آدم بزرگ‌ها اینجا عاشق عدد و رقم شده‌اند

حسین نصری؛ پژوهشگر حوزه علم و فناوری

در جامعه ما الگوهای علمی و اخلاقی بی‌شماری وجود دارد. از پیامبر گرامی اسلام(ص) که اسوه‌ حسنه هستند تا سایر پیشوایان دینی، فیلسوفان بزرگ، شعرا، استادان و علمای بزرگ و شهدا که در جامعه ایرانی- اسلامی زیست داشته‌اند و اکنون هم در جامعه از این دست الگوها یافت می‌شود. تنها اقدام لازم، معرفی و شناساندن این الگوها به قشر جوان است. به بیان سعدی «مرد باید که گیرد اندر گوش، ور نوشته است پند بر دیوار». اگر در تشخیص و انتخاب الگوهای حقیقی دچار خطا بشویم، به بیراهه خواهیم رفت. در ساحت تعلیم و تربیت نیز به همین منوال است؛ برای اینکه به درجات علمی و اخلاقی بالاتر دست بیابیم، ضروری‌ترین اقدام انتخاب یک الگوی همه‌جانبه فکری، اخلاقی، رفتاری و... است؛ اما نقش نظام تعلیم و تربیت در تشخیص و معرفی الگوهای علمی، اخلاقی و رفتاری به قشر جوان چیست؟ نظام تعلیم و تربیت با بازتولید ارزش‌های جامعه می‌تواند در الگوی‌سازی و انسان‌سازی کمک‌یار جامعه باشد. اما آنچه می‌بینیم این است که بسیاری از جوانان جامعه در شناخت الگوهای تأثیرگذار دچار خطا می‌شوند و شوربختانه سازوکارهایی که در نظام علمی هم وجود دارد به این شناخت‌‌کور دامن می‌زنند. شاید یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیر‌گذار در این باره، پارادایم کمی‌گرایی حاکم بر نظامات دانشگاهی است؛ پارادایمی که مبنای آن شمارش عددی فعالیت‌های و اقدامات آکادمیک است. چند مقاله؟ چند کتاب؟ چه رتبه‌ای؟ چه نمره‌ای؟ و دیگر پرسش‌های مشابه که به ادبیات رایج در فضای علمی کشور تبدیل شده است. به تعبیر آنتوان دوسنت اگزوپری، نویسنده کتاب «شازده کوچولو» آدم بزرگ‌ها اینجا عاشق عدد و رقم‌ شده‌اند.