بار مسائل اقتصادی بر دوش کودکان

درآمد کم خانواده می‌تواند مانع رشد شناختی کودکان و توانایی آنها برای یادگیری شود. تحقیقات نشان داده‌ که قرار گرفتن مداوم در معرض استرس اقتصادی می‌تواند به رشد کودک آسیب بزند. وقتی والدین بیکار هستند یا درآمدشان پایین است، ممکن است برای برآورده کردن اساسی‌ترین نیازهای فرزندانشان (غذا، مسکن ایمن، مراقبت‌های پزشکی و مراقبت از کودکان) با مشکل روبه‌رو شوند. انجمن روانشناسی آمریکا در گزارشی اعلام کرد که گرسنه بودن، بی‌خانمان بودن یا داشتن مشکلات بهداشتی، موانع بزرگی را در مسیر موفقیت کودکان در مدرسه ایجاد می‌کند. براساس این گزارش کودکان پیش‌دبستانی کم‌درآمد مهارت‌های شناختی و کلامی ضعیف‌تری از خود نشان می‌دهند؛ زیرا در معرض اسباب‌بازی‌ها، کتاب‌ها و سایر تجربه‌ها - با محرک کمتر- قرار می‌گیرند. والدین فقیر نیز تمایل دارند به مراقبت از کودک در خانه تکیه کنند؛ جایی که کیفیت و میزان توجهی که کودکان دریافت می‌کنند از امکانات حرفه‌ای پایین‌تر است.
برای بررسی نحوه مدیریت فشارهای اقتصادی در زندگی کودکان، نظر ساجده ودودی، روانشناس کودک را جویا شدیم:
ایجاد «محدودیت‌های سالم» موضوعی است که در تربیت کودکان مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه هر انسانی با 5نیاز اساسی به دنیا می‌آید و یکی از این نیازها مربوط به محدودیت‌های سالم است. با توجه به اینکه هم‌اکنون شرایط اقتصادی از قابلیت پیش‌بینی‌پذیری برخوردار نیست، ما نیاز به یک دستورالعمل داریم تا در برابر آسیب‌های این تغییرات از ما محافظت کند.
تجربه به ما نشان داده است که افراد به شکل خواسته یا نخواسته و در جمع‌های مختلف در معرض گفت‌وگوهایی با موضوع گرانی قرار می‌گیرند و اجتناب‌ناپذیر است که این گفت‌وگوها به گوش کودکان نرسد. کودکان با شنیدن این صحبت‌ها ممکن است که نگران و دچار هراس شوند و حتی هنگام خرید، متوجه می‌شویم که برخی از کودکان دست به‌حساب و کتاب می‌زنند؛ از سوی دیگر اگر در رابطه با مسائل اقتصادی در خانه بحثی ایجاد شود، کودکان با هراس‌های بیشتری روبه‌رو می‌شوند.
در چنین شرایطی راهکارهایی وجود دارد و باید به‌خاطر داشته باشیم که قرار نیست اتفاقات جاری زندگی به‌طور کامل از ذهن کودک دور نگه داشته شود؛ چراکه این خواسته امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین زمانی که کودکان، ‌صحبتی در رابطه با گرانی و مسائل اقتصادی می‌شنوند، والدین باید به اندازه درک کودک، مسائل را توضیح بدهند؛ به‌عنوان مثال پدر و مادر می‌توانند به فرزندشان بگویند که درست است خرید سخت‌تر و گرانی بیشتر شده است یا ما به‌عنوان والدین به‌خاطر مسائل مالی با هم بحث کردیم، اما ما به اندازه کافی پول داریم و می‌توانیم برای وسایلی که تو می‌خواهی با یکدیگر برنامه‌ریزی کنیم. از این نقطه به بعد وارد مرحله ایجاد «محدودیت‌های سالم» می‌شویم؛ به‌عبارت دیگر اگر خانواده میلیاردر هم باشند باید برای فرزندشان قاعده و قوانین خاصی برای نیازهای مالی بگذارند. باز هم تأکید می‌کنم که لازم است به کودک گفته شود که یک مقدار شرایط سخت شده است، اما ما می‌توانیم کنار هم باشیم و به اندازه کافی پول داریم تا زندگی‌مان را بگذرانیم.

 کودکان باید در جریان اخبار اقتصادی قرار بگیرند؟
بهتر است که کودکان اطلاعاتی در این رابطه به‌دست نیاورند، اما واقعیت این است که تا چه حد می‌توان این خواسته را اجرایی کرد؟ این خواسته ایده‌آل است؛ چراکه مسائل اقتصادی با تمام لحظات خانواده‌ها گره خورده است و زمانی روحیه والدین تا این حد تحت‌تأثیر شرایط اقتصادی است، نمی‌توان انتظار داشت که کودکان هیچ اطلاعاتی دریافت نکنند؛ بنابراین بهتر است که واقع‌بین باشیم و قبول کنیم که کودکان در هر صورت در جریان این اخبار قرار می‌گیرند، اما والدین باید این اخبار را کنترل کنند و به کودک اطمینان‌خاطر بدهند که مشکلی برای او رخ نخواهد داد.

 اثر مسائل اقتصادی بر کودکان
در رویکرد طرح‌واره درمانی یک تله شخصیتی به نام «تله آسیب‌پذیری نسبت به خطر» وجود دارد و زمانی که کودک در برابر اخبار قرار بگیرد، باید بدانیم که او را در یک شرایط بی‌ثبات قرار می‌دهیم. این اخبار می‌تواند شامل مسائل اقتصادی، اجتماعی و... باشد. این تله در کودکان شکل می‌گیرد و کودک با این تله بزرگ می‌شود. چنین کودکانی مدام نگران هستند که اتفاق بدی برای آنها رخ خواهد داد؛ بنابراین نخستین وظیفه والدین می‌تواند این باشد که به کودک اطمینان بدهند حتی اگر دچار مشکل شود، پدر و مادر برای محافظت و مراقبت کنار او هستند. درواقع والدین به کودک می‌گویند شاید ما نتوانیم تمام مشکلات را برای تو حل کنیم، اما ما کنارت هستیم و مسائل را با هم حل می‌کنیم؛ بنابراین با استفاده از «محدودیت سالم» و «اطمینان خاطر» می‌توان آسیبی که به‌دلیل فشارهای اقتصادی به کودکان وارد می‌شود را کاهش داد.