تغییر زمین بازی با اینترنت ماهواره‌ای

محمد کرباسی- دبیرسرویس دانش و فناوری

«سرویس استارلینک در اوکراین فعال شد. ترمینال‌های بیشتری در راه هستند.»؛ این دو جمله که در توییتر ایلان ماسک در بحبوحه درگیری با روسیه منتشر شد شاید به‌نظر ساده برسند اما پیام پیچیده و مهمی برای جهان به‌دنبال دارد. وزیر تحول دیجیتال اوکراین که این روزها اینترنت در کشورش به‌خاطر درگیری با روسیه اوضاع خوبی ندارد در توییتی از ایلان ماسک، مدیرعامل استارلینک درخواست کرد اینترنت ماهواره‌ای این شرکت در اوکراین فعال شود. درحالی‌که اوکراین تحت پوشش ماهواره‌های شرکت استارلینک نبود تنها ۱۰ساعت پس از این توییت زمان لازم بود تا با تغییر جهت ماهواره‌های قرار گرفته در مدار لئو(مدار ۱۵۰کیلومتری زمین)، کل جغرافیای اوکراین تحت پوشش جدیدترین فناوری تامین اینترنت در جهان قرار بگیرد و زمین بازی عوض شود.
تاکنون در جهان اینترنت وابسته به گیت‌وی‌های کشورها(نقاط مرزی ورود اینترنت به هر کشور) و زیرساخت‌های لازم ازجمله فیبرنوری یا دکل‌های موبایل بود اما این اتفاق اکنون نشان داد که به راحتی شرکتی مانند استارلینک می‌تواند اینترنت را حتی درصورت نابودی زیرساخت‌های زمینی در کشوری تامین کند.

اینترنت از فضا
ترمینال‌هایی که ایلان ماسک اعلام کرده که تعداد بیشتری از آنها در راه اوکراین هستند در واقع تجهیزات سخت‌افزاری لازم برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای هستند. این بسته شامل یک دیش کوچک با قطر ۵۰سانتی‌متر، 3 پایه نصب دیش، یک روتر و منبع تغذیه یا همان آداپتور است. در واقع اکنون در اوکراین هر کسی این تجهیزات را همراه با نام‌کاربری و کلمه عبور اشتراک استارلینک در اختیار داشته باشد می‌تواند حتی در دورافتاده‌ترین مناطق با سرعت بالا به اینترنت وصل شود.
پس از وصل‌شدن تجهیزات و روشن‌کردن آنها، دیش کوچک استارلینک خودش بهترین ماهواره را برای اتصال پیدا می‌کند و پس از چرخش خودکار در جهت مناسب ثابت می‌ماند. چند دقیقه بعد اینترنت وصل شده و چندین نفر می‌توانند به‌صورت همزمان با اتصال وای‌فای به روتر از اینترنت استفاده کنند.
چندین شرکت در جهان رقابت تنگاتنگی برای ارائه سرویس اینترنت ماهواره‌ای دارند اما هم‌اکنون به‌صورت عملیاتی استارلینک در حال سرویس‌دهی به کاربران خودش است.
در آزمایش‌های انجام شده کاربران با وصل کردن منبع تغدیه مثلا به باتری خودروی خود در مناطق دور‌افتاده جنگلی که موبایل هم آنتن نمی‌دهد حتی توانسته‌اند سرعت دانلود بیشتر از ۱۲۰مگابیت بر ثانیه را تجربه کنند. براساس اعلام استارلینک هم‌اکنون این سرویس سرعت دانلودی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰مگابیت بر ثانیه با نرخ تأخیر(Latency) ۲۰میلی ثانیه در اکثر نقاط دارد.
پیش از این ورودی‌های اینترنت در دست کشورها بود اما با اینترنت ماهواره‌ای این امکان وجود دارد که دیگر دولت‌ها نتوانند کنترلی بر اینترنت چه از لحاظ محتوایی و چه از لحاظ فنی داشته باشند.
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات به‌دنبال این تحول روز گذشته در کانال تلگرامی خود نوشت: امروز در فضای مجازی مولفه «قدرت» با ارائه خدمت بهتر به مردم حاصل می‌شود. اگر شما خدمت مناسب (البته مناسب از دیدگاه مردم) برای آنها فراهم نکنید، دیگران خواهند کرد. تمام چوب‌هایی که لای چرخ استارت‌آپ‌های ایرانی به هر بهانه‌ای گذاشته شد و می‌شود، خدمتی خواهد بود به استارت‌آپ‌های بین‌المللی. تمام محدودیت‌های غیرمعقول بر اینترنت، بازاریابی مستقیم برای نسل آینده اینترنت‌های ماهواره‌ای است. تاوان سیاستگذاری‌های اشتباه، سنگین است. حکمرانی غلط، ابزارهای حکمرانی و تنظیم‌گیری را برای همیشه از بین می‌برد.

فناوری جدید
اینترنت ماهواره‌ای، شبکه‌ای به هم پیوسته از ماهواره‌های کوچک است که برای نقاط دورافتاده راه‌اندازی شده تا پهنای باند لازم را در اختیار افراد ساکن در این مناطق فراهم کند. این شبکه که به استارلینک معروف است، از خوشه‌های ماهواره‌ای تشکیل شده و می‌تواند در مواردی که دسترسی معمولی به اینترنت از طریق ابزارهایی چون کابل و فیبر نوری فراهم نیست، شبکه اینترنت را در دسترس کاربران قرار دهد.
تاکنون 40درصد از شبکه اصلی ماهواره‌های اینترنتی استارلینک در مدار قرار گرفته‌اند و آنطور که گفته می‌شود ساکنان زمین به‌طور متوسط می‌توانند در هر لحظه از 3ماهواره اینترنتی سیگنال دریافت کنند. با این حال، زمانی که این شبکه تکمیل و دریافت سیگنال، از 10ماهواره صورت بگیرد، پهنای باند کاربران به‌شدت افزایش می‌یابد و احتمال ایجاد پارازیت، تقریبا به صفر می‌رسد.
اسپیس‌ایکس و زیر مجموعه آن یعنی استارلینک تنها شرکت‌هایی نیستند که تلاش می‌کنند تا صور فلکی اینترنت ماهواره‌ای را در مدار قرار دهند. شرکت‌های دیگر ازجمله آمازون
OneWeb، Boeing، Telesat و همچنین پروژه‌های‌ دولتی روسیه و چین هم در آینده به این رقابت خواهند پیوست.