گفت‌وگو
استاندار خوزستان با حضور در روزنامه همشهری:
خوزستان به حق خود می‌رسد
صادق خلیلیان از تشکیل شورایی خبر داد که قرار است حق مسئولیت اجتماعی صنایع فعال در خوزستان را احصا و آن را در مسیر توسعه و محرومیت‌زدایی استان هدایت کند
سیده‌زهرا عباسی - روزنامه‌نگار
چند ماه از انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذرد؛ چند ماه از گزارشی که روزنامه همشهری نوشت و در گفت‌وگو با شهروندان به مطالبه خوزستانی‌ها از رئیس‌جمهوری منتخب پرداخت. هرچند رسیدگی به وضعیت فاضلاب، مدیریت آب و آبرسانی و بازنگری در فعالیت صنایع برای اشتغال‌زایی بومی از مهم‌ترین مطالبه‌های مردمی بود، اما همه شهروندان و کارشناسان یک‌صدا معتقد بودند این استان برای حل مسائل خود بیش از هر چیز نیاز به مدیریت درست دارد. از نگاه آنها خوزستان با داشتن هر یک از ظرفیت‌هایی چون بزرگ‌ترین میدان نفتی، قدیمی‌ترین منطقه فلات ایران، رتبه اول تولید محصولات کشاورزی و قطب صنعت، نفت و گاز می‌تواند یک استان توسعه‌یافته و ثروتمند باشد، اما به جای آن به‌دلیل نبود مدیرانی کارآمد همیشه با چالش‌های کهنه و سخت مواجه بوده است. صادق خلیلیان با سابقه وزارت در جهادکشاورزی، چند ماهی است که سکان استانداری (ویژه) خوزستان را به‌دست گرفته. او در روزهای پایانی سال مهمان روزنامه همشهری بود تا درباره برنامه‌ها و طرح‌های در دستور کار و مهم‌ترین مطالبه‌های شهروندان خوزستانی توضیح دهد. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
خوزستانی‌ها معتقدند این استان همه‌‌چیز دارد؛ جز مدیریت. شما چه فکر می‌کنید؟
این موضوع بیشتر به انفعالی‌که در دولت قبل به مدیران استانی منتقل شد، بازمی‌گردد. خوزستان حدود 40درصد منابع درآمدی بودجه عمومی دولت را تامین می‌کند و ظرفیت‌های زیادی چون نفت، گاز، فولاد، بنادر، کشتیرانی، راهآهن و کشاورزی را در اختیار دارد. با وجود همه این موارد اما نرخ بیکاری خوزستان در سال98 بالاتر از میانگین کشوری قرار گرفت و این استان از نظر زیرساختی دچار مشکلات بسیاری است.
یکی از دلایل این وضعیت انفعال دولت قبل و امید به برجام بود که برجام عملا سال‌های‌قبل به سرانجام نرسید، اما همین انفعال به مدیران استانی هم منتقل و موجب شد رسیدگی خاصی به مشکلات زیرساختی نشود.
مدیریت اشتباه حتی موجب شده بود برخی پروژه‌ها چندبار اعتبار دریافت کنند، اما به نتیجه نرسند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات زیرساختی که اتفاقا با اعتبارهای متفاوت به سرانجام نرسید، شبکه دفع آب‌های سطحی و فاضلاب است. هم‌اکنون برنامه شما برای حل مشکل دفع آب‌های سطحی و فاضلاب خوزستان چیست؟
شبکه دفع آب‌های سطحی و فاضلاب یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف خوزستان و به‌ویژه اهواز است که در سال‌های گذشته مشکلات زیادی را برای استان به‌وجود آورد. به‌طور خاص شبکه دفع فاضلاب شرق اهواز از حدود 30سال پیش کلید خورد، اما تاکنون فقط 41درصد پیشرفت فیزیکی داشته و پروژه‌های فاضلاب دیگر شهرها هم شرایط مشابهی دارند.
عملیات اجرایی که باید براساس مطالعات صورت می‌گرفت از مرداد امسال شروع شد و از مهر نیز با توجه به مصوبه‌های ویژه سفر رئیس‌جمهوری با تمرکز بر شهر اهواز توسعه یافت.
قرار است این پروژه‌ها 2ساله در اهواز به پایان برسند، اما برای اینکه در کوتاه‌مدت مشکلی به‌وجود نیاید، یک طرح اضطراری توسط شرکت آبفا آماده شد تا بتوانیم نقاط بحران‌خیز اهواز را رفع کنیم. همین برنامه‌های کوتاه‌مدت هم طوری برنامه‌ریزی شده که در راستای طرح اصلی باشد و دوباره کاری صورت نگیرد. هم‌اکنون پیمانکاران در بیش از 100جبهه در اهواز مشغول به‌کار هستند و خوشبختانه با وجود بارندگی‌های پاییز تا 80درصد مشکلات کاهش یافته است. در شهرهای دیگر هم عملیات شروع و در برخی مطالعات آماده شده و به مرحله اجرا رسیده است. یکی از ویژگی‌های اهواز که کار را پیچیده کرد، یکی بودن شبکه دفع فاضلاب و آب‌های سطحی است و به همین دلیل، در طراحی جدید کار طوری جلو می‌رود که شبکه علاوه بر دفع فاضلاب امکان دفع آب‌های سطحی را هم داشته باشد.
پیمانکاران تعیین‌شده برای پروژه فاضلاب و شبکه دفع آب‌های سطحی اهواز ماهانه نیاز به 200میلیارد تومان اعتبار دارند، اما تا همین یکی، دو ماه پیش فقط 100میلیارد تومان اعتبار از مصوبه‌ها به استان رسیده بود. با این شیوه پرداخت، پروژه چطور قرار است 2ساله به نتیجه برسد؟
تمام تلاش ما این است که کار به سرعت تکمیل شود و به همین دلیل تاکنون رقمی بیشتر از آنچه شما گفتید و هزار میلیارد تومان به‌حساب آب و فاضلاب استان واریز شده است.
بخشی از مشکلات اعتباری استان ناشی از سهل‌انگاری صنایع است. در همه سال‌های گذشته صنایع فعال به‌ویژه وزارت نفت سهم مسئولیت اجتماعی خود را به‌طور کامل پرداخت نکردند. وزارت نفت اخیرا متعهد شده است 5هزار میلیارد تومان اعتبار به استان پرداخت کند. این اعتبار پرداخت شد؟
سفر رئیس‌جمهوری به خوزستان به‌دلیل اینکه در همان روزهای اول شروع به‌کار دولت انجام شد، عملا مصوبه‌ای نداشت؛ به همین دلیل در زمانی حدود یک ماه پروژه‌های مهم را با کمک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی احصا و برای آنها شناسنامه تهیه کردیم.
بعد از برگزاری جلسه در معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری و معاونت برنامه‌ریزی نهایتا این مصوبه‌ها به تصویب رسید و وزارت نفت در چارچوب این مصوبه‌ها متعهد شد 7هزار میلیارد تومان به‌عنوان حق مسئولیت اجتماعی به‌صورت 3ساله در اختیار استان قرار دهد. از این رقم 2هزار میلیارد تومان جاری شده و برای 5هزار میلیارد تومان باقیمانده هم در حال تهیه پروژه هستیم.
اما باید توجه داشت مسئولیت اجتماعی فقط مرتبط با نفت نیست و شرکت‌های زیادی در خوزستان فعال هستند که آنها هم باید وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی خود را انجام دهند.
اما همه صنایع فعال در استان مدعی پرداخت سهم مسئولیت اجتماعی خود بودند و حتی گزارش‌هایی در این‌باره منتشر کردند.
بله، اما یکی از مشکلات گذشته خوزستان این است که طی سال‌های متمادی باب شده بود هر دستگاهی اعتبار نیاز داشت از شرکت‌های فعال در خوزستان اعتبار دریافت می‌کرد و طبیعتا ممکن بود طرح‌ها در راستای اولویت‌های استان نباشد یا نظارتی بر آنها صورت نگیرد.
به همین دلیل از 2ماه پیش شورایی به نام شورای راهبری مسئولیت‌های اجتماعی تشکیل شده و همه شرکت‌هایی که موظف هستند کاری انجام دهند در این شورا حضور دارند و ما برای آن مسئولیت‌هایی را تعریف کردیم.
این شورا موظف است حق مسئولیت اجتماعی که هر شرکت سالانه باید اختصاص بدهد را احصا و آنها را به سمت پروژه‌های مصوب در شورای برنامه‌ریزی استان هدایت کند تا منابع بودجه‌ای حق مسئولیت اجتماعی به‌عنوان مکمل در راستای اولویت و توسعه استان هزینه شود.
هم‌اکنون مکاتبه‌هایی با شرکت‌ها داشته‌ایم و پرسیده‌ایم که چه منابعی را صرف چه اموری کرده‌اند، برخی پاسخ داده‌اند، اما برخی نه که این پاسخ ندادن خودش یک علامت سؤال است. به همین دلیل قصد داریم به این بی‌سر و سامانی پایان دهیم. برنامه این است که در سال1401 این مسیر را دنبال کنیم و گزارش کامل این موضوع برای مردم منتشر خواهد شد.
الزام قانونی این شرکت‌ها چیست؟
الزام قانونی نظارت استانداری است. استانداری بر این موضوع نظارت دارد تا منابع تجمیع شده و پروژه‌ها به‌صورت هم‌افزایی و اثرگذاری قابل ردیابی و نظارت و گزارش‌گیری باشد. درباره نفت هم قانون این وزارتخانه را ملزم کرده است تا 4درصد همه قراردادهای نفتی به خوزستان پرداخت شود.
مصوبه‌های سفر رئیس‌جمهوری در مجموع چقدر بود؟
اعتبار مصوب سفر رئیس‌جمهوری به خوزستان 36هزار میلیارد تومان علاوه بر بودجه سالانه خوزستان است. علاوه بر این، اعتبارات دیگری چون 20هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری داخلی، 3900میلیارد تومان به‌صورت قرض‌الحسنه برای ازدواج جوانان، 3500میلیارد تومان وام با کارمزد پایین برای حمایت از مؤسسه‌ها و شرکت‌های صنعتی، کشاورزی، توسعه سرمایه‌گذاری و تامین نقدینگی واحدهای تولیدی در اختیار داریم.
در استان خوزستان حدود 190هزار نفر بیکار داریم که با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته با اعتبارات در تلاش هستیم 60تا 70هزار شغل ایجاد کنیم. با اشتغال‌زایی ایجادشده و کاهش حدود 35درصدی آمار بیکاران خوزستان، نرخ بیکاری این استان به محدوده 10درصدی خواهد رسید.
یکی از مواردی که می‌تواند به بخشی از بی‌سروسامانی‌ها در مدیریت خوزستان و اجرای طرح‌ها پایان دهد، اجرای سند آمایش سرزمین است. چند روز پیش از تهیه این سند و اجرای آن خبر داده بودید، مهم‌ترین محورهای این سند در خوزستان چیست؟
سند آمایش خوزستان هم‌اکنون تهیه شده و به‌دست ما رسیده است و ما نیز در استان دستگاه‌ها را ملزم کرده‌ایم که در چارچوب این سند کار کنند. ازجمله در جلسه اخیری که در شورای برنامه‌ریزی داشتیم و حدود 247طرح صنعتی، کشاورزی و گردشگری تصویب شد همه این طرح‌ها با سند آمایش تطبیق داده شده بود.
البته سند در طولانی‌مدت تهیه شده و باید آن را به‌روز کنیم و به همین دلیل از اداره مدیریت و برنامه‌ریزی خواستیم نظرات دستگاه‌ها را در این‌باره بگیرد.
با توجه به اینکه یکی از ظرفیت‌های مهم خوزستان نفت و گاز است و هم‌اکنون نفت و گاز به‌صورت خام صادر می‌شود، ایجاد صنایع پایین‌دستی نفت و گاز در استان و جلوگیری از صادرات مواداولیه نفت و گاز از نکات مهم این سند است. البته این در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، اما باید به این سمت حرکت کنیم. یکی دیگر از نکات مهم سند مکان‌یابی است که مثلا پتروشیمی در کدام شهرستان یا پرورش ماهی در کدام منطقه مستقر شوند.
مناطق در این سند به 3سطح تقسیم‌بندی شده‌اند؛ برخی فعالیت‌ها در برخی مناطق مجاز نیست (ممنوعه)، در برخی مناطق مجاز است و در برخی مناطق بلامانع یعنی ممنوعیت ندارد، اما مزیت نسبی هم ندارد و براساس مقتضیات تصمیم‌گیری می‌شود.
سند آمایش خوزستان با ایجاد صنایع پایین‌دستی روی اشتغال بومی هم تأکید کرده است؟
بله، یکی از اولویت‌های ما همین اشتغال بومی است. علاوه بر صنایع پایین‌دستی ذکر شده در سند آمایش یک بخشنامه 4بندی نیز از مهر در استان اجرا شده است که طی آن همه شرکت‌ها و صنایع فعال در خوزستان موظف هستند از نیروهای بومی استفاده کنند. شرکت‌هایی که دفتر مرکزیشان در تهران است باید حساب‌های خود را در استان خوزستان نگه دارند و گردش وجوه‌شان در استان باشد و مالیات خود را در استان پرداخت کنند.
تهران مگر چقدر ظرفیت توسعه دارد که مالیات این شرکت‌ها هم در تهران پرداخت شود؟ مردم مناطق مختلف باید از برنامه توسعه یکسان برخوردار شوند.
یک نسخه از این بخشنامه برای دفتر ریاست‌جمهوری هم ارسال شده است.
این بخشنامه ضمانت اجرایی هم دارد؟
ضمانت اجرایی بخشنامه خود استانداری است. از دستگاه‌ها خواسته شده است پیشرفت کار را اعلام کنند. همچنین مدیرکل اقتصاد و دارایی خوزستان اطلاع داد در این مقطع منابع بانک‌های خوزستان 150میلیارد تومان است در حالی که سال گذشته در همین بازه زمانی حدود 100هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین بانک‌ها اعلام کردند که شرکت‌ها و مؤسسه‌ها حساب‌های خود را به خوزستان منتقل کردند و گردش وجوه‌شان در استان در حال انجام است. از سوی دیگر، شرکت فولاد خوزستان 500 نیرو نیاز داشت که در اطلاعیه جذب خود اعلام کرد این نیروها را از افراد بومی می‌گیرد.
البته باید درنظر داشت که عملکرد شرکت‌ها طی سال‌های متمادی طور دیگری بود و طبیعتا تا اجرای کامل زمان‌بر خواهد بود و حتی ممکن است مقاومت‌هایی هم در این‌باره صورت گیرد.
یکی دیگر از نگرانی‌های مردم خوزستان ادامه طرح‌های انتقال آب و تکمیل 2طرح جدید متوقف شده است. استانداری در این‌باره چه برنامه‌ای دارد؟
طی چند دهه طرح‌های انتقال آب زیادی از منشا کارون اجرا شده و به استان‌های دیگر رفته است، اما باید بررسی کرد منابع منتقل شده کجا رفته که هنوز در استان‌های مقصد مشکل آب داریم؟ به‌صورت کلی اما همانطور که نفت از خوزستان می‌آید و صرف عمران و آبادانی مناطق کشور می‌شود، خوزستان یک حقابه‌ای دارد که باید رعایت شود. فعلا انتقال بین‌حوضه‌ای در دستور کار نیست و 2طرح جدید انتقال آب متوقف هستند. سازمان حفاظت محیط‌زیست هم اعلام کرده است که موافق انتقال بین حوضه‌ای نیست.
