چرا نباید سبزی صحرایی چید؟

عباس محمدی- فعال محیط‌زیست

 باز بهار است و صدها هزار «طبیعت‌دوست» به کوه و دشت می‌روند تا سبزی کوهی یا صحرایی بچینند. همزمان چند هزار کاسب مفت‌بر هم در این زمینه شروع به جمع‌آوری تجاری انواع گیاهان کوهستانی می‌کنند تا چیزهایی را که کمترین تلاشی برای تولیدش نداشته‌اند، به بازار برسانند. بی‌تردید مقام‌های رسمی باید با این پدیده مخرب که روز‌به‌روز ابعاد گسترده‌تری می‌یابد، مقابله کنند. و البته وظیفه تک‌تک مردم هم هست که به دلایل زیر از چیدن هرگونه گل و گیاه از طبیعت خودداری کنند و به کسانی هم که چنین می‌کنند تذکر بدهند.
1- چیدن گیاهانی که ریشه و غده زیرزمین‌شان مصرف می‌شود (مانند پیازها و سیرهای کوهی) و مستقیماً سبب تسریع روند انقراض آنها می‌شود.
2- چیدن برگ و ساقه گیاهان هم عملکرد طبیعی آنها را به‌شدت مختل می‌سازد و غالباً مانع رسیدن گیاه به وضعیت گلدهی یا بذرافشانی به میزان مناسب می‌شود.
3- در فصل بهار که خاک هنوز خیس است، ورود علف‌چینان به مرتع سبب کوبیده شدن خاک و در نتیجه موجب جلوگیری از رویش انبوهی از گیاهان می‌شود. کوه‌ها و دشت‌های کشور ما زیر فشار سهمگین دام‌های اضافه هستند و همه‌‌جا خاک در معرض فرسایش شدید و پوشش گیاهی در تنش جانفرساست. چیدن سبزی و گیاهان دارویی، آن هم در ابتدای فصل بهار که چرای دام به‌خاطر فرصت دادن به گل‌دهی گیاهان ممنوع است، فشار مضاعفی را بر زمین وارد می‌سازد.
4- بیشتر گیاهانی که به‌عنوان «سبزی صحرایی» یا گیاه دارویی برداشت می‌شوند، گیاهانی هستند که توسط دام چرا نمی‌شوند؛ برداشت این گیاهان توسط انسان، اثر چرای مفرط را تشدید و پهنه طبیعت را عاری از گیاه و مستعد فرسایش می‌کند.
5- تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک، سبب از دست رفتن خاصیت جذب آب می‌شود و در کشور ما که جزو سرزمین‌های خشک و کم آب است، این به‌معنای تیشه زدن به ریشه تمدن خودمان است.
6- جمعیت انسانی، امروزه چندین برابر چند دهه گذشته است و درصدی از مردم که به کوه و دشت می‌روند، بسیار بیشتر از زمان‌های گذشته است. به این دلیل، دیگر نمی‌توان گفت که پیشینیان ما هم علف می‌چیدند، پس ما هم می‌توانیم!
7- گیاهان خودرو جزو ذخیره‌های ژنتیک کشور و از دارایی‌های همگانی هستند، ما حق نداریم که برای استفاده شخصی آنها را برداشت کنیم.
8- همگان حق دارند که از زیبایی گیاهان لذت ببرند، نباید برای نفع شخصی خود چشم‌انداز کوه و دشت را مخدوش کنیم.
9- اطلاعات مربوط به «خاصیت» گیاهان مختلف غالباً غیرعلمی است و حتی بعضی از گیاهان که به‌عنوان دارو فروخته می‌شوند، دارای اثرات منفی بر سلامتی انسان هستند.
فراموش نکنیم که پایداری سرزمین و حفظ منابع آب و خاک وابسته به حفظ پوشش گیاهی است و هریک از ما مسئولیت اجتماعی داریم که از تخریب طبیعت کشورمان جلوگیری کنیم.