانی است و همچنان رکورد حجم صادرات غیرنفتی به سال 1398اختصاص دارد که وزن محموله‌های صادراتی آن حدود 10درصد بیش از سال 1400بوده است.

کارنامه تجارت خارجی 1400
تجارت خارجی ایران در سال گذشته 162میلیون تن کالا به ارزش 100میلیارد دلار بوده درحالی‌که در سال 1399کل تجارت خارجی ایران از 147میلیون تن به ارزش 73.9میلیارد دلار فراتر نرفته بود. با این حساب، آمارهای سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد تجارت خارجی ایران در سال 1400، ازنظر وزن 10درصد و ازنظر ارزش 35درصد بیش از سال 1399بوده است. از مجموع این تجارت کالایی، سهم صادرات معادل 122میلیون تن به ارزش 48میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 1399ازنظر وزن 7درصد و ازنظر ارزش 37درصد افزایش نشان می‌دهد. 
از سوی دیگر سهم واردات از تجارت خارجی ایران در سال 1400نیز به 40میلیون تن به ارزش 52میلیارد دلار رسیده که ازنظر وزن 19درصد و ازنظر ارزش 34درصد نسبت به سال 1399بیشتر است. درنهایت، کارنامه تجارت خارجی ایران در سال گذشته نشان می‌دهد ارزش صادرات غیرنفتی در این سال به بالاترین حد در دهه 90رسیده و همزمان ارزش واردات در سال 1400نیز بعد از سال 1390در رتبه دوم دهه 90جای گرفته است. در این میان، کسری تراز تجاری کشور نیز در مقایسه با سال قبل 3درصد افزایش پیدا کرده و به منفی 4میلیارد دلار رسیده است. به‌عبارت دیگر، در سال گذشته، علاوه بر ارزهای حاصل از صادرات، 4میلیارد دلار از ذخایر ارزی داخل کشور نیز به تأمین اعتبار واردات کالا اختصاص پیدا کرده است.

رونق واردات در اسفند
آمارهای مقدماتی ارائه شده در مورد تجارت خارجی ایران در سال 1400حاکی است با وجود ثبت رکورد افزایش صادرات در این سال، در اسفندماه گذشته این روند حکمفرما نبوده و برعکس صادرات نسبت به بهمن‌ماه افت داشته؛ اما واردات با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. براساس آمارها، در اسفند 1400، بالغ‌بر 9میلیون و 342هزار تن کالا به ارزش 4میلیارد و 483میلیون دلار از کشور صادر شده که این میزان نسبت به بهمن‌ماه 5.7درصد کاهش نشان می‌دهد. این در حالی است که در این ماه، واردات ایران به 5میلیارد و 423میلیون دلار رسیده نسبت به بهمن‌ماه بیانگر جهش 47درصدی است و نسبت به اسفند سال 1399نیز از افزایش 18.6درصدی حکایت دارد. محاسبات آماری نشان می‌دهد درنتیجه این چرخش در تجارت اسفندماه، کسری تراز تجاری کشور در این ماه 940میلیون دلار بیشتر شده؛ هرچند عمده کالاهای وارداتی ایران کالای اساسی، مواد خام و ماشین‌آلات تولید است و از این منظر می‌توان امیدوار بود که این افزایش واردات به بهبود تولید و رشد دوباره صادرات منجر شود.

مقاصد و مبادی تجارت
آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد در کل سال 1400، کشورهای امارات، چین، ترکیه، آلمان و روسیه ۵ کشور عمده صادرات کالا به ایران بوده‌اند و در مقابل کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات و افغانستان نیز ۵ خریدار عمده کالا از کشورمان بوده‌اند. یکی از نکات این فهرست تجاری این است که در سال 1400کشور سوئیس از لیست 5کشور عمده فروشنده کالا به ایران حذف شده و روسیه جای آن را گرفته است. نکته دیگر نیز اینکه ترانزیت کالاهای خارجی از فضای سرزمینی ایران در سال ۱۴۰۰ نیز با رشد ۶۸ درصدی نسبت به سال قبل به ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده است. علیرضا پیمان‌پاک، رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران از هدف‌گذاری 55میلیارد دلاری صادرات در سال 1401سخن گفته و تعیین مقاصد صادراتی مانند کشورهای همسایه، منطقه اوراسیا، شرق و جنوب شرق آسیا، شبه‌قاره هند و کشورهای منتخب آفریقایی و سایر بازارهای بزرگ تجاری دنیا را از اولویت‌های این سازمان در سال جدید عنوان کرده است.