سال سخت اهل داستان

علی سلیمی، خبرنگار

سالی که به روزهای پایانی آن نزدیک می‌شویم برای اهالی ادبیات داستانی با وقایع و رویدادهای گوناگونی همراه بود که برخی از آنها بر فضای کلی این عرصه تأثیرگذار بوده است. از افت تیراژ و افزایش قیمت کتاب‌ها گرفته تا پیشتازی جشنواره‌های انتخاب کتاب سال ادبیات داستانی که از نظر کمیت رشد داشته اما صاحب‌نظران به افزایش کیفیت آنها به دیده شک می‎نگرند. در سال 1400اهالی ادبیات داستانی تعدادی از داستان‌نویسان نام‌آشنا را هم از دست دادند که درگذشت آنها ضایعه جبران‌ناپذیری برای این عرصه است. مجموع این رویدادها را در این گزارش پیگیری و مرور کرده‌ایم.

افت تیراژ و افزایش قیمت کتاب‌ها
چاپ و نشر کتاب‌های داستانی در سالی که به روزهای پایانی آن نزدیک می‌شویم، برای اهالی این عرصه چندان خوشایند نبود. موضوع گرانی کاغذ که از سال‌های قبل شروع شده بود، در این سال به اوج خود رسید و قیمت کتاب‌های منتشره در سال 1400در مقایسه با سال قبل تفاوت زیاد و نسبتا بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. به‌صورت تقریبی، قیمت کتاب‌های داستانی بین 30تا 50درصد افزایش یافت و رمان‌های حجیم(عامه‌پسند) بین 100تا 150هزار تومان قیمت خورد و در بخش ادبیات نخبه‌گرا هم قیمت‌های رایج بین 50تا 100هزار تومان بوده است. تیراژ کتاب‌های داستانی هم در این سال اغلب بین 300تا 500نسخه بوده است. البته این موضوع از سال‌های قبل به شکل پراکنده شروع شده بود که در این سال تقریبا فراگیر و رایج شد. نکته قابل توجه در این بازار نامتعارف، میدان ندادن به نویسندگان نوقلم بوده که اکثر ناشران ترجیح دادند در شرایط فعلی روی نویسندگان شناخته شده و آثارشان سرمایه‌گذاری کنند که تا حدودی سرمایه اولیه و سود آن تضمین شده باشد.

افتتاح نخستین کتابخانه عمومی ویژه «ادبیات داستانی» 
نخستین کتابخانه عمومی ویژه «ادبیات داستانی» با عنوان کتابخانه شهیدچمران مرداد‌ماه سال 1400با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در تهران افتتاح شد. در حاشیه این رویداد فرهنگی، با مساعدت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،3هزار جلد کتاب از کتابخانه شخصی زنده‌یاد ابوالفضل زورویی نصرآباد به کتابخانه ادبیات داستانی شهیدچمران اهدا شد.

‌پیشتازی جشنواره‌های انتخاب کتاب سال 
با آنکه بسیاری از جشنواره‌های انتخاب کتاب سال در سال 1400هم برگزار شد و آثار برگزیده را هم معرفی کردند اما کیفیت برخی از آنها نسبت به دوره‌های قبل به‌مراتب پایین‌تر بود و رضایت اهالی ادبیات داستانی را در پی نداشت. تعدادی از این جشنواره‌ها به‌صورت مجازی و بدون حضور افراد شرکت‌کننده برگزار شد و در تعدادی از جشنواره‌ها هم با حذف گزینه آثار برگزیده اول تا سوم، تنها به تقدیر از آثار شایسته اکتفا شد. البته برخی از این جشنواره‌ها هم کامل و با دست پر
‌سراغ کتاب‌های برگزیده رفتند.

جشنواره خاتم با دست پر‌ سراغ نویسندگان رفت
مراسم اختتامیه ششمین دوره جشنواره داستان‌نویسی خاتم با محوریت شخصیت پیامبر اکرم(ص) یکشنبه ۹ خرداد برگزار شد و هیأت‌های داوران بخش‌های بزرگسال و کودک‌ونوجوان، برگزیدگان و شایستگان تقدیر خود را معرفی کردند.
این جشنواره در انتخاب و اهدای جوایز به داستان‌نویسان کم نگذاشت و در همه بخش‌ها آثار برگزیده داشت؛ از تقدیری‌ها تا نفرات اول تا سوم در بخش‌های بزرگسال و کودک و نوجوان گرفته تا نفرات برتر در بخش بین‌الملل که برای این جشنواره آثار فرستاده بودند.

‌اختتامیه مجازی چهارمین دوره جایزه«ارغوان» 
چهارمین دوره جایزه داستان‌نویسی «ارغوان» با موضوع «آخرین سال قرن» در بخش داستان کوتاه با معرفی برگزیدگان و با گرامیداشت 2نویسنده فقید، اصغر عبداللهی و کامبوزیا پرتوی به‌دلیل شیوع بیماری کرونا به‌صورت مجازی برگزار شد. این دوره از جایزه ارغوان، 10نفر برگزیده از شهرهای مختلف داشت که اسامی آنها در مراسم اختتامیه اعلام شد.

انتخاب آثار برتر داستانی 25 سال اخیر ایران
برگزیدگان نهایی «داستان بیست‌وپنج» با رویکرد انتخاب آثار برتر داستانی 25سال اخیر ایران،
۲ اسفند مشخص و معرفی شدند.
برگزارکنندگان این‌رویداد، از طیف متنوعی از کارشناسان نظرسنجی کرده و از آنان خواسته بودند از میان فهرست صدوپنجاه‌تایی منتخب مخاطبان، آثار برگزیده از نظر خود را اعلام کنند. در این مرحله از استادان دانشگاه، مدرسان داستان‌نویسی، منتقدان ادبی، روزنامه‌نگاران، فعالان حوزه کتاب و کتابفروشان دعوت و طیف متنوعی از سلیقه‌ها گرد هم آورده شده بود و نهایتا با تجمیع آرای آنان فهرستی از 25 اثر شاخص داستانی از سال ۱۳۷۵ تا زمان حال تهیه و برگزیدگان اعلام شدند.