اوکراین؛ 40 روز جنگ، 10 میلیون آواره

40روز نبرد در اوکراین، 10میلیون شهروند این کشور را از خانه‌هایشان فراری داده و 4میلیون نفر از آنها، مجبور شده‌اند به کشورهای همسایه پناهنده شوند. هیچ‌کدام از آنها نمی‌توانند به بازگشت به خانه امیدوار باشند چون به‌نظر نمی‌رسد که پایان جنگ، فعلا ممکن باشد.
مسکو که امیدوار بود خیلی سریع به اهداف خود در اوکراین برسد، با تغییر تاکتیک در نبرد، بر جبهه شرق تمرکز کرده و از حضور نیروهایش در شمال کاسته است. در سوی دیگر، این کشور در عرصه انرژی هم موضعی تهاجمی علیه غرب گرفته و احتمال دارد به‌زودی تنش‌هایش با غرب، حتی از این هم بیشتر اوج بگیرد. همه این اتفاق‌ها در شرایطی می‌افتد که هیچ‌کس، دست‌کم حالا، به نتیجه مذاکرات صلح امیدوار نیست. ارتباط بین دوطرف جبهه‌ها چنان تیره است که حتی کار انتقال غیرنظامیان از مناطق جنگی هم به سختی پیش می‌رود و چند تلاش برای خروج آنها، ناکام مانده است.

10میلیون آواره
بیشترین آسیب را از این جنگ، میلیون‌ها اوکراینی دیده‌اند که مجبور به ترک خانه و شهرشان شده‌اند. به گزارش سازمان ملل، بیش از 10میلیون اوکراینی از خانه‌هایشان فرار کرده‌ و از این میان، بیش از 4میلیون نفر به کشورهای همسایه پناهنده شده‌اند.
30درصد از این افراد از کی‌یف، پایتخت اوکراین، 36درصد از ‌آنها از شرق و 20درصد از آنها هم از شمال کشور فرار کرده‌اند و بسیاری از این افراد، خود را به غرب کشور رسانده‌اند. گفته می‌شود که بیش از نیمی از افرادی که از خانه‌هایشان فرار کرده‌اند زنان هستند. اولین مقصد پناهندگان اوکراینی، لهستان در مرز غربی است؛ کشوری که تا حالا میزبان بیش از 2میلیون و 337هزار نفر بوده است. رومانی (610هزار)، مولداوی (388هزار)، مجارستان (365هزار)، روسیه (350هزار)، اسلواکی (282هزار) و روسیه سفید (11هزار)، دیگر کشورهای میزبان پناهندگان اوکراینی هستند.
این افراد معمولا خود را با قطار به مرزهای اوکراین می‌رسانند و آنجا بعد از انتظار در صف‌های طولانی، مجوز ورود به کشورهای همسایه را دریافت می‌کنند.

تمرکز بر شرق
تعداد آوارگان بسیار چشمگیر است. با این حال انتظار می‌رود در روزهای آینده و در پی تغییر تاکتیکی روسیه در نبرد اوکراین، بیشتر شود. دیروز ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین به مردم هشدار داد که نبردهای سختی در شرق اوکراین در اطراف دونباس و خارکیف پیش روی اوکراین است. به گزارش الجزیره، او گفته است نشانه‌های قابل‌توجهی از عقب‌نشینی نیروهای روسیه از شمال اوکراین دیده می‌شود.
میخایلو پودولسکی، مشاور رئیس‌جمهور اوکراین هم گفته است که نیروهای روسیه، دریی عقب‌نشینی سریع از اطراف کی‌یف و شهر چرنی‌گیف از شمال کشور هستند. او در حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی نوشته است: «با عقب‌نشینی سریع روس‌ها از کی‌یف و چرنی‌گیف کاملا مشخص است که روس‌ها تاکتیک دیگری را در اولویت قرار داده‌اند؛ تقویت شرق و جنوب.» به گزارش رویترز، از روزهای پیش انتظار می‌رفت که روسیه تمرکز خود را بر مناطق شرقی اوکراین بیشتر کند؛ چون مسکو اعلام کرده بود که به نشانه حسن نیت، تهاجم خود را در اطراف کی‌یف و شمال کاهش می‌دهد تا روی «آزادسازی» منطقه دونباس در جنوب شرقی تمرکز کند.
با این حال روایت اوکراین و متحدان غربی این کشور این است که روسیه بعد از تحمل شکست‌های چشمگیر در پاتک‌های اوکراینی در اطراف کی‌یف و مناطق شمالی، می‌خواهد دوباره خود را سازماندهی کند. زلینسکی درباره وضعیت در شرق گفته است: «وضعیت در جنوب و در منطقه دونباس به‌شدت سخت است.»
تاکتیک جدید روسیه برای تمرکز بر جنوب و شرق اوکراین می‌تواند درصورت رسیدن به نتیجه، پیامدهای فاجعه‌باری برای کی‌یف داشته باشد. به گزارش آسوشیتدپرس، روسیه می‌خواهد با در هم کوبیدن ارتش اوکراین در شرق، دست بالا را در مذاکرات آینده داشته باشد و شرایط خود را به کی‌یف تحمیل کند.
ارتش اوکراین به‌خاطر درگیری‌ها با جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه در شرق این کشور در 8سال اخیر، بیشتر توان خود را در این سو متمرکز کرده است. اگر روسیه بتواند این بخش عظیم از ارتش اوکراین را در دونباس که قلب صنعتی این کشور به شمار می‌رود،  شکست بدهد، می‌تواند شرایط خود را به کی‌یف تحمیل کند. برخی معتقدند که در این صورت، مسکو می‌تواند حتی به هدف تقسیم اوکراین به 2کشور هم نزدیک شود.
از نظر برخی کارشناسان، این تغییر تاکتیک می‌تواند نشانه این موضوع باشد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از پیروزی برق‌آسا در اوکراین ناامید شده و ناکامی این هدف را قبول کرده و مجبور شده است تا اهداف خود در اوکراین را تقلیل دهد و امیدوار است زودتر به پایان این بحران برسد.
تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه، باعث شده است اقتصاد این کشور به‌شدت تحت فشار قرار بگیرد. به‌نظر می‌رسد روسیه، در مواجهه با فشارهای اقتصادی غرب هم تغییر موضع داده و می‌خواهد صادرات انرژی به اروپا را به ابزاری برای فشار وارد کردن به غرب تبدیل کند.

بحران انرژی؟
پوتین، کشورهای غربی را تهدید کرده است که اگر پول واردات گاز خود از روسیه را به واحد پول این کشور پرداخت نکنند، قراردادهایی که یک‌سوم گاز اروپا را تامین می‌کند، معلق خواهد کرد. این جدی‌ترین تهدید روسیه علیه غرب در مسئله تامین انرژی این قاره بوده است. اروپا حدود 40درصد گاز خود را از روسیه وارد می‌کند. دولت‌های اروپایی این تهدید را رد کرده‌اند و آلمان، بزرگ‌ترین مشتری گاز روسیه، این موضع روسیه را باج‌گیری خوانده است. با این حال مسکو مکانیزمی را ارائه کرده است که بر اساس آن، خریداران می‌توانند پول گاز خود را از طریق یک بانک روسیه به‌صورت روبل پرداخت کنند. کشورهای اروپایی می‌گویند درخواست پوتین، ‌نقض قرارداد مسکو با کشورهایشان است و تن به چنین کاری نخواهند داد. در این شرایط، تنها راهی که روسیه را قادر می‌سازد تا کشورها را مجبور کند پول واردات را به روبل بپردازند، این خواهد بود که جلوی صادرات گاز را بگیرد. این کار که حتی در اوج بحران جنگ سرد هم انجام نشده است، بحرانی بی‌سابقه ایجاد خواهد کرد.
با این وضعیت، کمتر کسی در اوکراین انتظار دارد که مذاکرات صلح که دیروز از سر گرفته شد، به این زودی به نتیجه برسد. تا قبل از آن، مهم‌ترین مسئله برای بسیاری در اوکراین، تخلیه غیرنظامیان از مناطق درگیری است.

عملیات غیرممکن
تا دیروز چند تلاش دولت اوکراین و سازمان جهانی صلیب سرخ برای انتقال امن غیرنظامیان از مناطق درگیری ناکام مانده بود. دیروز دولت اعلام کرد که 8دالان برای انتقال غیرنظامیان در مناطق درگیری ایجاد خواهد کرد. پیش از این چنین تلاش‌هایی با ناکامی مواجه شده بود. در این میان، تلاش‌های ناکام صلیب سرخ در بندر ماریپول در جنوب شرقی خبرساز شده است. صلیب سرخ گفته است که جمعه به‌خاطر بمباران شدید روس‌ها موفق به امدادرسانی و خارج کردن غیرنظامیان نشده است. حدود 160هزار غیرنظامی در این شهر زیر آتش هستند و در تامین آب و غذا و کمک‌های دارویی با مشکل مواجهند.
این سازمان این اتهام را به‌شدت رد کرده است.
ماریپول هدفی به‌شدت مهم برای روس‌هاست و درصورت سقوط این شهر، مسکو بر یکی از بزرگ‌ترین بنادر اوکراین کنترل خواهد داشت و قادر خواهد بود دالانی زمینی از کریمه تا لوهانسک و دونتسک در شرق که تحت کنترل جدایی‌طلبان است، باز کند.

مکث
خط خبر
   مقامات اوکراینی دیروز اعلام کردند که بیش از 6هزار و 200نفر از شهرهای مختلف این کشور تخلیه شدند.
   رئیس امور انسان‌دوستانه سازمان ملل امروز به مسکو و بعد از آن به کی‌یف سفر می‌کند تا درباره تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس با مقامات 2کشور مذاکره کند. 
   یونسکو اعلام کرده است که ده‌ها سایت فرهنگی اوکراین در درگیری‌ها آسیب دیده‌اند. 
   رئیس سازمان فضایی روسیه در توییت‌هایی تهدید کرده است که این کشور همکاری با ایستگاه بین‌المللی فضایی را پایان خواهد داد.