گرد وغبار وارداتی از 3کشور عربی

سیدمحمد فخار- روزنامه‌نگار

تغییر اقلیم موجب تشدید و تغییر جهت جریان‌های جوی شده است. برای نمونه گردو غباری که در روزهای اخیر آسمان شهرهای بسیاری از کشور را درنوردید، به‌طور کامل منشأ خارجی دارد. به گزارش همشهری از سازمان حفاظت محیط‌زیست، علی‌محمد طهماسبی‌بیرگانی، دبیر ستاد ملی ‌سیاستگذاری و هماهنگی ‌مدیریت‌ مقابله با پدیده گردوغبار با بیان اینکه گردوغبارهای اخیر در کشور تماماً منشأ بیرونی داشته است، گفت: گرد‌وغبارهایی که به‌تازگی کشور ما را تحت‌تأثیر قرار داده است، ناشی از شکل‌گیری جبهه‌ای از گردوغبار بین 3کشور اردن، سوریه و عراق است. این جبهه ابتدا بخش‌های زیادی از عراق را در برگرفته و بعد وارد کشور ما شده است. دبیر ستاد ملی ‌سیاستگذاری و هماهنگی ‌مدیریت‌ مقابله با پدیده گردوغبار 2علت عمده را برای بروز گردوغبارها برشمرد و گفت: علت اول بحث جریانات جوی است که بر اثر تغییر اقلیم به‌وجود آمده‌اند و دومین دلیل هم مربوط به خشکیدگی مناطق غربی عراق به‌ویژه استان الانبار و رهاشدگی اراضی کشاورزی و کمبود آب در این کشور است.
هم‌اکنون جریانات جوی قوی در آن منطقه شکل‌ گرفته است که قبلا جهت متفاوتی داشتند. مطالعات نشان می‌دهد که بحث تغییر اقلیم موجب تشدید و تغییر جهت این جریانات شده است. طهماسبی با بیان اینکه این جبهه گرد‌وغبار تمام مناطق غربی و جنوب‌غربی کشور ما را تحت‌تأثیر قرار داده است، تصریح کرد: این گردوغبار ابتدا استان‌های کرمانشاه، ایلام و خوزستان را در برگرفت، سپس دامنه آن به لرستان و بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان رسید، اما غلظت آن رفته‌رفته کمتر شد. دبیر ستاد ملی ‌سیاستگذاری و هماهنگی ‌مدیریت‌ مقابله با پدیده گردوغبار در ادامه خاطرنشان کرد: به‌طورکلی وقتی در کشور ما و کشورهای همسایه تغییر فصول اتفاق می‌افتد که اصطلاحاً به آن «اعتدالین» گفته می‌شود، همواره شاهد جریانات کم‌فشار و پرفشاری هستیم که باد ایجاد می‌کند و منشأ گردوغبار می‌شود.

وسعت کانون خارجی
براساس مطالعات صورت گرفته وسعتی معادل ۲۷۰میلیون هکتار مناطق غبارخیز پیرامونی شناسایی‌ شده که از جهات مختلف گردوغبار را به سمت کشور ما گسیل می‌کنند. البته برای 8کانون گردوغبار پیرامونی کشور، یک برنامه عمل منطقه‌ای تهیه‌ شده است. برنامه عمل منطقه‌ای منشأهای گردوغبار برون‌مرزی منطبق بر مطالعات شناسایی مناطق در خارج از کشور بوده و بر این اساس 2زیربرنامه یکی برای غرب آسیا و دیگری برای بخشی از آسیای میانه تهیه‌ شده است. زیربرنامه غرب آسیا عمدتاً کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را دربرمی‌گیرد و زیربرنامه آسیای میانه هم کشورهایی که در شمال و شرق کشور ما هستند را شامل می‌شود. طهماسبی از تصمیم‌گیری برای به اشتراک گذاشتن برنامه عمل منطقه‌ای با سازمان‌های بین‌المللی خبر داد و گفت: تصمیم بر این است که بخش شرق و شمال‌شرق را با اسکاپ و اپدیم که دفترش در تهران است، مورد پیگیری قرار دهیم و برنامه عمل غرب آسیا را با اسکوآ یا یو‌ان‌دی‌پی پیگیری کنیم.

گرد و خاک در 17استان
مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا درباره خیزش گرد و خاک در روز جاری اعلام کرد: امروز سه‌شنبه ۱۷ اسفندماه در استان‌های یزد، خراسان جنوبی، هرمزگان، فارس، تهران، سمنان، قزوین، مرکزی، همدان، خوزستان، بوشهر، ایلام، فارس، کرمان، یزد، هرمزگان و سیستان و بلوچستان وزش باد شدید همراه با خیزش گرد و خاک و کاهش دید پیش‌بینی می‌شود. این مرکز نیز تأیید کرد که منشأ اصلی ایجاد گرد و خاک در جنوب کشور ناشی از گردوغبار کشور عراق و برخی کشورهای اطراف است.

ریزگردهای خارجی به پایتخت هم رسید
آسمان تهران نیز به‌رغم فاصله چندهزار کیلومتری از مرزهای غربی کشور، طی روزهای اخیر متاثر از ریزگردهای خارجی بود.
سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این‌باره گفت: شهر تهران ساعات پایانی جمعه ۱۳اسفند شاهد افزایش شاخص برخط کیفیت هوا تا مقادیر بالای ۳۰۰ بود؛ به‌طوری‌که برای ساعاتی وضعیت کیفیت هوا در حالت بسیار ناسالم قرار گرفت و بررسی‌ها نشان داد که منشأ این آلودگی خارج از کشور ایران است. با بررسی داده‌های هواشناسی مشخص شد سرعت باد در ساعات مذکور به میزان قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافته و به حدود ۱۳ متر بر ثانیه رسیده بود. جهت باد نیز از غرب به شرق گزارش شد. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اضافه کرد: در رصد تصاویر ماهواره‌ای و دنبال کردن بسته‌های هوایی محتوی غلظت بالای ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون، مشخص شد منشأ اصلی ذرات مذکور که به تهران رسیده خارج از کشور بوده است. براساس بررسی‌های مذکور و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، کانون اصلی ریزگردها دشت‌های عراق و سوریه بود. دشت‌های اردن نیز از دیگر کانون‌های ریزگردهای رسیده به شهر تهران گزارش شد. ذرات مذکور قبل از رسیدن به تهران، از برخی از شهرهای غربی کشور نیز عبور کرده‌ بودند که افزایش شاخص کیفیت هوا و کاهش میدان دید در آن شهرها را نیز به همراه داشتند؛ بنابراین ماهیت ذرات معلق رسیده به شهر تهران در روز جمعه از نوع ریزگردها و غیراحتراقی و منشأ اصلی آن دشت‌ها و بیابان‌های خارج از کشور بود که به‌دلیل سرعت بالای باد، این ذرات به داخل کشور وارد شده‌ بودند. با توجه به روند تغییرات اقلیم و گسترش بیابان‌ها که از آن متاثر هستند، امکان وقوع بیشتر چنین پدیده‌هایی در آینده و بر اثر تشدید تغییرات اقلیمی وجود خواهد داشت.