فراموشی ویروس در تعطیلات

تعطیلات نوروز با کاهش قابل‌توجهی در آمار مرگ و بستری به پایان رسید. آمارهای منتشر شده از وضعیت ابتلا، بستری و مرگ‌های کرونایی از ابتدای فروردین تا روز گذشته با درنظر گرفتن نوساناتی در آمار، حکایت از روند نزولی در بستری‌ها و مرگ‌ها دارد؛ به‌طوری‌که نخستین روز تعطیلات با 52مورد مرگ شروع شد و روز گذشته تنها 37مورد مرگ به ثبت رسید. هر چند که آمار بستری‌ها نسبت به نخستین روز فروردین صعودی شده و روند ابتلا هم کمی به سمت افزایش آمار پیش رفته است، با این همه برآوردها حکایت از وضعیت کنترل شده‌ای از شیوع کرونا در کشور دارد. از تهران هم خبر می‌رسد که تعداد مرگ‌های کرونایی در چند روز گذشته یک‌رقمی شده است. این را نادر توکلی، معاون درمان فرماندهی عملیات مقابله با کرونای استان تهران به ایسنا می‌گوید. به‌گفته او، تعداد بستری‌های روزانه در تهران به زیر 200نفر رسیده و حالا هم تعداد بستری‌های این استان 880نفر اعلام شده است. با این حال او هم مانند سایر متخصصان تأکید می‌کند که تأثیر تجمع‌ها و سفرهای نوروزی را حداقل تا 2هفته دیگر می‌توان مشاهده کرد و پیش‌بینی می‌کند که تا آخر فروردین، میزان ابتلا به بیماری با افزایش مواجه شود. حمید سوری، اپیدمیولوژیست و رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری ستاد ملی مقابله با کرونا در گفت‌وگو با همشهری هم نگران وضعیت آینده شیوع ویروس در کشور است؛ آن هم در شرایطی که نه پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود و نه اقدامی برای کنترل شیوع صورت می‌گیرد.

استفاده از ماسک به نصف رسید
نتایج مدیریت هوشمند کرونا از 3تا 13فروردین نشان می‌دهد میزان رعایت بهداشت فردی مربوط به کرونا در مکان‌های عمومی 53.97درصد بوده است که رعایت آن در استان‌های هرمزگان، تهران و قم کمتر از سایر استان‌ها و در کرمانشاه، مرکزی و سمنان بیشتر از سایر استان‌ها بوده است. همچنین براساس بررسی که از 3تا 10فروردین انجام شده میزان استفاده از ماسک در کشور به 50.35درصد رسیده است؛ مازندران 39.37درصد و هرمزگان 73.22درصد. براساس اعلام وزارت بهداشت، مراکز ورزشی، نانوایی‌ها و تالارهای پذیرایی کمترین میزان استفاده از ماسک را داشتند. به اعتقاد رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری ستاد ملی مقابله با کرونا، کشور در وضعیت خاموش کرونایی به سر می‌برد: «شواهد نشان می‌دهد در چند هفته اخیر، به‌دلیل تعطیلات یا دلایل دیگر، اقدامات مؤثر و معناداری برای مدیریت اپیدمی کرونا صورت نگرفته است؛ این در حالی است که شواهد حکایت از چرخش ویروس در کشورهای مختلف دنیا دارد. هم‌اکنون زیرسویه BA2 اومیکرون، در دنیا مشکلاتی ایجاد کرده و باعث شده تا در برخی از کشورهای اروپایی پیک جدیدی رقم بخورد.» او از اینکه در کشور پایشی در ارتباط با سویه غالب نمی‌شود، انتقاد می‌کند و می‌گوید: «ما اطلاعی نداریم که هم‌اکنون واریانت جدیدی وارد کشور شده یا سویه غالب چیست؛ چرا که این مسئله رصد نمی‌شود، اما با توجه به شیوع زیرسویه BA2در کشورهای همسایه، به‌نظر می‌رسد که در ایران بیشترین موارد ابتلا به همین ویروس است که نسبت به‌خود سویه اومیکرون سرایت بالاتری دارد.» به‌گفته سوری، باید امکان دسترسی به داده‌ها و اطلاعات درباره شیوع کرونا وجود داشته باشد، هم‌اکنون این اتفاق نیفتاده و این اطلاعات در انحصار افراد معدودی قرار گرفته است که شاید درک درستی از تجزیه و تحلیل آنها ندارند.

 جامعه با کرونا رها شده است
او تأکید می‌کند که آنچه درباره وضعیت شیوع کرونا مهم است، تعداد ابتلاست، اما از آنجایی که بیماریابی در کشور به درستی انجام نمی‌شود، نمی‌توان به‌درستی درباره آن اظهارنظر کرد: «آمار مرگ‌ها کاهش پیدا کرده است؛ البته در مرگ‌ها تنها تست‌های مثبت را درنظر می‌گیرند و ممکن است موارد بیش از اینها باشد. امیدواریم این روند ادامه پیدا کند؛ هر چند که هنوز نگرانی‌هایی وجود دارد؛ چراکه اقدامات مؤثری برای مهار بیماری صورت نمی‌گیرد و ویروس در چرخش است و به‌نظر می‌رسد در چند هفته پیش‌رو، آشفتگی‌هایی در روند اپیدمی شاهد باشیم.» به‌گفته او، باید میزان تست‌های کرونا افزایش پیدا کند و میزان ایمنی جامعه سنجیده شود؛ آن هم در شرایطی که قرار است تمام کلاس‌های درس به‌صورت حضوری برگزار شود باید مشخص شود که میزان ایمنی به‌ویژه در میان دانش‌آموزان چقدر است: «سطح خطر در جامعه به تفکیک گروه‌های مختلف باید برآورد شود، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد اپیدمی در حال حذف یا ریشه‌کنی است. برای خاموش کردن اپیدمی باید روندی وجود داشته باشد، در ابتدا باید چرخش ویروس کنترل شود، بعد زنجیره انتقال قطع شود و پس از آن به سمت حذف اپیدمی رفت. پس از همه این مراحل باید مراقب بود که اپیدمی دوباره شعله‌ور نشود.»
سوری معتقد است که جامعه از نظر مهار کرونا رها شده است، روش‌های محافظتی به‌شدت کاهش پیدا کرده و اگر هم کسی رعایت می‌کند، براساس تصمیم شخصی این کار را انجام می‌دهد: «پس از بازگشایی مدارس، احتمال گردش ویروس در جامعه بیشتر هم می‌شود و احتمال طغیان بیماری وجود دارد. در هفته‌های آینده احتمالا شاهد خیز ویروس خواهیم بود.»
آخرین گزارش‌ وزارت بهداشت حکایت از افزایش تعداد شهرهای قرمز دارد؛ به‌طوری‌که تعداد این شهرها از 24به 36شهر رسیده است. این اپیدمیولوژیست در ادامه درباره اینکه گفته می‌شود اگر تعداد موارد ابتلا یا بستری به عدد مشخصی برسد به معنای مهار و حذف بیماری در کشور است، توضیح می‌دهد: «برای بررسی روند حرکت ویروس در کشور، باید 2دوره بیماری، یعنی 28روز را درنظر گرفت. اگر در این مدت موارد بستری و مرگ، کاهش پیدا کرد یا افزایشی نداشت، می‌توان گفت که بیماری مهار یا کنترل شده است. آنچه اکنون شاهد آن هستیم، نوسان در آمار است. از سوی دیگر در تعطیلات، مردم کمتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و تمایل کمتری برای بستری دارند؛ به همین دلیل احتمال اینکه آمارها بالا یا پایین باشد، بسیار زیاد است.»
به‌گفته او، به تمام این موارد باید افراد بدون علامت را هم اضافه کرد که می‌توانند ناقلان خطرناکی باشند و سبب مرگ نفر دیگری شوند: «اگر وضعیت بیماریابی در کشور خوب بود و اطلاعات به‌درستی ثبت می‌شد، شاید می‌توانستیم عددی برای کنترل و مهار بیماری اعلام کنیم. باید با احتیاط درباره عددها صحبت کرد؛ چراکه دسترسی به اطلاعات ریز وجود ندارد.»