گپ
دیپلماسی فرهنگی با ورود گروه‌های خارجی
اردوان جعفریان، مدیر بخش بین‌الملل از جشنواره موسیقی فجر می‌گوید
نوا بورنگ- خبرنگار
بخش بین‌الملل جشنواره موسیقی فجر یکی از مهم‌ترین و در عین حال پرحاشیه‌ترین بخش‌هاست؛ چراکه همیشه بر سر حضور گروه‌هایی از کشورهای دیگر صحبت و نقد زیاد است؛ اینکه گروه‌ها بر چه اساسی و با چه معیارهایی دعوت می‌شوند و اینکه با توجه به تفاوت بسیار زیاد ارز در ایران و دیگر کشورها دعوت‌ها محدودتر می‌شود. اردوان جعفریان که طی 3دوره اخیر مسئولیت بخش بین‌الملل جشنواره موسیقی فجر را برعهده داشته بر این نظر است؛ همانطور که جشنواره در 34دوره اساسنامه نداشته، بخش بین‌الملل هم تقریبا در تمام طول عمر جشنواره به‌صورت سلیقه‌ای مدیریت شده و ریل‌گذاری برای این بخش اتفاق نیفتاده است که مسئول بخش بین‌الملل و دبیر جشنواره براساس آن ریل‌گذاری پیش بروند.
جشنواره ای که از نبود بودجه رنج می برد
مسئول بخش بین‌الملل سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر می‌گوید: وظیفه مدیران بخش بین‌الملل این است که ضمن اینکه بتوانند از نظر کیفی این بخش را حفظ کنند، باید با تعاملات اداری از نظر حساسیت‌های امنیتی هم بتوانند این بخش را مدیریت کنند و در زمینه بودجه هم بتوانند از روابط شخصی‌شان گروه‌های بهتری را با عددهای کمتری بیاورند.
اصولا کل جشنواره از وضعیت بودجه رنج می‌برد. شما به همین نسبت بخش بین‌الملل را هم می‌بینید که به همین دلیل حواشی و گرفتاری‌های بسیاری برای دعوت از گروه‌ها دارد. تنها فرمولی که در این سال‌ها وجود داشته کم کردن تعداد گروه‌ها و افزایش کیفیت گروه‌های شرکت‌کننده است و ضلع دیگر این معادله استفاده از روابط و همکاری‌های بین‌المللی است که این هم به‌دلیل اینکه در دولت‌های مختلف نگاه‌های مختلفی به آن می‌شود، دچار ضعف و قوت است. بسیاری از گروه‌های موسیقی معتبر دنیا به‌واسطه داشتن بودجه‌های دولتی بدون دریافت دستمزد و حتی هزینه رفت‌وآمد و اقامت، تمایل به حضور در جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر را دارند، اما این جشنواره در بسیاری از مواقع از حضور آنها امتناع کرده است؛ این درحالی است که می‌توان با بودجه‌ای اندک این بخش را به‌واسطه تمایل این گروه‌ها با کیفیت بسیار خوب برگزار کرد. اردوان جعفریان در این‌باره می‌گوید: امکانات حضور گروه‌های خارجی در ایران به‌واسطه عدم‌تمایل سیاستگذاران بسیار محدود است؛ بنابراین ما در هر دوره‌ای یک محدودیت تعداد شرکت‌کننده هنرمندان خارجی را داریم. طبیعتا کسی که دبیر بخش بین‌الملل می‌شود اولویت‌ها، مسیر و ریل‌گذاری ذهنی دارد که براساس آن 4یا 5کنسرتی را که به او می‌گویند در بخش بین‌الملل می‌خواهیم، نقشه‌ریزی و برنامه‌ریزی می‌کند. طبیعی است که 5تقاضا هم بیشتر از آن وجود داشته باشد. اولویت‌بندی وجود دارد و صرف اینکه دستمزد یک گروه توسط دولت‌هایشان پرداخت شود به تنهایی اولویت شرکت در جشنواره محسوب نمی‌شود.
جعفریان درباره چگونگی حضور گروه‌های خارجی می‌گوید: ما در دوره سی‌وپنجم بالای 40هزار یورو صرفه‌جویی ارزی با استفاده از توسعه دیپلماسی فرهنگی‌مان داشتیم. در دوره سی‌وششم، 6گروه حضور داشتند که 4تا آنلاین برگزار شده و 2تا حضوری در تهران بودند؛ همه اینها از روابط دپیلماسی فرهنگی آمدند. اینها همه هنرمندان درجه یکی بودند که مورد حمایت وزارت‌های فرهنگشان قرار گرفتند و ما از روابط هم در حوزه شخصی، به‌دلیل حضور من در شورای بین‌المللی موسیقی یونسکو، هم به‌دلیل سابقه جشنواره و هم به‌دلیل توسعه دیپلماسی با نمایندگی‌ها توانستیم این دعوت‌ها و حضورها را داشته باشیم. همه گروه‌ها دستمزدهای سنگینی داشتند و ما با همین رابطه‌ها، دستمزدهای اینها را پرداخت کردیم وگرنه بودجه بخش بین‌الملل بین 7تا 10درصد بودجه جشنواره است. اصلا آیا با آن بودجه یک گروه هم می‌شود آورد؟ طبیعی است که وقتی به جای یک گروه 5-4گروه آمده، در دوره 35، 8 گروه آمده پس از راه‌های دیگری این ارتباطات برقرار شده است. وی ضمن مقایسه بخش بین‌الملل جشنواره موسیقی فجر با سایر فستیوال‌های موسیقی در ایران همچون فستیوال موسیقی معاصر می‌افزاید: بین فجر و فستیوال موسیقی معاصر تفاوتی وجود دارد. فستیوال موسیقی معاصر فستیوالی برای یک حوزه مشخص و تخصصی موسیقی است. در حوزه موسیقی فجر، بین‌الملل یک بخش عام است. ما اگر بیاییم به‌صورت دستوری بگوییم که فقط موسیقی کلاسیک یا فقط موسیقی معاصر یا فقط موسیقی عرب شرکت کند، بخش بزرگی از مخاطب جشنواره را پس می‌زنیم و سالن‌ها هم خالی می‌مانند. ما تقاضاهای بسیاری از کشورهای حوزه بالکان یا از جاهای دیگری داریم که به‌صورت رایگان هم می‌آیند، ولی فرم موسیقی، فرم اجرای روی صحنه یا نگاه به چارچوب آن موسیقی‌ها در چارچوب جشنواره موسیقی فجر نمی‌گنجد.
مکث
مشکلات اداری در جشنواره
اردوان جعفریان معتقد است که طی سال‌ها تغییر عوامل اجرایی و مدیریتی و دگردیسی که جشنواره داشته بر روند بخش بین‌الملل تأثیر گذاشته است. او بر این نظر است که نگاه دولت و حاکمیت در این سال‌ها به این بخش کمی امنیتی شده و این مسئله بر کیفیت جشنواره اثر می‌گذارد. موضوع دیگر بودجه است؛ چراکه متأسفانه بودجه بخش بین‌الملل یک‌دهم بودجه کل جشنواره است و حتی کمتر، تعداد کنسرت‌هایی هم که در بخش بین‌الملل اجرا می‌شود معمولا یک کسر 10درصدی از اجراهای جشنواره است. در سال‌های خیلی معدودی جشنواره اسپانسر تجاری داشته است، می‌بینیم 16گروه هم وارد ایران شدند. در سال‌هایی جشنواره به‌صورت عمومی مدیریت شده و در دوره 34، 2گروه آمدند که یکی از آنها را هم سازمان فرهنگ و ارتباطات آورده است که وقتی دعوت به شکل سیستم اداری کارمندی می‌شود، دیگر نمی‌توان توقع کیفیت داشت.
