تعلل غرب مقابل ابتکار مذاکراتی ایران

مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+4درحالی این روزها همچنان در وین ادامه دارد که طرف‌های حاضر همچنان در عین امیدواری به نتیجه گفت‌وگوها، در موضع‌گیری پیرامون روند دستیابی به «توافق مثبت» احتیاط پیشه کرده‌اند. این درحالی‌است که به‌نظر می‌رسد با وجود پیشرفت‌های به‌دست آمده و همچنین چشم‌انداز روشن همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی ‌اتمی، تعلل واشنگتن در تصمیم‌گیری موضوع‌های باقی‌مانده همچنان حل نشده‌است.
به‌گزارش همشهری، تمرکز مذاکره‌کنندگان بر گام‌های کلیدی نهایی درحالی‌است که تأخیر طرف‌های غربی در تصمیم‌گیری سیاسی گمانه‌زنی درباره چشم‌انداز زمانی دقیق برای دستیابی به توافق را بیش‌از گذشته با ابهام مواجه کرده‌است؛ موضوعی که دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی نیز بر آن تأکید دارد.‌
با توجه به این موضوع دیروز علی شمخانی در توییتی تأخیر آمریکا در تصمیم‌گیری را دلیل ابهام در چشم‌انداز حصول توافق در وین دانست. وی دراین باره نوشت: «چشم‌انداز توافق در مذاکرات وین به‌دلیل تأخیر واشنگتن در اتخاذ تصمیم سیاسی، همچنان مبهم است. اولویت مذاکره‌کنندگان ایرانی حل و رفع موضوع‌های باقی‌مانده‌ای است که در ردیف خطوط قرمز محسوب می‌شود. دسترسی سریع به توافق قوی، نیازمند ارائه ابتکارهای جدید ازسوی همه طرف‌هاست.» شمخانی پیش‌از این تأکید کرده بود که مذاکره‌کنندگان کشورمان برای سرعت دادن به روند کسب نتیجه در وین، «اتخاذ ابتکارات مذاکراتی» را در دستور کار قرار داده‌اند.

واکنش ایران به درخواست تضمین روسیه
در چنین شرایطی اما به‌نظر می‌رسد مقام‌های سیاسی و رسانه‌های غربی در دقیقه90مذاکرات همچنان می‌کوشند با فضاسازی‌های تبلیغاتی، مذاکره‌کنندگان کشورمان را در ایستادگی بر خطوط قرمز مدنظر جمهوری‌اسلامی ایران تحت‌فشار قرار دهند؛ رویکردی که با ابتکارعمل تیم ‌ایرانی و طرح مطالبات واقع‌گرایانه شکست خورده ‌است.
با توجه به این موضوع طرف‌های غربی در روزهای اخیر بار دیگر تلاش کردند با موج‌سواری بر موضوع درخواست تضمین از سوی روسیه، روند دستیابی به «توافق مثبت» را به تأخیر بیندازند و به‌تبع آن، مذاکره‌کنندگان کشورمان را تحت‌فشار قرار دهند. این درحالی بود که مقام‌های کشورمان در روزهای اخیر بارها تأکید کرده‌اند تنها عامل مؤثر بر تعامل جمهوری‌اسلامی ایران با 1+4صرفا «منافع مردم ایران» خواهد بود و کنش‌های «مثبت» و «منفی» طرف‌های حاضر در مذاکرات با هدف «تأمین منافع» انجام می‌شود.
طرح درخواست تضمین روسیه از آمریکا در روزهای اخیر بازتاب‌های داخلی و خارجی وسیعی داشته‌است و تحلیل‌های مختلفی نیز درباره تأثیر این درخواست بر روند مذاکرات در وین ارائه شده‌است؛ درخواستی که با واکنش مقام‌های رسمی در تهران نیز مواجه شد. سخنگوی وزارت‌ امورخارجه در نشست‌خبری دیروز خود، تصریح کرد که روسیه تاکنون در جریان گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین رویکرد سازنده‌ای داشته ‌است.
سعید خطیب‌زاده همچنین با بیان اینکه «منتظریم جزئیات درخواست وزیر امور خارجه روسیه را از طریق مجاری دیپلماتیک بشنویم» بر پیگیری مذاکرات وین در مسیر ترسیم شده تأکید کرد و گفت: همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نباید محدود یا تحت‌تأثیر هیچ‌گونه تحریمی قرار گیرد؛ ازجمله همکاری‌های صلح‌آمیز ایران در این زمینه با چین و روسیه. او به این نکته هم اشاره کرد که مذاکره‌کنندگان کشورمان در راستای تحقق حداکثری منافع ملت ایران قدم برمی‌دارند و گفت‌وگوهای هسته‌ای را جلو می‌برند.

نقش توافق با آژانس در مذاکرات وین
تشریح نتایج سفر اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی به تهران و نقش آن در گشودن گره‌های موجود در مذاکرات از دیگر محورهای نشست‌ خبری دیروز سخنگوی وزارت‌ امورخارجه بود. خطیب‌زاده با بیان اینکه این سفر در چارچوب توافق‌های صورت‌گرفته در حوزه فنی میان ایران و آژانس انجام شد، بر رابطه مستقیم موجود میان پاسخ به سؤال‌های آژانس و رسیدن به توافق در وین تأکید کرد. وی همچنین عنوان کرد که در سفر اخیر گروسی توافق شد که براساس همکاری‌های جامع فنی میان ایران و آژانس یک تفاهم چند مرحله‌ای به‌دست آید؛ «سؤالاتی از سوی آژانس درباره برخی اماکن در ایران مطرح شده بود که ایران پاسخ آنها را داده بود، اما لازم بود در یک بستر زمانی تعیین و تعریف شده با چشم‌انداز روشن بدانیم که پرونده سؤالات بسته خواهد شد. براین اساس توافقی صورت گرفت که طی یکی، دو ماه آینده همه سؤالات با همکاری میان ایران و آژانس و با رویکرد فنی و فاصله‌گرفتن از رویکرد سیاسی یا فشارپذیری آژانس، پاسخ داده شود و این موضوع به سرانجام برسد.»

اختلاف‌های باقی‌مانده
سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان درباره اختلاف‌های باقی‌مانده در جریان مذاکرات وین نیز گفت که‌ نکات اختلافی باقی‌مانده «از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است»، البته به شرط اینکه موضوع جدیدی ازسوی طرف‌های حاضر در گفت‌وگوها اضافه نشود. خطیب‌زاده این نکته را هم اضافه‌کرد که در زمینه رفع اختلاف‌های باقی‌مانده، مذاکره‌کنندگان حاضر در وین در انتظار پاسخ طرف آمریکایی هستند؛ «اگر آمریکا رویکرد منطقی داشته باشد و دغدغه ایران و 1+4 را درنظر بگیرد و به این درخواست‌ها پاسخ مناسبی دهد، توافق در کمترین زمان در دسترس است.» وی بار دیگر بر عدم‌پذیرش هرگونه ضرب‌الاجل در گفت‌وگوهای وین تأکید کرد و گفت که مسیر بازگشت آمریکا به برجام «یک‌شبه» نخواهد بود؛ «توافقی که در وین انجام می‌شود، مسیر بازگشت آمریکا را در ازای پایبندی کامل و انجام تعهدات در ذیل برجام تعیین می‌کند و این مسیر برای آمریکا یک‌شبه نخواهد بود و چند ماهی به‌طول می‌انجامد و بستر زمانی برای آن در وین تعریف شده‌ است.»

رفتار آمریکا تغییر نکرده‌است
سخنگوی وزارت امورخارجه در این نشست به موضوع مذاکره مستقیم با آمریکا نیز اشاره و عنوان کرد که موضع جمهوری‌اسلامی ایران در این زمینه «تداوم‌دار» بوده و دچار «انقطاع» نشده‌است؛ «موضع حاکمیت این است که ما براساس رفتار آمریکا تصمیم می‌گیریم، نه براساس پیام‌های غیرشفاف. باید بدانیم چه نتیجه‌ای به‌دست خواهد آمد.»
خطیب‌زاده افزود:‌ تعهدهایی که واشنگتن باید بپذیرد، برای ما و 1+4 روشن است. تاکنون هیچ تغییری را در رفتار آمریکا در عرصه میدانی شاهد نبوده‌ایم. تحریم‌ها و فشار حداکثری ادامه داشته‌است و چشم‌انداز هر حرکت و ابتکاری، براساس منافع قطعی ملت ایران ترسیم خواهد شد.
وی به موضع چین در جریان مذاکرات وین هم اشاره کرد؛ «موضع چین یکی از سازنده‌ترین مواضعی بوده‌است که از روز اول تاکنون شاهد بوده‌ایم. چین موضع حمایتی از گفت‌وگوهای وین و موضع حمایتی از درخواست‌های مشروع ایران در جریان این مذاکرات داشته‌است و فکر می‌کنیم در همین بستر تا روز آخر نیز با چین جلو خواهیم رفت.»

مکث
گزارش برجامی امیرعبداللهیان به نمایندگان مجلس
وزیر امورخارجه کشورمان صبح دیروز در نشست هم‌اندیشی با حضور جمعی از نمایندگان مجلس حاضر شد و آخرین تحولات مرتبط با حوزه سیاست‌خارجی، به‌ویژه در زمینه گفت‌وگوهای وین و همچنین تحولات اوکراین را تشریح کرد. حسین امیرعبداللهیان در این نشست با اشاره به استقبال جمهوری اسلامی ایران از نهایی کردن یک توافق خوب و قوی، بر عزم کشورمان در زمینه رعایت خطوط قرمز تعیین شده و به‌ویژه تضمین‌های مؤثر اقتصادی و حداکثرسازی منافع جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد. وی افزود: ضمن ایستادگی در حفظ و رعایت خطوط قرمز، اجازه نخواهیم داد هیچ عامل خارجی منافع ملی کشور را در مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها، تحت‌تأثیر قرار دهد. یکی از نمایندگان مجلس درباره موضوع‌های مطرح‌شده در این نشست به تسنیم گفت که وزیر امورخارجه در این جلسه اعلام کرده‌است روند مذاکرات وین همچنان ادامه دارد و نتایج مذاکرات به مرور زمان و در بهار سال آینده مشخص خواهد شد. حجت‌الاسلام احمد حسین‌فلاحی افزود: امیرعبداللهیان همچنین اعلام کرد در جریان مذاکرات، در قالب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها به توافق‌هایی دست پیدا کرده‌ایم و رایزنی‌ها برای دستیابی به توافق و رفع اختلاف‌های باقی‌مانده همچنان ادامه دارد.