نجات از ایدز با سلول‌های بنیادی

زهرا خلجی، روزنامه‌نگار

پیوند سلول‌های بنیادی، یک زن مبتلا به ویروس HIV را درمان کرد. درمان با سلول‌های بنیادی در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از درمان‌های رایج و کارآمد برای سرطان‌ها و حالا ویروس‌های خطرناک شده است. این بیمار 64ساله مبتلا به سرطان خون، نخستین زن و در حقیقت سومین فردی است که تاکنون با پیوند سلول‌های بنیادی از اهدا کننده‌ای که به‌طور طبیعی در برابر ویروس HIV ایمن بود، درمان شد. به‌گزارش ‌ای‌بی‌سی نیوز، این بیمار همچنین نخستین فرد مبتلا به ایدز است که با خون بند ناف که رویکرد جدیدتری در درمان‌های قابل دسترس است، درمان می‌شود. از زمان دریافت خون بند ناف برای درمان لوسمی ملویید حاد (سرطانی که در سلول‌های خون‌ساز در مغز استخوان شروع می‌شود) این زن نزدیک به 14ماه از هرگونه ویروس در بدن خود بدون نیاز به درمان‌های لازم برای HIV که به‌عنوان درمان ضدویروسی شناخته می‌شود، عاری بود. 2مورد پیشین درمان شده ایدز، مردانی بودند که سلول‌های بنیادی بزرگسال به‌عنوان بخشی از فرایند رایج پیوند مغز استخوان به آنها پیوند شده بود و بیماری مهلک ایدز نیز در آنها درمان شده بود. شارون لوین، رئیس منتخب اتحادیه بین‌المللی AIDS گفت: این حالا سومین درمان گزارش شده در این زمینه و نخستین زنی است که مدت‌ها با ویروس HIV زندگی می‌کرد. این مورد ابتلا، بخشی از یک مطالعه بزرگ‌تر است که توسط دکتر ایوون برایسون از دانشگاه کالیفرنیای لس‌آنجلس (UCLA) و دکتر دبورا پرساود از دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور رهبری شده است.

منابع سلول‌های بنیادی
هدف این مطالعه دنبال کردن 25بیمار مبتلا به ایدز است که تحت پیوند سلول‌های بنیادی جدا شده از خون بند ناف برای درمان سرطان و سایر بیماری‌ها، قرار گرفته‌اند. پیوند سلول‌های بنیادی با انتقال سلول‌های بنیادی از یک فرد به فرد دیگر انجام می‌شود. سه منبع برای این پیوند وجود دارد، مغز استخوان، سلول‌های بنیادی خون‌های اطراف یا بند ناف. برای انجام این کارآزمایی بیماران شرکت‌کننده ابتدا تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند تا سلول‌های ایمنی سرطانی در آنها از بین بروند. سپس پزشکان سلول‌های بنیادی را از افراد دارای جهش ژنتیک خاص که در آنها بدون گیرنده‌های مورد استفاده ویروس برای آلوده کردن سلول‌ها هستند، پیوند می‌زنند.
دانشمندان معتقدند این افراد پس از انجام پیوند، یک سیستم ایمنی مقاوم به ویروس HIV توسعه می‌دهند. این سلول‌ها پس از به دنیا آمدن جنین و پیش از دفع شدن خون بند ناف و جفت، جمع‌آوری می‌شوند. طبق تحقیقات دانشگاه جانز هاپکینز، خونی که از طریق جفت و بند ناف جریان می‌یابد دارای غلظت بالایی از سلول‌های بنیادی است که از طریق پیوند مغز استخوان تامین می‌شود.
لوین می‌گوید پیوند مغز استخوان یک استراتژی قابل اجرا برای درمان همه بیماران مبتلا به ایدز نیست اما گزارشی از درمان با استفاده از خون بند ناف تأیید کرده است که درمان HIV امکان‌پذیر است و بعدها با استفاده از این درمان ژنی به‌عنوان استراتژی قابل اجرا برای درمان ایدز می‌توان استفاده کرد.
این مطالعه در واقع یک نشانه مهم برای موفقیت پیوند سلول‌های مقاوم به HIV است. پیش از این، دانشمندان معتقد بودند که یک عارضه جانبی رایج پیوند سلول‌های بنیادی به نام بیماری پیوند در مقابل میزبان، که در آن سیستم ایمنی اهداکننده به سیستم ایمنی گیرنده حمله می‌کند، در درمان احتمالی نقش دارد.