همدستی دومین بانک بزرگ سوئیس با تبهکاران

بسیاری در جهان می‌گویند که امن‌ترین جا برای نگه‌ داشتن پول‌های بادآورده، بانک‌های سوئیس است. سوئیسی‌ها خود این را باور ندارند و می‌گویند که این یک تلقی غیرواقعی است. اما باید پذیرفت که سوئیس بی‌دلیل به‌عنوان یکی از بهشت‌های فرار مالیاتی جهان شناخته نشده است. این کشور قرن‌هاست که قابلیت و صلاحیت بانکداران خود را تبلیغ می‌کند و از هجوم ثروتمندان جهان برای انباشت آشکار و پنهان ثروتشان، سود‌های کلان می‌برد.
اکنون اما با افشای حجم زیادی از اطلاعات محرمانه مشتریان یکی از بزرگ‌ترین و مخفی‌کارترین بانک‌های سوئیسی، حجم باورنکردنی ثروت مشتریانی که عموما در شکنجه مخالفان، قاچاق، پولشویی، فساد و دیگر جرائم بزرگ دست داشته‌اند، برملا شده است تا اعتبار بانک‌های سوئیسی بار دیگر به اتهام دامن زدن به این جرائم زیر سؤال برود. درز این اطلاعات، «کردیت سوئیس»، دومین بانک بزرگ سوئیس را به پذیرش آگاهانه وجوه غیرقانونی از افرادی که سابقه مجرمانه آنها برکسی پوشیده نیست متهم ساخته است؛ اتهامی که کردیت سوئیس آن را به‌شدت رد می‌کند. این نخستین باری نیست که فعالیت‌های غیرقانونی مالی شرکت‌ها و بانک‌های سوئیسی علنی می‌شود. افشاگری‌های رسانه‌ها در این رابطه که در سال 2016 به «اسناد پاناما»، در سال 2017 به «اسناد پارادایس» و در سال 2021 به «اسناد پاندورا» معروف شدند، همگی از فعالیت‌های مخفیانه بانک‌ها، شرکت‌های حقوقی و مؤسسه‌های خدمات مالی برون‌مرزی خبر می‌دهند که برای ثروتمندان و سازمان‌های مختلف، شامل سیاسیون، تجار و باندهای تبهکار، زمینه پولشویی و فرار مالیاتی را فراهم می‌کردند.

افشاگری 48 رسانه
تحقیقات در زمینه تخلفات کردیت سوئیس، از سوی ائتلافی متشکل از 48رسانه مختلف در جهان ازجمله لوموند در فرانسه، ‌گاردین در انگلیس، میامی هرالد در آمریکا و زوددویچه تسایتونگ در آلمان در قالب پروژه گزارش فساد و جرائم سازمان‌یافته انجام شده است. داده‌های اولیه این پژوهش حدود یک سال پیش به‌صورت محرمانه در اختیار روزنامه زوددویچه تسایتونگ قرار گرفته‌اند و رسانه‌ها پس از ماه‌ها تحقیقات توانسته‌اند مدارکی مبنی بر دست داشتن مشتریان کردیت سوئیس در جرائم مختلف ارائه دهند. این داده‌ها، اطلاعات بیش از 18هزار حساب بانکی مربوط به سال‌های بین دهه 1940تا 2010 که برای افراد یا شرکت‌ها در بانک کردیت سوئیس تشکیل شده‌اند را برملا ساخته است. دوسوم این حساب‌ها پس از سال 2000 افتتاح شده‌اند، تعداد زیادی از آنها تا پایان دهه گذشته هنوز باز بودند و تعدادی هم تا به امروز فعال باقی مانده‌اند. ارزش این حساب‌ها بیش از 100میلیارد فرانک سوئیس (برابر با بیش از 100میلیارد دلار) است.
این داده‌ها نشان می‌دهند کردیت سوئیس پول سیاستمداران فاسد، تبهکاران، قاچاقچیان انسان، قاچاقچیان مواد‌مخدر و دیگر باندهای خلافکار را طی تمامی این سال‌ها محفوظ نگه ‌داشته است. داده‌های به‌دست آمده بخش کوچکی از اطلاعات مالی 1.5میلیون مشتری این بانک خصوصی است که ارزشی بیش از 1.6هزار میلیارد دلار دارد. متوسط موجودی حساب‌های افشا شده 7.5میلیون فرانک سوئیس است. موجودی 200حساب از میان حساب‌های برملا شده بیش از 100میلیون فرانک سوئیس اعلام شده است و چند ده حساب موجودی‌ای بیش از چند میلیارد فرانک داشته‌اند.
بیشترین تعداد حساب‌ها متعلق به اتباع کشورهای مصر، ‌ونزوئلا، ‌اوکراین و تایلند هستند. مصر و ونزوئلا هرکدام بیش از 2هزار حساب و اوکراین و تایلند هرکدام بیش از هزار حساب در کردیت سوئیس دارند. همچنین نام مقامات رسمی مانند عبدالله دوم پادشاه اردن، قاسم جومارت توکایف رئیس‌جمهور قزاقستان و رهبران چندین کشور عربی دیگر که بخش بزرگی از سرمایه کشور خود را طی جنبش بهار عربی به خارج منتقل کردند نیز در لیست اسامی افشا شده دیده می‌شود.

زمانبندی بد یک بحران جدید
کردیت سوئیس از سال گذشته با چندین رسوایی بزرگ دست به گریبان بوده و افشاگری‌های اخیر هم می‌تواند دامنه چالش‌های این بانک بزرگ را گسترده‌تر سازد. ورشکستگی 2 شرکت مالی بزرگ که کردیت سوئیس به آنها تعهد مالی به ارزش 15میلیارد دلار داشت در اوایل سال گذشته موقعیت این بانک را متزلزل ساخت. چند ماه بعد، این بانک به‌خاطر پشتیبانی مالی از شرکتی فاسد در موزامبیک از سوی آمریکا و انگلیس 475میلیون دلار جریمه شد. در پی این بحران‌ها رئیس کردیت سوئیس هم 2بار تغییر کرد. همچنین اتهاماتی مبنی بر کمک به مافیای بلغارستان برای پولشویی متوجه این مرکز مالی شد تا شدت آشفتگی‌هایی که در اداره این مرکز مالی بزرگ ایجاد شده بود افزایش یابد. کردیت سوئیس در واکنش به اتهامات اخیر اعلام کرد اغلب اتهامات واردشده بسیار قدیمی و متعلق به حساب‌هایی هستند که 90درصد از آنها تا به امروز بسته شده یا تا پیش از انجام تحقیقات اخیر درحال بسته شدن بوده است. کردیت سوئیس در مورد حساب‌هایی که هنوز باز هستند می‌گوید در مورد این حساب‌ها بازرسی‌ها، بازبینی‌ها و نظارت‌های کافی در چارچوب قانون بانک انجام گرفته است. با این‌همه داده‌های افشا شده نشان می‌دهند کردیت سوئیس باوجود درخواست‌های مکرر بین‌المللی مبنی بر حذف مشتریان مشکوک و وجوه غیرقانونی، تا چه اندازه در انجام بررسی‌های لازم درباره حساب‌ها و اشخاص کوتاهی و تخلف کرده است. سابقه تاریخی رسوایی‌های مالی بانک‌های سوئیس، به‌ویژه کردیت سوئیس نشان داده که عموما مشتریان با هدف فرار مالیاتی یا پولشویی به این بانک‌ها‌ مراجعه می‌کنند.

مشتریان نامدار کردیت سوئیس
  دیکتاتور فیلیپین:یکی از جنجالی‌ترین مشتریان کردیت سوئیس فردیناند مارکوس دیکتاتور سابق فیلیپین و همسرش ایملدا بوده است. گفته می‌شود طی دوران حکومت فردیناند، کردیت سوئیس به او در خارج کردن 10میلیارد دلار از ثروت این کشور از طریق حساب‌های صوری کمک کرده است. اکنون داده‌های افشا شده نشان می‌دهند یکی از حساب‌های این بانک به وکیلی به نام هلن ریویلا تعلق دارد که در سال 1992به نمایندگی از فردیناند اقدام به پولشویی کرده است. این وکیل و همسرش که جرائمی مشابه را مرتکب شده بود، در سال 2000 توانستند حساب‌های جدیدی به ارزش 8میلیون فرانک در کردیت سوئیس افتتاح کنند.
  نخست‌وزیر سابق اوکراین: نام سیاستمداران زیادی در لیست اسامی افشا شده به چشم می‌خورد. پاولو لازارنکو که از 1997تا  1998نخست‌وزیر اوکراین بود یکی از این افراد است. ارزش حساب او حدود 8میلیون فرانک سوئیس بوده است. بعد‌ها مشخص شد لازارنکو حدود 200میلیون دلار از دولت اوکراین به سرقت برده است. او در سال 2000به پولشویی و در سال 2006به فساد مالی متهم شد.
  همه مردان مبارک: درهمان سال‌هایی که کردیت سوئیس مشغول معامله با لازارنکو بود، چندین مشتری عالی‌رتبه سیاسی هم از مصر به آن مراجعه کردند. علا و جمال 2 پسر حسنی‌مبارک، رئیس‌جمهور پیشین مصر، در این کشور امپراتوری تجاری بزرگی به راه انداخته بودند و درآمد حاصل از آن را برای چندین دهه در کردیت سوئیس ذخیره می‌کردند. نخستین حساب بانکی آنها در سال 1993افتتاح شد. تا سال 2010، یعنی یک سال پیش از برکناری حسنی مبارک از قدرت، یکی از حساب‌های علا ارزشی برابر با 232میلیون فرانک سوئیس داشت. حسنی مبارک و 2 پسرش در سال 2015به فساد و اختلاس متهم شدند. عمرسلیمان رئیس سازمان اطلاعات مصر و متهم به نقض حقوق بشر، حسین سالم مشاور مالی حسنی مبارک و متهم به پولشویی و هشام طلعت مصطفی میلیاردر هم‌حزبی مبارک که در سال 2009به قتل متهم شد، از دیگر مشتریان سرشناس مصری کردیت سوئیس بوده‌اند. حساب مصطفی با وجود اثبات جرم، تا سال 2014در این بانک فعال بوده است.
  مفسدان ونزوئلایی: گزارشگران حین تحقیقات خود به اسامی ده‌ها تاجر، مقام رسمی و سیاستمدار در میان مشتریان کردیت سوئیس برخوردند که در طرح‌های فاسد تجاری و عموما نفتی سازمان ملی نفت ونزوئلا دست داشته‌اند. معاون وزارت انرژی و یکی از مقامات ارشد سازمان ملی نفت ونزوئلا ازجمله افرادی بوده‌اند که از 3 تاجر آمریکایی در ازای عقد قراردادهایی پرسود با سازمان نفت ونزوئلا از طریق کردیت سوئیس رشوه دریافت کرده‌اند. هر 5 متهم در این بانک حساب فعال دارند و مجموع موجودی حساب 3 نفر از این افراد نزدیک به 100میلیون فرانک سوئیس برآورد شده است.