هشدار فرونشست در تخت جمشید

پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید ـ پرسپولیس با انتشار عکسی قدیمی از این محوطه باستانی، نسبت به خشکسالی و بی‌آبی در کشور هشدار داد  و نوشت: «فاجعه خشکسالی و بی‌آبی کشور را بیش از پیش جدی بگیریم.» بیشتر از یک‌دهه است درباره خشکسالی و پدیده فرونشست و فروچاله در محدوده میراث جهانی تخت‌جمشید ـ پرسپولیس هشدار داده شده است. علاوه‌بر این، حمید فدایی ـ مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌‌جمشید ـ با بحرانی‌شدن فرونشست‌ها در استان فارس، این نکته را یادآور شده که در کنار خشکسالی، مدیریت نشدن منابع آبی و حفر چاه‌های غیرمجاز در نقاط مختلف خصوصا در دشت مرودشت و محدوده سایت تخت‌جمشید و نقش رستم، از عوامل مهم مؤثر بر وقوع پدیده فرونشست بوده است.
‌به گزارش ایسنا، سال۱۳۹۵ سازمان میراث فرهنگی در نامه‌ای به استاندار وقت فارس، درباره ۱۶هزار حلقه چاه در مرودشت که ۵۰ درصد آنها غیرقانونی ایجاد شده بود، هشدار داد و خواستار توقف حفر چاه‌های کشاورزی شد. از آن پس، سازمان جهادکشاورزی و اداره کل آب منطقه‌ای فارس، صدور مجوز حفر چاه در مرودشت را متوقف کردند.
 با وجود این، در گزارش‌های پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید اشاره شده که تعدادی از چاه‌ها پس از دستور توقف، مجوز حفاری گرفته‌اند. در سال۱۳۹۷، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید نیز نسبت به کاشت «شلتوک» (برنج) با وجود خشکسالی در دشت مرودشت و در محدوده پرسپولیس معترض شد و گفت علائمی از وجود ترک در «نقش رستم» و محدوده‌هایی از اراضی تخت‌جمشید در سطح زمین مشاهده شده است. سال۹۸ مدیر آبفای استان فارس گفته بود: برداشت‌های بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی موجب شده استان فارس با بحران فرونشست‌های اراضی روبه‌رو شود و این بحران به حدی است که این استان را در رده اول فرونشست زمین در جهان قرار داده است. به‌طوری که استاندارد فرونشست در سال 4میلی‌متر است اما در استان فارس میزان فرونشست سالانه میانگین بین 6 تا 8‌سانتی‌متر گزارش شده است. آخرین مطالعات روی پدیده فرونشست در استان فارس نیز نشان می‌دهد فرونشست مرودشت مجموعه تاریخی «نقش رستم» را تحت‌تأثیر قرار داده و تا ۳۰۰متری سازه «تخت‌جمشید» ادامه پیدا کرده است.
دانشگاه شیراز هشدار داده درصورتی که جلوی این روند گرفته نشود، در محوطه تخت‌جمشید فروچاله رخ خواهد داد. عزت‌الله رئیسی‌اردکانی، استاد گروه آب‌شناسی دانشگاه شیراز که در حوزه آب و فرونشست در استان فارس مطالعاتی داشته است، تابستان سال۱۴۰۰ در یک مصاحبه‌گفته بود: در این مطالعات متوجه شکافی به طول ۳۰۰متر و عرض یک‌متر و به عمق ۱۰۰‌متر شدیم که در «نقش رستم» حدود ۳۰سانتی‌متر افت را نشان می‌دهد و از این‌رو است که وضعیت تخت‌جمشید نگران‌کننده است.